Σε μια κίνηση πρωτοφανούς γεωστρατηγικού ρίσκου (και συνακόλουθης πολιτικής ανευθυνότητας), η επικεφαλής του Κογκρέσου Νάνσι Πελόζιαγνόησε τις ρητές προειδοποιήσεις του Πεκίνου και επισκέφθηκε τελικά την Ταϊβάν, ακυρώνοντας εν τοις πράγμασι την πάγια αμερικανική θέση από το 1979 περί «αδιαιρέτου» της «μίας Κίνας».
- Συνέντευξη στον Γιώργο Χαρβαλιά και στην εφημεριδα Δημοκρατια
Η επίσκεψη της κυρίας Πελόζι, που έχει επίσημο χαρακτήρα, αποτελεί αθέτηση παλαιότερων αμερικανικών δεσμεύσεων περί μη επαφών αξιωματούχων της αμερικανικής κυβέρνησης με την ηγεσία της Ταϊπέι, καθώς βάσει της θεσμικής της ιδιότητας ως προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων η κυρία Πελόζι εκπροσωπεί το «νούμερο τρία» στην ιεραρχία της αμερικανικής ηγεσίας.
Ενδεχόμενη επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν είχε προσδιοριστεί εγκαίρως ως «παραβίαση κόκκινης γραμμής» από τον ίδιο τον Κινέζο πρόεδρο Σι, ο οποίος είχε καλέσει τους Αμερικανούς να μην παίζουν με τη φωτιά γιατί «κινδυνεύουν να καούν». Η αντίδραση της Κίνας μπροστά στην ωμή (και παντελώς αχρείαστη, εν μέσω της ουκρανικής κρίσης) πρόκληση είναι δύσκολο να προεξοφληθεί, αλλά σε κάθε περίπτωση η ένταση που δημιουργείται εγκυμονεί κινδύνους για τη διεθνή ασφάλεια.
Υπό το φως των ραγδαίων και δραματικών εξελίξεων, η «δημοκρατία» επικοινώνησε με τον Κινέζο πρέσβη στην Αθήνα, ζητώντας του να τοποθετηθεί επισήμως σχετικά με τα γεγονότα. Ο Σιάο Τζουντσέγκ, διπλωμάτης πρώτης γραμμής του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, ανταποκρίθηκε άμεσα και μας παραχώρησε τη συνέντευξη που ακολουθεί, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι οι αυτοσχεδιασμοί της κυβέρνησης Μπαιντεν στην Ταϊβάν θα επιφέρουν αντίμετρα για τα οποία αποκλειστικά υπεύθυνες θα είναι οι ΗΠΑ και η ηγεσία της Ταϊβάν.
Τελικά, η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής αγνόησε τις προειδοποιήσεις της Κίνας και πραγματοποίησε την πολυσυζητημένη επίσκεψη στην Ταϊβάν. Ποιο είναι το πρώτο σχόλιό σας;
Υπάρχει μόνο μία Κίνα στον κόσμο. Η Ταϊβάν αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επικράτειας της Κίνας και η μόνη νόμιμη κυβέρνηση που μπορεί να εκπροσωπεί ολόκληρη τη χώρα είναι αυτή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Αυτός είναι ο πυρήνας της αρχής της «μίας Κίνας», η οποία αποτελεί πυλώνα των τριών κοινών δηλώσεων Κίνας – ΗΠΑ, καθώς και βασική προϋπόθεση και θεμέλιο της σύναψης και ανάπτυξης των σινοαμερικανικών διπλωματικών σχέσεων. Το ζήτημα της Ταϊβάν αποτελεί το πιο σημαντικό, ουσιώδες και ταυτόχρονα ευαίσθητο ζήτημα των σχέσεων της Κίνας με τις ΗΠΑ. Η πραγματική αιτία για τον νέο κύκλο εντάσεων και σοβαρών προκλήσεων στην παρούσα κατάσταση στο στενό της Ταϊβάν είναι ότι οι ΗΠΑ και οι Αρχές της Ταϊβάν συνεχώς επιδιώκουν αλλαγή του status quo, στρεβλώνοντας και υπονομεύοντας την αρχή της «μίας Κίνας». Τον τελευταίο καιρό, η Κίνα εκφράζει επανειλημμένως τη σταθερή αντίθεσή της και την επίσημη θέση της προς τις ΗΠΑ σε κάθε επίπεδο. Ομως, η επίσκεψη της κυρίας Πελόζι στην Ταϊβάν αποτελεί έναν σοβαρό λόγο σημαντικής κλιμάκωσης στις σινοαμερικανικές σχέσεις, που στέλνει λάθος μήνυμα προς τις αυτονομιστικές δυνάμεις της Ταϊβάν, παραβιάζει κατάφωρα την αρχή της «μίας Κίνας» και τους όρους των κοινών δηλώσεων Κίνας – ΗΠΑ, βλάπτει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική βάση των σινοαμερικανικών σχέσεων, παραβιάζει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κίνας, υπονομεύει την ειρήνη και τη σταθερότητα του στενού, και δημιουργεί γενικά ένα πολύ κακό πολιτικό κλίμα.
Υπάρχουν δεσμεύσεις από την αμερικανική πλευρά ότι η πάγια πολιτική για «μία Κίνα» δεν θα αλλάξει, ανεξάρτητα από την επίσκεψη της κυρίας Πελόζι. Σας ικανοποιούν αυτές οι διαβεβαιώσεις ή σκοπεύετε να προχωρήσετε σε αντίμετρα;
Οι ΗΠΑ είναι ασυνεπείς ως προς τα λόγια και τις πράξεις τους απέναντι στην Ταϊβάν, εφαρμόζοντας δύο μέτρα και δύο σταθμά. Το αμερικανικό Κογκρέσο αποτελεί πυλώνα της αμερικανικής κυβέρνησης. Ως πρόεδρος του Κογκρέσου, η κυρία Πελόζι βρίσκεται δεύτερη στη σειρά «διαδοχής» της προεδρίας, και λόγω της θέσης της αυτής θα πρέπει να σέβεται την αρχή της «μίας Κίνας» των ΗΠΑ. Η επίσκεψή της στην Ταϊβάν υπό οποιαδήποτε μορφή, για οποιονδήποτε λόγο και οποιαδήποτε χρονική στιγμή συνιστά κατάφωρη παραβίαση της αρχής της «μίας Κίνας», την τήρηση της οποίας έχει υποσχεθεί η αμερικανική κυβέρνηση, και σημαντική πολιτική πρόκληση μέσα από την αύξηση των επίσημων ανταλλαγών και του επιπέδου των σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ταϊβάν, που αποτελεί ταυτοχρόνως ένδειξη συνενοχής και στήριξης στις δυνάμεις των αυτονομιστών. Εν προκειμένω, η Κίνα δεν μπορεί να παραμείνει αδρανής και θα υπάρξει η απαιτούμενη και νόμιμη αντίδραση. Οσον αφορά την προστασία της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, ο κινεζικός και ο ελληνικός λαός μοιράζονται το ίδιο ακατανίκητο πνεύμα. Η πλήρης επανένωση της μητέρας πατρίδας αποτελεί κοινή επιδίωξη και ιερό καθήκον όλων των παιδιών της Κίνας. Κανείς δεν μπορεί να αντιτεθεί στη βούληση του λαού. Οποιος παίζει με τη φωτιά στο τέλος καίγεται. Η Κίνα θα λάβει αυστηρά και αποτελεσματικά μέτρα για την προστασία της εθνικής ακεραιότητας και της εδαφικής της κυριαρχίας. Τα αντίμετρα που θα λάβουμε αποτελούν αποκλειστικά μέτρα προστασίας της κυριαρχίας, της ασφάλειας και των αναπτυξιακών συμφερόντων μας. Οι ΗΠΑ και οι αυτονομιστικές δυνάμεις της Ταϊβάν θα ευθύνονται αποκλειστικά για όλες τις συνέπειες που θα προκύψουν.
Πιστεύετε ότι αυτή η επίσκεψη μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, οδηγώντας κάποιες χώρες να αναπροσαρμόσουν την πολιτική τους στο ζήτημα της Ταϊβάν;
Η αρχή της «μίας Κίνας» αποτελεί τη γενική συναίνεση της διεθνούς κοινότητας και διεθνώς αναγνωρισμένη αρχή των διεθνών σχέσεων. Είναι επίσης το πολιτικό θεμέλιο για την ανάπτυξη των σχέσεων της Κίνας με άλλες χώρες. Συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, συνολικά 181 χώρες έχουν συνάψει διπλωματικές σχέσεις με την Κίνα βάσει της αρχής αυτής. Η Ιστορία και η παρούσα κατάσταση στο ζήτημα της Ταϊβάν είναι απολύτως ξεκάθαρες. Τα γεγονότα και η πραγματικότητα δείχνουν επίσης ξεκάθαρα ότι οι δύο πλευρές του στενού ανήκουν στην Κίνα. Το ζήτημα της Ταϊβάν αποτελεί αμιγώς εσωτερικό ζήτημα της Κίνας και κανένα άλλο κράτος δεν έχει δικαίωμα να ασκήσει σχετική κριτική. Η Κίνα θα συνεχίσει να καλεί τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την Ταϊβάν και να την εργαλειοποιούν για να ανασχέσουν την Κίνα, καθώς και να σταματήσουν να στηρίζουν με κάθε τρόπο τις αυτονομιστικές δυνάμεις της νήσου. Η Κίνα εκτιμά τη μακροχρόνια τήρηση από μέρους της Ελλάδας της αρχής της «μίας Κίνας» και ελπίζει ειλικρινά ότι όλες οι χώρες θα ακολουθήσουν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, εμμένοντας στην ηθική και στο δίκαιο και στην αρχή της «μίας Κίνας», συμβάλλοντας από κοινού στον σεβασμό της δικαιοσύνης και του Διεθνούς Δικαίου, και στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας.
Όμως και πριν από 25 χρόνια ο τότε επικεφαλής του Κογκρέσου επισκέφθηκε την Ταϊβάν. Γιατί η Κίνα αντέδρασε τώρα τόσο έντονα; Σημαίνει μήπως ότι έχει χάσει την υπομονή της για την επίλυση του ζητήματος της Ταϊβάν με πολιτικά μέσα;
Τα λάθη μεμονωμένων Αμερικανών πολιτικών στο παρελθόν δεν πρέπει να αποτελούν προηγούμενο ή δικαιολογία για τα τωρινά σφάλματα των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ταϊβάν. Επί χρόνια οι ΗΠΑ υπέπιπταν επανειλημμένως σε λάθη. Η κινεζική πλευρά ποτέ δεν θα δεχθεί τα λάθη του παρελθόντος να αποτελέσουν άλλη μια δικαιολογία. Η προδοσία των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ταϊβάν είναι απαράδεκτη και το μόνο που καταφέρνει είναι να αποδομήσει την αξιοπιστία τους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ακόμη σε εξέλιξη και ορισμένες δυτικές χώρες συσχετίζουν τα γεγονότα, καλώντας την Κίνα να μην εκμεταλλευτεί την ευκαιρία επιχειρώντας ανακατάληψη της Ταϊβάν με στρατιωτικά μέσα. Είναι αυτό ένα ρεαλιστικό σενάριο;
Η κρίση στην Ουκρανία δεν έχει ακόμα κοπάσει, με το σκληρό μάθημα της Ιστορίας να μας γεμίζει προβληματισμό. Αυτό που χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα είναι να ακούμε τη φωνή του δικαίου και όχι της τυφλής υποταγής. Εφόσον οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μπορούν μονομερώς να χαράσσουν όρια ασφαλείας απέναντι στη Ρωσία, τότε σίγουρα όλες οι χώρες μπορούν να βασιστούν στις βασικές αρχές των διεθνών σχέσεων και να υπερασπιστούν το Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή δικαιοσύνη, παρά να επιλέξουν να συνταχθούν με τους ψυχροπολεμικούς συμμάχους τους. Μόνο έτσι μπορεί να αποφευχθεί η σημερινή κρίση στην Ουκρανία. Ορισμένες χώρες δημιουργούν θόρυβο γύρω από το ζήτημα της Ταϊβάν, ισχυριζόμενες ότι αντλούν πλούσια διδάγματα από την ουκρανική κρίση για να εμποδίσουν την Κίνα να πάρει πίσω την Ταϊβάν με τη βία. Αυτή η ρητορική είναι εντελώς παράλογη. Το ζήτημα της Ταϊβάν διαφέρει πλήρως από αυτό της Ουκρανίας. Το δεύτερο αποτελεί μια διαμάχη μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, ενώ το ζήτημα της Ταϊβάν είναι εσωτερική υπόθεση της Κίνας, με το νησί της Ταϊβάν να αποτελεί ανέκαθεν αναπόσπαστο μέρος της κινεζικής επικράτειας. Οι αυτονομιστικές εκείνες δυνάμεις που απεργάζονται μια «ανεξάρτητη Ταϊβάν» λαμβάνουν στήριξη από εξωτερικούς παράγοντες και μάχονται για μια απόσχιση που αποσκοπεί στην αλλαγή των συνόρων της Κίνας. Η Ταϊβάν και η Κίνα έχουν κοινή καταγωγή, κοινή γλώσσα, και οι χώρες που υποκινούν τις αυτονομιστικές δυνάμεις προσπαθούν στην ουσία να διχάσουν το κινεζικό έθνος. Τέτοιες ενέργειες ρίχνουν αλάτι στις πληγές μας και προσβάλλουν το εθνικό αίσθημα 1,4 δισεκατομμυρίων Κινέζων. Η Κίνα δεν θα επιτρέψει ποτέ να συμβεί μια τέτοια εθνική τραγωδία.
Πιστεύετε ότι η τρέχουσα κατάσταση κρίσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες συγκρούσεις ή σε πόλεμο;
Αναφορικά με το ζήτημα της Ταϊβάν επιθυμούμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό και να καταβάλουμε κάθε δυνατή και ειλικρινή προσπάθεια ώστε η επανένωση να επιτευχθεί με ειρηνικό τρόπο, όμως δεν μπορούμε να δεσμευτούμε ότι αποκηρύσσουμε τη βία ως επιλογή και τη δυνατότητα να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα.
Το 12o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Πεκίνου, που θα πραγματοποιηθεί αυτόν τον μήνα, θα παρουσιάσει στο κινεζικό κοινό ταινίες του διάσημου Έλληνα σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Μία από αυτές είναι «Το λιβάδι που δακρύζει». Στον πόλεμο και στις αναταραχές, ο θάνατος και η συμφορά μάς αγγίζουν όλους. Η Κίνα υποστηρίζει με σθένος τις προσπάθειες της Ελλάδας να διαφυλάξει την εθνική κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα. Δεν αρκεί όμως μόνο να μεταλαμπαδεύουμε τη φιλία που ενώνει τις χώρες μας από τη μια γενιά στην άλλη: Η Κίνα και η Ελλάδα πρέπει να αγωνιστούν για να προφυλάξουν τον κόσμο μας από το να καταντήσει μονομερής, κατακερματισμένος, διχασμένος και συγκρουσιακός, να συνεργαστούν για να προστατεύσουμε την κυριαρχία και την ασφάλειά μας, και να προασπίσουμε το δικαίωμά μας στην ανάπτυξη και την επιδίωξη μιας καλύτερης ζωής.