Η ΒΑΣΙΚΗ ὑποστηρίζουσα στρατηγική τῆς ἀποτροπῆς εἶναι αὐτή τῆς «Εὐθείας Στρατηγικῆς» καί βασίζεται στήν στρατιωτική ἰσχύ γιά νίκη ἤ ἀποτροπή καί ἐπιτυγχάνεται εἴτε μέ τήν χρησιμοποίηση τῆς ἰσχύος εἴτε μέ τήν διατήρησή της σέ ὑψηλό ἐπίπεδο, ὥστε ὅταν ἀπαιτηθεῖ νά προκληθεῖ δυσανάλογο κόστος καί ἀπώλειες στόν ἀντίπαλο ὡς ἐκ τῶν ἐνεργειῶν του.
Κοινό τόπο καί τῶν δύο ἐκφορῶν τῆς ἀποτροπῆς ἀποτελεῖ ἡ δριμύτητα τῆς ποινῆς –ἡ ἀπόλυτη βεβαιότητα γιά τήν ἐπιβολή της– ἡ ἀμεσότητα στήν ἐφαρμογή της μετά τῶν συναφῶν ἐνεργειῶν.
Tοῦ Ναυάρχου Παναγιώτη Χηνοφώτη*
Ἡ ἀποτροπή στήν γεωπολιτική εἶναι ἡ ψυχή τῆς ἀμοιβαίας ἀποθάρρυνσης ἐνεργειῶν μεταξύ ἀντιπάλων χωρῶν ἀναφορικά μέ τήν ἐδαφική ἀκεραιότητα, ἐθνική κυριαρχία, κυριαρχικά δικαιώματα καί διατήρηση τῆς καθεστηκυίας κατάστασης (status quo), ἐνῷ ἡ ἀποφυγή ἐπιθετικῶν/προσβλητικῶν ἐνεργειῶν δύναται νά ἐπιφέρει ἐξισορρόπηση καί βελτίωση τῶν σχέσεων μεταξύ τῶν ἀντιτιθεμένων χωρῶν. Ἀποτελεῖ ὑπόβαθρο, ἀλλά ὄχι ἐγγύηση τῆς εἰρήνης.
Τέσσερα εἶναι τά κυρίαρχα στοιχεῖα πού συνιστοῦν τήν ἀποτροπή, ἤτοι:
α. Πολιτική βούληση: Ρητή καί σαφής δήλωση, γιά τήν χρήση δυνάμεων κατά τοῦ προσφεύγοντος στήν χρήση βίας ἤ παραβιάζοντος ζωτικά συμφέροντα ἤ/καί κυριαρχικά δικαιώματα.
β. Ὕπαρξη δυνάμεων: Κύριο χαρακτηριστικό τους ἡ χρηστικότητα (Usability of Forces) ὥστε νά εἶναι ἱκανές νά ἐπιφέρουν τό ἐπιθυμητοῦ εἴδους πλῆγμα καί ἀντίποινα κατά τοῦ ἀντιπάλου, προκειμένου αὐτός νά ἀχθεῖ στό σημεῖο ἀποκορύφωσης καί να ἀναθεωρήσει τούς ἀντικειμενικούς σκοπούς τῆς ἐπίθεσης/πρόκλησής του.
γ. Ἐπιχειρησιακή ἑτοιμότητα καί προωθημένη ἀνάπτυξη δυνάμεων: Προϋπόθεση γιά ἄμεση ἀντίδραση καί ἐξασφάλιση ἄμυνας καί στρατηγικῆς ἐνέργειας εἰς βάθος.
δ. Πρόκληση ἀπωλειῶν στόν ἀντίπαλο: δυσανάλογων ὡς πρός τό προσδοκώμενο ὄφελός του. Ἡ ἐνέργεια/πρόκληση τοῦ ἀντιπάλου δυνατόν νά ἐξυπηρετεῖ τά κριτήριά του περί κατάλληλης καί κατορθωτῆς ἐνέργειας/πρόκλησης, ἀλλά τό κριτήριο τοῦ παραδεκτοῦ δέν θά πληροῦται λόγῳ τῆς ἀποτρεπτικῆς δυνατότητας τοῦ ἀμυνομένου/προσβαλλομένου καί ἡ ὁποία θά συνεπιφέρει δυσβάστακτες ἀπώλειες στόν ἐπιτιθέμενο/προσβάλλοντα.
Παρά ταῦτα ἡ ἀποτροπή ἐκτός τῶν ἀνωτέρω θετικῶν χαρακτηριστικῶν, τῆς ἐνίσχυσης τοῦ διεθνοῦς κύρους καί ἀξιοπρέπειας τῆς χώρας (reputation security) καθώς καί ἀποτροπῆς ἐπιβολῆς τῆς θελήσεως τοῦ ἀντιπάλου μέσῳ ἀπειλῶν, ἐμπεριέχει καί ἰδιαιτερότητες ἀφορῶσες σέ ὑπό προϋποθέσεις ψευδοῦς αἴσθησης ἀσφάλειας, δημιουργία ἡττοπάθειας μέ ἐπιπτώσεις στό ἠθικό τῶν πολιτῶν καί στρατεύματος (μόνον ἄμυνα), ἐξαρτώμενη ἀπό τόν ὀρθολογισμό τοῦ ἀντιπάλου καθώς καί κινδύνου διολίσθησης σέ κατευνασμό καί διαρκῆ ὑποχωρητικότητα. Ἡ Κυβέρνηση, τό 2019, διά τῆς ἐπιφροσύνης τοῦ ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλου καί τοῦ ΣΑΓΕ, ἔγκυψε, χωρίς μεγαλόστομες διακηρύξεις καί φαραωνισμούς, στά προβλήματα τῶν Ε.Δ. ἀφορῶντα στή μέριμνα τοῦ προσωπικοῦ καθώς καί στόν ἐξοπλισμό τῶν Ε.Δ. Ἀπώτερος σκοπός ἡ αὔξηση τῆς ἀποτρεπτικῆς ἱκανότητος μέ κυρίαρχους πολλαπλασιαστές τό προσωπικό καί ὑλικό. Πρός τοῦτο σχεδίασε ἕνα ἐξοπλιστικό πρόγραμμα ἀνταποκρίσεως σέ ἕνα σύγχρονο «Πολυχωρικό Πόλεμο», πέμπτης γενεᾶς (5GW), τοῦ ὁποίου τό ὑπόβαθρο, ὑπό συνετή διαχείριση, δύναται νά ἐξυπηρετεῖ μεταγενέστερες καταστάσεις ἀποφευγομένων παλίμφητων στοιχείων.
Ἐν κατακλεῖδι, ἡ ἀξιοπιστία τῆς ἀποτροπῆς δύναται νά προστατεύσει ἕνα Κράτος ἀπό ἀπειλές, ἀλλά ἡ ἐπιτυχία της ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἰσορροπία μεταξύ Ἰσχύος καί Διπλωματίας, ἑδραζόμενη σέ ἀποφασιστικότητα καί «ἐπιτυχημένο μήνυμα». Πρός τοῦτο, ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά διατηρήσει μία ἀξιόπιστη ἀποτροπή, σέ κλιμάκωση καί ἀνταπόδοση, μέ σκοπό τήν διασφάλιση τῆς ἀποτροπῆς σέ ὅλο τό εὖρος ἐνδεχόμενων ἀντιπαραθέσεων, μέ βάση τούς ἐθνικούς στόχους καί τήν ἐθνική βούληση.
*Ἐπίτιμος Ἀρχηγός ΓΕΕΘΑ, πρ. Ὑφυπουργός Ἐσωτερικῶν/Βουλευτής Ἐπικρατείας