Κόμμοδος -Damnatio memoriae

Ο Μάρκος Αυρήλιος Κόμμοδος Αντονίνος Αύγουστος (Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus, 31 Αυγούστου 161 – 31 Δεκεμβρίου 192) ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας με τον πατέρα του, Μάρκο Αυρήλιο, από το 177 έως τον θάνατο του πατέρα του το 180 και μόνος του έως το 192.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα του, συνόδευσε τον Μάρκο Αυρήλιο σε πολέμους το 172 και σε μία περιοδεία στις ανατολικές επαρχίες το 176. Έγινε ο νεαρότερος ύπατος στη ρωμαϊκή ιστορία το 177 και αργότερα εκείνο το έτος έγινε συναυτοκράτορας με τον πατέρα του. Ήταν η πρώτη φορά που ένας γιος διαδέχθηκε τον βιολογικό του πατέρα από τότε που ο Τίτος διαδέχθηκε τον Βεσπασιανό το 79. Ήταν επίσης ο πρώτος αυτοκράτορας του οποίου ο πατέρας και ο παππούς (ο οποίος υιοθέτησε τον πατέρα του Κόμμοδου) ήταν οι δύο προηγούμενοι αυτοκράτορες.
Κατά τη διάρκεια που βασίλευε μόνος του, η αυτοκρατορία γνώρισε μία περίοδο μειωμένων στρατιωτικών συγκρούσεων σε σύγκριση με τη βασιλεία του Μάρκου Αυρήλιου, αλλά η πληθώρα των συνωμοσιών οδήγησε τον Κόμμοδο σε μία όλο και περισσότερο δικτατορική ηγεσία.
Μετά τη δολοφονία του το 192, τον διαδέχθηκε ο Πέρτιναξ, ο πρώτος αυτοκράτορας στο ταραχώδες έτος των πέντε αυτοκρατόρων.
Πριν την ανάρρηση στο θρόνο
Ο Κόμμοδος ήταν ο μόνος εν ζωή γιος του Μάρκου Αυρήλιου όταν αυτός πέθανε και ο νεότερος αυτοκράτορας μετά τον Νέρωνα. Από την παιδική του ηλικία επέδειξε έναν χαρακτήρα δύστροπο και σκληρό. Η μόρφωση του ήταν περιορισμένη και σαφώς μικρότερη του πατέρα του. Πρέπει να διδάχθηκε ρητορική και καθόλου Φιλοσοφία. Ο Μάρκος Αυρήλιος παρόλο που αντιλαμβάνονταν την ιδιαίτερη προσωπικότητα του γιου του, δεν μπορούσε παρά να τον χρίσει ως άμεσο διάδοχο του. Ως εκ τούτου προσπάθησε να τον προετοιμάσει καλύτερα ορίζοντας τον συναυτοκράτορα και Αύγουστο το 177.
Μετά την ανάρρηση του στον θρόνο
Η πρώτη ενέργεια του Κόμμοδου όταν ανέλαβε αυτοκράτορας ήταν να διαπραγματευτεί με τους βαρβάρους του Δούναβη ώστε να ξεκινήσει την βασίλεια του με ειρήνη. Ωστόσο οι εσωτερικές αντιθέσεις γίνονταν πλέον εμφανείς, αφενός με τη συνωμοσία της αδελφής του Λουσίλας εναντίον του, και αφετέρου λόγω της δυσπιστίας που έτρεφε στους συγγενείς του. Ο Κόμμοδος είχε δημιουργήσει μια αυλή ευνοούμενων που προέρχονταν από Ιππότες και απελεύθερους. Η έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα και η δυσπιστία τον έκαναν να κυβερνά με τρομοκρατία ενώ ταυτόχρονα η διαφθορά έφθανε στα ύψη με τον αρχηγό των Πραιτωριανών Κλέανδρο να πουλάει δημόσια αξιώματα.
Το μεγαλείο του Ηρακλή
Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του, ταύτιζε τον εαυτό του με τον Ηρακλή, εκτελούσε τους άθλους του ήρωα της αρχαίας Ελλάδας, ντυνόταν με ρόπαλο και λεοντή και τέλος έδωσε το όνομα του ακόμη και στη Ρώμη ορίζοντας το νέο της όνομα ως Colonia Commodiana. Φαντάζονταν τον εαυτό του ως εγγυητή και αρχηγό ενός νέου χρυσού αιώνα.
Το τέλος
Η τελευταία συνωμοσία εναντίον του ξέσπασε από την παλλακίδα του Μαρκία και τον οικονόμο του Εκλεκτό και πιθανότατα σχεδιάστηκε από τον διάδοχό του Πέρτιναξ. Δολοφονήθηκε με στραγγαλισμό στο λουτρό του στις 31 Δεκεμβρίου 192. Η σύγκλητος ψήφισε την καταδίκη της μνήμης του (damnatio memoriae).
Η Damnatio memoriae είναι λατινική φράση που σημαίνει στη κυριολεξία «καταδίκη της μνήμης» και αναφέρεται στην επίσημη κύρωση μιας πολιτείας που αποσκοπεί στο να ακυρώσει κάθε ίχνος του ατόμου από τη ζωή του, σαν να μην είχε υπάρξει ποτέ, προκειμένου να διατηρηθεί η τιμή της.
Σε μια πόλη, όπως π.χ. η Ρώμη που πρόβαλε την κοινωνική εμφάνιση, τη δικαιοσύνη την ευπρέπεια και τη υπερηφάνεια ήταν μια πραγματική και θεμελιώδης απαίτηση του πολίτη, ίσως η πιο αυστηρή τιμωρία.
wikipedia