Ο Ρωμανός Β΄ (939 – 15 Μαρτίου 963) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας. Διαδέχθηκε τον πατέρα του Κωνσταντίνο Ζ’ το 959, σε ηλικία 20 ετών, και πέθανε ξαφνικά το 963.
Ο Ρωμανός Β’ ήταν γιος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ’ και της Ελένης Λεκαπηνής, κόρης του αυτοκράτορα Ρωμανού Α’ και της συζύγου του, Θεοδώρας. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 939 και πήρε το όνομα του παππού του από τη μεριά της μητέρας του.
Το 944, σε ηλικία μόλις 5 ετών, τον πάντρεψαν με τη Μπέρθα, νόθα κόρη του Ούγου της Προβηγκίας, βασιλιά της Ιταλίας, με σκοπό τη σύναψη συμμαχίας. Μετά το γάμο τους, η Μπέρθα άλλαξε το όνομά της σε Ευδοκία αλλά πέθανε πρόωρα το 949 πριν γεννήσει κληρονόμο, με αποτέλεσμα να μη γίνει ποτέ ένας πραγματικός γάμος και να διαλυθεί η συμμαχία.
Στη συνέχεια, ο Ρωμανός Β’ ερωτεύτηκε την ωραία Αναστασία (κόρη ταβερνιάρη απο την Σπάρτη) την οποία μετονόμασε Θεοφανώ. Εικοσαετής διαδέχθηκε τον πατέρα του που πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 959.
Ο Ρωμανός Β’ ήταν νέος ωραίος αθλητικού παραστήματος, νοήμων, ευπαίδευτος και φίλαθλος, συνεχώς ασχολούμενος με το κυνήγι και παραμελώντας ενίοτε τα καθήκοντά του. Είχε όμως τη δεξιότητα να αναθέτει τα μεγαλύτερα του κράτους υπουργήματα σε άνδρες ικανούς και δραστήριους.
Τη διαχείριση όλης της βασιλικής εξουσίας εμπιστεύθηκε στον Ιωσήφ Βρίγγα και αρχιστρατήγους του (δομεστίκους των σχολών) όρισε για τα μεν στην Ασία στρατεύματα τον Νικηφόρο Φωκά, των δε ευρωπαϊκών περιοχών τον αδελφό του Λέοντα Φωκά τον νεότερο.
Το 960 θέλησε να ανακαταλάβει την Κρήτη από την Αραβική κυριαρχία παρά την αντίθετη άποψη των περισσοτέρων συγκλητικών, φοβουμένων τη δυσχέρεια της επιχείρησης. Έτσι κάλεσε από τη Μικρά Ασία τον Νικηφόρο Φωκά και του ανέθεσε την αρχηγία της εκστρατείας, που τελικά στέφθηκε με επιτυχία.
By Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11341345
Στο μεταξύ οι Άραβες της Κιλικίας, επωφελούμενοι από την απομάκρυνσης του Νικηφόρου, εισέβαλαν με πολύ στρατό στο Ρωμαϊκνό έδαφος υπό τον Εμίρη Σαΐφ αλ-Ντάουλα. Εναντίον αυτών ο Ρωμανός Β΄ έστειλε τον Λέοντα Φωκά, το έργο του οποίου ολοκλήρωσε ο Νικηφόρος Φωκάς. Αυτός, μετά την επιστροφή του από τη Κρήτη (961), επέστρεψε στη Μικρά Ασία και πολύ σύντομα κατατρόπωσε τελείως τους Άραβες, εκπορθώντας 60 κάστρα· πήρε χιλιάδες αιχμαλώτους και αμύθητη λεία.
Στο μέσο των μεγάλων αυτών επιτυχιών, στις 15 Μαρτίου 963, ο Ρωμανός Β΄ πέθανε αιφνίδια, κατ΄ άλλους δηλητηριασμένος από τη σύζυγό του, κατ΄ άλλους από συγκοπή καρδιάς λόγω βιαίων ασκήσεων. Τον διαδέχθηκαν οι γιοί του Βασίλειος Β΄ και Κωνσταντίνος Η΄, επιτροπευόμενοι από τη μητέρα τους Θεοφανώ, οποία όμως σύντομα παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Φωκά· αυτός στέφθηκε ως Νικηφόρος Β΄. Ο Ρωμανός Β΄ είχε κόρη την Άννα, που το 989 παντρεύτηκε τον Ρως ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο τον Μέγα.
Κύρια πηγή για το βίο του Ρωμανού είναι ο Λέων ο Διάκονος.
Οικογένεια
Νυμφεύτηκε πρώτα τον Σεπτέμβριο τού 944 τη Μπέρτα (βαπτίστηκε Ευδοκία), νόθη κόρη τού Ούγος των Μποζονιδών βασιλιά της Λομβαρδίας (“Ιταλίας”). Πριν ολοκληρωθεί ο γάμος, απεβίωσε το 949.
Έπειτα ο Ρωμανός Β΄ έκανε δεύτερο γάμο με τη Θεοφανώ και είχε τουλάχιστον τρία τέκνα:
Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος 958-1025, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων.
Κωνσταντίνος Η΄ 960-1028, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων.
Άννα η Πορφυρογέννητη 963-1011, παντρεύτηκε τον Βλαδίμηρο Α΄ των Ρουρικιδών τον μέγα, μεγάλο πρίγκιπα τού Κιέβου.