Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ, στο επίπεδο των πολιτικών και ιδεολογικών αντιλήψεων που εξυφαίνονται και εφαρμόζονται στη «Μεγάλη» αυτή Δημοκρατία, αναμένεται, είναι περίπου βέβαιο, ότι άλλοτε γρηγορότερα και άλλοτε αργότερα, θα μεταλαμπαδευθεί και σε όλες, κι αν όχι αυτό, τουλάχιστον, στις περισσότερες και ασφαλώς στις κυριότερες χώρες οι οποίες είτε εκουσίως είτε ακουσίως, βρίσκονται όχι απλά υπό την πολιτική και στρατιωτική επιρροή των ΗΠΑ, αλλά και υπό την πολιτισμική της επιρροή, και λέγοντας «χώρες» αναφέρομαι κυρίως εδώ στην Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ, έχουν το προνόμιο, ό,τι αποκαλείται εθνικό αμερικανικό συμφέρον, να συνιστά ταυτόχρονα και, αν όχι παγκόσμιο, οπωσδήποτε όμως και «συμφέρον» της Δύσης, και επομένως της Ευρώπης, πράγμα που υποδηλώνει, τα καθέκαστα εθνικά συμφέροντα των «συμμάχων» χωρών της υπερδύναμης, οφείλουν να είναι ευθυγραμμισμένα και να υποστηρίζουν, ή τουλάχιστον να μην απειλούν, το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ, που είναι ταυτόχρονα και δικό τους, δηλαδή, οφείλουν να το θεωρούν και δικό τους αν δεν θέλουν να βρεθούν απέναντι στις ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν μεγάλη «γκάμα» πολιτικών και στρατηγικών να κρατούν εντός της επιρροής της όσους επιχειρούν να αμφισβητήσουν αυτή την επιρροή. Όχι ότι είναι αδύνατο μια χώρα στη Δύση να αποστασιοποιηθεί από τις ΗΠΑ, προτάσσοντας τα δικά της εθνικά συμφέροντα, όμως, αυτό απαιτεί υψηλών προδιαγραφών ηγεσίες και ανάλογων υψηλών απαιτήσεων σχεδιασμών στρατηγικής.
Οι τελευταίες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, βεβαίως κάπως χάλασαν τα σχέδια της «λοιπής» Δύσης (πλην λίγων εξαιρέσεων που αφορούν κυρίως μικρές χώρες οι οποίες άλλωστε αποτελούν και το κόκκινο πανί), μιας και τα σχέδια αυτά, με τόσο κόπο είχαν διαμορφωθεί με βάση την προηγούμενη πολιτική κατάσταση πραγμάτων στις ΗΠΑ, δηλαδή, με τους Δημοκρατικούς. Δεν είναι η ανάρρηση των Ρεπουμπλικάνων στην εξουσία, είναι κυρίως η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ενός δηλαδή ανθρώπου, που αποτελεί τον μόνο που απεύχονταν η Δύση να βρει μπροστά της. Και συνέβη ό,τι ακριβώς φοβόντουσαν, όπως συμβαίνει ενίοτε. Άλλωστε, ας μη ξεχνάμε, πως ο Ντόναλντ Τραμπ, έχει επίσης ισχυρούς αμφισβητίες της πολιτικής του, και εντός του ίδιου του κόμματός του στα πλέον υψηλά ηγετικά του επίπεδα. Όμως είναι τέτοια η επιρροή του στη λαϊκή βάση των Ρεπουμπλικάνων, ώστε είναι αναγκασμένοι να τον αποδεχτούν.
Όλο το σύστημα της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων επί Δημοκρατικών όπως αυτό οικοδομήθηκε, με το οποίο σύστημα η Δύση είχε αρκούντως «εγκλιματιστεί» και προσαρμοστεί, ευρισκόμενη σε αγαστή συνεργασία με την «Μητρόπολη», τις ΗΠΑ, και που, κυρίως, πάνω σ’ αυτή τη σχέση χτίστηκαν και καριέρες πολιτικών ηγεσιών, οι οποίες πρέπει τώρα να διαχειριστούν μια πολύ διαφορετική όσο και δυσάρεστη γι’ αυτές πραγματικότητα, και να διαχειριστούν τις συνέπειες της ίδιας της πολιτικής τους αφροσύνης, διότι δεν ήταν απλώς, στην συντριπτική τους πλειοψηφία υπέρ των Δημοκρατικών, είναι ότι κυρίως ήταν εναντίον του νεοεκλεγέντος Προέδρου κατά τρόπο περιφρονητικό και απαξιωτικό για το πρόσωπό του, με χαρακτηρισμούς που σχεδόν είχαν εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες που τους παρείχε το λεξικό, με άλλα λόγια, δεν διέθεταν την στοιχειώδη διπλωματική ευφυΐα, να ταχθούν μεν, αν τόσο πολύ το επιθυμούσαν, υπέρ της μιας ή της άλλης κατάστασης, που κι αυτό σε τελική ανάλυση είναι επίσης αχρείαστο από άποψη διπλωματίας και εξυπηρέτησης των εθνικών συμφερόντων τους, όμως, ήταν εντελώς παιδαριώδες και ηλίθιο να στραφούν εναντίον του ίδιου του προσώπου ενός υποψηφίου προέδρου των ΗΠΑ, η εκλογή του οποίου δεν μπορούσε να αποκλεισθεί ως ενδεχόμενο, όχι μονάχα για το τι πολιτικά εκφράζει, μα και για το ίδιο το ηθικό του, φτάνοντας να τον αποκαλούν και «φασίστα», δηλαδή, εχθρό της Δημοκρατίας. Όμως, οι Δημοκρατικοί, ας μου επιτραπεί να πω, λίγα πράγματα έδειξαν που να πείθουν, τουλάχιστον εμένα, ότι οι ίδιοι είναι κάτι λιγότερο από όσα απαξιωτικά καταλόγιζαν στον Τραμπ, ιδίως σε θέματα Δημοκρατίας.
Όμως, σκοπός του παρόντος άρθρου, δεν είναι να αναλύσουμε πώς ο Τραμπ έφτασε στην εξουσία, ούτε τι νομίζουμε ότι θα επιχειρήσει να εφαρμόσει διεθνώς και στη χώρα του.
Ωστόσο, αναφορικά με το ζήτημα της πολιτικής αφροσύνης που ανέφερα παραπάνω, ας σημειωθεί ότι υπάρχουν αρκετές χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η δική μας, των οποίων οι κυβερνήσεις ίσως αποδεχτούν το ίδιο άφρονες διπλωματικά και πολιτικά, και σε σχέση με τη στάση τους που κράτησαν στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία, όχι για τον ίδιο τον πόλεμο, μα για την ρωσική Κυβέρνηση και τον πρόεδρό της, στον οποίο επίσης προσωποποιήθηκε η αρνητική κριτική τους. Η Ελλάδα π.χ., μπορούσε να ταχθεί θαυμάσια εναντίον του πολέμου, μπορούσε θαυμάσια να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στον ουκρανικό λαό, να αποστασιοποιηθεί από τα ναζιστικά στοιχεία που βρίσκονται θεσμικά εντός της κρατικής πολιτικής και στρατιωτικής μηχανής της Ουκρανίας, αλλά, δεν κέρδισε και δεν θα κερδίσει τίποτα, ίσως μάλιστα και να χάσει στην πορεία, με την παροχή στρατιωτικής βοήθειας εναντίον της Ρωσίας και με το να καθίσταται η ελληνική Κυβέρνηση αλλά και το συστημικό μας πολιτικό προσωπικό, βασιλικότερο του βασιλέως δείχνοντας μιαν εχθρότητα έναντι του Ρώσου προέδρου, με ταυτόχρονη εκδήλωση φιλικών αισθημάτων για τον Ζελένσκι και την κυβέρνησή του, λες και του οφείλουμε πολλά για προηγούμενες θετικές υπέρ ημών παρεμβάσεις του στα ανοιχτά μας εθνικά θέματα. Ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, πως η ζωή στην διεθνή πολιτική παίζει πολλά παιχνίδια, όμως μια Κυβέρνηση δεν πρέπει να ρίχνει στα ζάρια το εθνικό συμφέρον της χώρας της. Ό,τι συνέβη με τον Τραμπ, ας μην ξαφνιαστούμε ότι πιθανώς να μπορεί να συμβεί και με τον Πούτιν. Κι αυτό το «πιθανώς», μια σοβαρή διπλωματία, δεν τον παραβλέπει.
Θα εστιάσουμε εδώ, στο κεντρικό σύνθημα του Ντόναλντ Τραμπ, (το είχε χρησιμοποιήσει και στη προηγούμενη θητεία του), «MAGA» (Make America Great Again), το οποίο τόσο πολύ εδώ στην Ευρώπη, (ας περιορίσουμε την «Δύση» στην ευρωπαϊκή μας ήπειρο), αντιμετωπίστηκε αρνητικά, προφανώς διότι χαλάει το νεοφιλελεύθερο όσο και πολυπολιτισμικό αφήγημα, αλλά και όχι μόνο. Η Δύση τρέμει αυτό το «MAGA» τόσο για λόγους γεωστρατηγικούς και γεωπολιτικούς, όσο και για τον πρόσθετο λόγο, διότι, εστιάζοντας η νέα αμερικανική Διοίκηση πρωτίστως στο εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ, καλεί την Δύση, και κυρίως την Ευρώπη η οποία υπερεκπροσωπείται σ’ αυτό που καλείται «Δυτικός» κόσμος, να αρχίσει όχι μόνο να κοιτάζει μόνη της τα του εαυτού της, αλλά και να πληρώνει από τη τσέπ
Βέβαια, αν εδώ στην Ευρώπη υπήρχαν ηγεσίες στοιχειωδώς επαρκείς και ικανές, θα αντιλαμβάνονταν πως η ίδια η κεντρική επιλογή της νέας Κυβέρνησης των ΗΠΑ, «Make America Great Again», θα μπορούσε να υιοθετηθεί κι εδώ, ώστε να μπορεί η Ευρώπη να πει κι αυτή «Make Europe Great Again» («MEGA»). Όμως, εδώ, δεν υπάρχουν «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης». Δεν υπάρχει μια ενιαία κρατική οντότητα που να μπορεί να παραπέμπει σ’ ένα «MEGA» («Make Europe Great Again»). Υπάρχουν όμως τα Κράτη της Ευρώπης. Για το καθένα απ΄ αυτά, αντί ανοήτως να επιδιώκουν, συμπαρατασσόμενες οι Κυβερνήσεις τους με την απερχόμενη Κυβέρνηση των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, για το πώς να κάνουν τη ζωή του Τραμπ πιο δύσκολη όταν αναλάβει την εξουσία σε λιγότερο από δύο μήνες, με τέτοιες πρωτοβουλίες όπως η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, με δεδομένη τη θέση ότι ο νέος πρόεδρος Τραμπ έχει μια εντελώς αντίθετη πολιτική, θα έπρεπε, οι ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις, κάθε μια για τις χώρες τους, να δουν αν μπορεί να ισχύει και γι’ αυτές το «Make (my Country) Great Again» (π.χ. «Make Greece Great Again» κ.λπ.), «φορτώνοντας» εννοιολογικά αυτό το «Great» όχι ασφαλώς, ούτε κατ’ ανάγκην, με το περιεχόμενο που δίνεται στις ΗΠΑ από τον νυν πρόεδρό της, αλλά, με ό,τι πράγματι η κάθε χώρα, εδώ στην Ευρώπη, θεωρεί άξιο λόγου να καταστεί ένας πραγματικά μεγάλος εθνικός στόχος, που θα εξυπηρετεί ταυτόχρονα την ίδια, την ευημερία του λαού της, την καλή συνεργασία με τις άλλες χώρες, την ειρήνη, κ.λπ. Όμως αυτή η πρωτοβουλία της απερχόμενης Διοίκησης Μπάιντεν, δηλαδή της επικίνδυνης για την παγκόσμια ειρήνη κλιμάκωσης του πολέμου στην Ουκρανία, κρινόμενη καθαυτή, αποτελεί την επιτομή της φασίζουσας αντίληψης μιας πολιτικής δύναμης, όπως το Δημοκρατικό κόμμα των ΗΠΑ, η οποία δεν στρέφεται μονάχα εναντίον του νεοεκλεγέντα προέδρου της χώρας, αλλά δείχνει μια βαθιά περιφρόνηση για την ίδια την πλειοψηφία του αμερικανικού λαού, ο οποίος απέρριψε τις πολιτικές του κόμματος αυτού, επιλέγοντας ένα άλλο κόμμα να τον κυβερνήσει.
Την ίδια δε στιγμή που οι Δυτικοί ηγέτες, και αναφέρομαι ιδιαιτέρως στους Ευρωπαίους, δίνουν την τελευταία μάχη τους, μαζί με τους απερχόμενους Δημοκρατικούς, προκειμένου να παρατείνουν όσο μπορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία, προσφέρουν την ίδια στιγμή ένα θέαμα αντάξιο της ιλαρότητας τους, δηλαδή, την ίδια στιγμή να πραγματοποιούν θεαματικές κυβιστήσεις αντάξιες ενός τσίρκου, ενίοτε χωρίς καν να διακρίνεις έστω ένα αίσθημα προσωπικής αιδούς.
Σε ό,τι με αφορά, αυτό που εγώ πιστεύω ότι είναι ανάγκη να καταβληθεί προσπάθεια κατά απόλυτη προτεραιότητα, να αποκατασταθεί η Δημοκρατία που δεν βρίσκεται στα καλύτερά της, και αναφέρομαι εδώ στην Ευρώπη. Και δεν βρίσκεται στα καλύτερά της, διότι οι θεσμοί της δυσλειτουργούν, οι θεσμοί της δεν υπηρετούν με τον πιο αποτελεσματικό και αξιόπιστο τρόπο ό,τι μπορεί να αποκληθεί « Δημοκρατικό ιδεώδες», και κυρίως, διότι η βούληση και οι πράξεις των θεσμών της βρίσκονται σε δυσαρμονία με τη βούληση των λαών των ευρωπαϊκών χωρών συνολικά και για τη κάθε χώρα ξεχωριστά.
Το μεγάλο διακύβευμα στην ήπειρό μας είναι η «Δημοκρατία». Το βλέπουμε αλλά δεν κάνουμε τίποτα, ή κάνουμε πολύ λίγα. Πρέπει να αναδομηθεί εκ βάθρων, με πρώτο βήμα οι σημαντικές αποφάσεις πλέον, να λαμβάνονται από τους ίδιους τους λαούς με δημοψηφίσματα. Το ουσιαστικό περιεχόμενο της ίδιας της Δημοκρατίας και του μεγαλείου της, βρίσκεται στην ουσιαστική συμμετοχή του λαού στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας. Το αντιπροσωπευτικό σύστημα, ασφαλώς δεν καταργείται, αλλά πρέπει να τροποποιηθεί σημαντικά, ενόψει του γεγονότος ότι οι σημαντικές αποφάσεις του έθνους, πρέπει να λαμβάνονται και επικυρώνονται από το ίδιο το έθνος και να είναι δεσμευτικές. Οι πολιτικές ηγεσίες, είναι πολιτικά χρεωκοπημένες. Δεν χρειάζεται να χρεοκοπήσουν και οι λαοί μαζί τους κοινωνικά και οικονομικά.
Έτσι, περισσότερο και από το «Κάνε τη Χώρα σου Πάλι Μεγάλη», πρέπει να ισχύει το «Κάνε τη Δημοκρατία Πάλι Μεγάλη».
Από το «M(YC)GA» (Make (Your Country) Great Again) στο «MDGA» (Make Democracy Great Again).
Αν εδώ στη Δύση, υπάρχει μια πραγματικά μεγάλη παγκόσμια παρακαταθήκη που οφείλουμε να διαφυλάξουμε, είναι ακριβώς αυτή η «Δημοκρατία». Ο υπόλοιπος κόσμος, ο μη-Δυτικός, πολύ λίγα θετικά έχει να αναφέρει για τη Δύση σε σχέση με αυτόν. Αν υπάρχει κάτι, είναι αυτή η έρμη η «Δημοκρατία», ό,τι πολυτιμότερο έχει να επιδείξει στην Υφήλιο η Δύση ως πολιτισμική της κληρονομιά, μια μεγάλη δωρεά της Ελλάδας προς αυτή και τον κόσμο όλο. Όχι όπως είναι, αλλά όπως θα έπρεπε να είναι : με την άμεση συμμετοχή του λαού στα μείζονος σημασίας εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα, μέσω δημοψηφισμάτων.