Το διχαλωτό αυτό σχήμα είναι το νεώτερο σύμβολο της ειρήνης που αναδύθηκε από το αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του ’60. Τα άλλα δύο πιο γνωστά είναι ο κλάδος ελαίας των Αρχαίων Ελλήνων και το ιουδαϊκο-χριστιανικό περιστέρι.
Σχεδιάστηκε από τον Βρετανό εικαστικό καλλιτέχνη Τζέραλντ Χόρτομ για την οργάνωση «Επιτροπή Δράσης κατά του Πυρηνικού Πολέμου». Παρουσιάστηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1958, ενόψει μιας εκδήλωσης διαμαρτυρίας κατά των πυρηνικών όπλων στο Λονδίνο. Ο Χόλτομ ήταν ένας αντιρρησίας συνείδησης, που αρνήθηκε τη στράτευση στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και δούλεψε σε μια φάρμα στο Νόρφολκ.
Το σύμβολο είναι ο συνδυασμός των λατινικών γραμμάτων Ν και D στην οπτική μετάδοση σημάτων που χρησιμοποιείται από το Ναυτικό και παραπέμπει στις αγγλικές λέξεις Nuclear Disarmarment (Πυρηνικός Αφοπλισμός). Όσο απλό ήταν στη σχεδίασή του, τόσο δύσκολο αποδείχθηκε στη σύλληψή του.
«Ήμουν σε βαθιά απόγνωση. Σκιτσάριζα τον εαυτό μου, όπως ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε αμηχανία, με τα χέρια τεντωμένα πότε πάνω και πότε κάτω, με τον τρόπο που ο χωρικός αντιμετωπίζει το εκτελεστικό απόσπασμα στον γνωστό πίνακα του Γκόγια. Τελικά, το σκιτσάρισα με μια γραμμή και έβαλα ένα κύκλο γύρω του» είπε ο Χόρτομ σε μια συνέντευξή του.
Το σύμβολο αυτό έγινε το επίσημο σήμα της οργάνωσης «Καμπάνια για τον πυρηνικό αφοπλισμό» (CND), της οποίας επικεφαλής ήταν ο νομπελίστας Μπέρτραντ Ράσελ.
Έγινε διεθνές σύμβολο, όταν υιοθετήθηκε από το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του ’60 και από τα νεανικά κινήματα αμφισβήτησης την ίδια περίοδο. Υπάρχουν ατεκμηρίωτοι ισχυρισμοί ότι το σύμβολο συνδέεται με αντιχριστιανικές πρακτικές. Ακροδεξιές οργανώσεις, κυρίως στις ΗΠΑ, το έχουν χαρακτηρίσει σατανιστικό ή ακόμα και κομμουνιστικό.
Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60 από τον «Σύνδεσμος Νέων για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό ‘Μπέρτραντ Ράσελ’» και στη συνέχεια από τη Νεολαία Λαμπράκη. Αντιμετωπίστηκε εξαρχής ως κομμουνιστικό σύμβολο και προκάλεσε ουκ ολίγες φορές το ενδιαφέρον και την επέμβαση των αστυνομικών αρχών.
Πασίγνωστη είναι η φωτογραφία με τον βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη να κρατά ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης και τη λέξη ΕΛΛΑΣ κατά τη διάρκεια της μαραθώνιας ειρήνης (21 Απριλίου 1963), που απαγορεύθηκε από την Αστυνομία και οδήγησε στη σύλληψή του.
