Λουνά 1: Το πρώτο διαστημικό σκάφος στην ιστορία που έφθασε κοντά στη Σελήνη

Το Λουνά 1 (ρωσ Луна-1), γνωστό και ως Μιτστά (Мечта = «όνειρο») E-1 No.4 και «Πρώτο κοσμικό πλοίο» ήταν το πρώτο διαστημικό σκάφος στην ιστορία που έφθασε κοντά στη Σελήνη, αλλά και το πρώτο που τοποθετήθηκε ποτέ σε ηλιοκεντρική τροχιά.

Εκτοξεύθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος «Λουνά» το 1959 και είχε στόχο την πρόσκρουση πάνω στη σεληνιακή επιφάνεια. Ωστόσο, εξαιτίας κακού υπολογισμού του χρόνου επιταχύνσεως μετά την εκτόξευση, πέρασε 5.995 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης και στη συνέχεια, ως το πρώτο τεχνητό αντικείμενο που διέφυγε ποτέ από τη γήινη βαρύτητα, έγινε ο πρώτος τεχνητός πλανήτης στην ιστορία.
Κατά τη διάρκεια του περάσματος του σκάφους από την εξωτερική ζώνη ακτινοβολίας Βαν Άλεν, ο σπινθηριστής του έδειξε την ύπαρξη μικρού αριθμού υποατομικών σωματίων υψηλής ενέργειας στη ζώνη αυτή. Οι μετρήσεις που μετέδωσε το Λουνά 1 απέδωσαν δεδομένα για τις ζώνες ακτινοβολίας της Γης και για το διάστημα γύρω από αυτή. Βρέθηκε εξάλλου ότι η Σελήνη δεν διαθέτει ανιχνεύσιμο μαγνητικό πεδίο, ενώ έγιναν και οι πρώτες απευθείας ανιχνεύσεις και μετρήσεις του ηλιακού ανέμου, μιας ισχυρής ροής φορτισμένων σωματίων από τον Ήλιο. Η συγκέντρωση αυτών των σωματίων μετρήθηκε στα 700 ανά cm3 σε υψόμετρα 20 ως 25 χιλιάδων km και στα 300 ως 400 σωμάτια ανά cm3 σε υψόμετρα 100 ως 150 χιλιάδων km.

Το διαστημόπλοιο αυτό σημείωσε επίσης την πρώτη ραδιοεπικοινωνία από τόσο μεγάλη απόσταση, της τάξεως του μισού εκατομμυρίου χιλιομέτρων.
Μία δυσλειτουργία στο σύστημα ελέγχου από το έδαφος προκάλεσε σφάλμα στον χρόνο λειτουργίας του πυραύλου, με συνέπεια το σκάφος να χάσει τη σωστή πορεία και τον στόχο του. Κατόπιν, το Λουνά 1 έγινε ο πρώτος τεχνητός πλανήτης του Ήλιου στην ιστορία, στον οποίο δόθηκε τότε το όνομα «Μιτστά» = όνειρο στη ρωσική γλώσσα. Το Λουνά 1 αναφερόταν επίσης και ως «ο πρώτος κοσμικός πύραυλος», αναφερόμενο στο επίτευγμα της διαφυγής από τη γήινη βαρύτητα.
Σχεδίαση
Το Λουνά 1 περιείχε εξοπλισμό ραδιομεταδόσεων, που περιελάμβανε σύστημα πομπού και τηλεμετρίας. Επίσης, 5 επιστημονικά όργανα για τη μελέτη της Σελήνης και του διαπλανητικού χώρου, μεταξύ των οποίων μαγνητόμετρο, μετρητή Γκάιγκερ και ανιχνευτή μικρομετεωριτών.
Εκτόξευση και πορεία
Το Λουνά 1 εκτοξεύθηκε στις 16:41 GMT (22:41 τοπική ώρα) της 2ης Ιανουαρίου 1959 από την Εξέδρα 1/5 του Κοσμοδρομίου του Μπαϊκονούρ με πύραυλο-φορέα τύπου Λουνά 8K72. Το μάζας 361 χιλιογράμμων σκάφος έγινε το πρώτο τεχνητό αντικείμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας που έφθασε την ταχύτητα διαφυγής από τη Γη, μαζί με τον ανώτερο όροφο του πυραύλου-φορέα (που είχε μάζα 1472 χιλιόγραμμα, ο οποίος αποχωρίσθηκε μετά την είσοδο σε ηλιοκεντρική τροχιά.
Το σκάφος πέρασε σε απόσταση 5995 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Σελήνης στις 4 Ιανουαρίου, δηλαδή μετά από μόλις 34 ώρες πτήσεως από τη Γη. Παραμένει ακόμα και σήμερα σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, ανάμεσα στις τροχιές της Γης και του Άρη.
Πείραμα απελευθερώσεως νατρίου
Στις 00:56:20 UTC της 3ης Ιανουαρίου 1959, σε απόσταση 119.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης, το σκάφος απελευθέρωσε 1 χιλιόγραμμο νατρίου σε αέρια κατάσταση, με σκοπό να σχηματίσει έναν τεχνητό κομήτη. Αυτό το φωτεινό πορτοκαλί νέφος αερίου, που ήταν ορατό από την πλευρά της Γης που έχει κέντρο τον Ινδικό Ωκεανό ως ένα άστρο έκτου μεγέθους (μόλις ορατό με γυμνό μάτι) επί λίγα λεπτά της ώρας, φωτογραφήθηκε από τον Μστισλάβ Γκνεβύσεφ στον Ορεινό Σταθμό του Κύριου Αστεροσκοπείου της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών κοντά στο Κισλοβόντσκ. Χρησίμευσε ως πείραμα σχετικό με τη συμπεριφορά των αερίων στο διάστημα.
wikipedia