Τι μας κρατά πίσω από το να κάνουμε τη ζωή που πραγματικά θέλουμε; Ένα από τα πιο συχνά και καταστροφικά χαρακτηριστικά που σας απομακρύνουν από αυτό είναι η υπερανάλυση.
Υπεραναλύουμε κάθε μικρό πρόβλημα, μέχρι τελικά αυτό να γίνει μεγαλύτερο και τρομακτικότερο, απ’ ό,τι πραγματικά είναι.
Τείνουμε μάλιστα να υπεραναλύουμε θετικά πράγματα, μέχρι τελικά αυτά να μη δείχνουν τόσο θετικά πια. Ή υπεραναλύουμε και επεξηγούμε τόσο τα πράγματα που τελικά η ευτυχία που θα απολαμβάναμε από κάτι, εξαφανίζεται στο λεπτό.
Βέβαια, το να σκεφτόμαστε διεξοδικά για κάποια θέματα είναι ένα χρησιμότατο εργαλείο. Αλλά η ακραία εκδοχή μπορεί να αδρανοποιήσει απόλυτα κάποια άτομα και να είναι αυτά τα ίδια που θα σαμποτάρουν ό,τι καλό συμβαίνει στη ζωή τους.
12 συνήθειες για να περιορίσουμε την υπερανάλυση
1. Τοποθετήστε τα πράγματα σε μια ευρύτερη οπτική
Μη πέφτετε στη παγίδα του να υπεραναλύετε τα μικρά και ασήμαντα πράγματα. Αναρωτηθείτε: Θα έχει σημασία αυτό σε 5 χρόνια από τώρα; Ή ακόμα και σε 5 εβδομάδες; Καλύτερα λοιπόν, να εστιάσετε το χρόνο και την ενέργειά σας σε κάτι που όντως έχει μεγαλύτερη βαρύτητα.
2. Θέστε βραχύχρονα όρια για αποφάσεις
Αν δεν έχετε όριο χρόνου, τότε θα κλωθωγυρνάτε συνέχεια στο νου σας σκέψεις και αμφιβολίες. Γι’ αυτό, μάθετε να παίρνετε τις αποφάσεις σας, βάζοντας προθεσμίες και να περνάτε άμεσα στη δράση.
3. Μη φορτώνετε τις μέρες σας με στρες και υπερβολικές σκέψεις
Σίγουρα δεν μπορούμε να αποφύγουμε εντελώς το στρες και τη σύγχυση. Αλλά μπορούμε να τα περιορίσουμε, ξεκινώντας σωστά τη μέρα μας. Αν, όσο βρίσκεστε στο λεωφορείο, σκέφτεστε όλα τα αρνητικά και στρεσογόνα στοιχεία της ζωής σας, τότε μάλλον η μέρα σας δεν θα πάει καλά. Προσπαθήστε να είστε λιγότερο απαισιόδοξοι. Διαβάστε για παράδειγμα κάτι ευχάριστο και ανεβαστικό, όσο πίνετε τον καφέ σας, ασκηθείτε και ύστερα πάρτε τις σημαντικές αποφάσεις της ημέρας.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας αφοσιωθείτε σε μια δραστηριότητα τη φορά και κάντε συχνά μικρά διαλείμματα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος, μη συσσωρεύετε στο μυαλό σας πολλές πληροφορίες, ειδικά αν είστε φανατικοί της τεχνολογίας και των social media. Γιατί αυτό εντείνει την τάση υπερανάλυσης.
4. Ρίξτε τη βαρύτητα στη δράση
Αν αναλαμβάνετε ευκολότερα δράση καθημερινά, τότε θα αναβάλλετε λιγότερο λόγω υπερανάλυσης. Οι προθεσμίες και η τόνωση στην αρχή της ημέρας είναι από τα χρησιμότερα εργαλεία γι’ αυτό. Τα μικρά βήματα είναι επίσης μια ακόμα συνήθεια που έχει λειτουργήσει στη δική μου περίπτωση. Και λειτουργεί επειδή με αυτό τον τρόπο δεν τρομάζουμε από τον όγκο των πραγμάτων που έχουμε να κάνουμε.
5. Συνειδητοποιήστε ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τα πάντα
Το να σκέφτεστε κάτι 50 φορές, δεν θα σας βοηθήσει να το ελέγξετε κιόλας. Ούτε θα σας βοηθήσει να προβλέψετε κάθε πιθανή κατάληξη ή κάθε λάθος που θα γίνει στην πορεία. Αυτά τα πράγματα είναι μέρος της ζωής μας. Όλοι όσους θαυμάζετε και αποτελούν πηγή έμπνευσης για εσάς, έχουν αποτύχει σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Έχουν κάνει και αυτοί λάθη, τα οποία όμως έχουν αντιληφθεί ως πολύτιμα εργαλεία μάθησης.
Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να πασχίζετε να ελέγχετε τα πάντα, αφού ποτέ δεν θα μπορέσετε να δείτε όλα τα πιθανά σενάρια εκ των προτέρων. Βέβαια, στην πράξη, καταλαβαίνω, πως είναι δύσκολο, οπότε κάντε το σε μικρές δόσεις.
6. Σταματήστε να σκέφτεστε κάτι, όταν γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε να το κάνετε με ψυχραιμία.
Ορισμένες φορές, όταν πεινάω ή όταν είμαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι, προσπαθώντας να αποκοιμηθώ, αρνητικές σκέψεις ξεφυτρώνουν στο νου μου και με απασχολούν. Στο παρελθόν, αυτό μου έκανε μόνο κακό. Τώρα, έχω βελτιωθεί στο να τις αντιλαμβάνομαι στην αρχή τους και λέω στον εαυτό μου ότι δεν είναι καθόλου κατάλληλη στιγμή για να σκεφτεί κάτι τέτοιο. Γνωρίζω ότι σε τέτοιες συνθήκες, συνήθως είμαι ευάλωτος στο αρνητικό. Έτσι, προτιμώ να επαναφέρω τα ζητήματα, αφού έχω φάει ή το πρωί μετά από αρκετές ώρες ύπνου. Και αν τελικά αποδειχθεί σοβαρό το ζήτημα, τότε θα μπορέσω να το αντιμετωπίσω σωστά και με πιο δημιουργικό και λογικό τρόπο.
7. Μη χάνεστε μέσα σε αόριστους φόβους
Μια άλλη παγίδα υπερανάλυσης, στην οποία έχω πέσει και εγώ πολλές φορές, είναι οι αόριστοι φόβοι για μια κατάσταση. Τα σενάρια στο κεφάλι μας γίνονται τρομακτικά για το τι θα μπορούσε να συμβεί. Κι έτσι έμαθα να ρωτάω τον εαυτό μου: Ποιο είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί; Και όταν το συγκεκριμενοποιούσα, έπαιρνα λίγα λεπτά μόνο για να σκεφτώ τι θα έκανα, αν αυτό το εξαιρετικά απίθανο γεγονός συνέβαινε. Κατέληξα ότι το χειρότερο που ρεαλιστικά θα μπορούσε να συμβεί, δεν είναι τόσο τρομακτικό, όσο νόμιζα. Η αποσαφήνιση αυτή συνήθως χρειάζεται λίγα λεπτά στο νου μας και ελάχιστη ενέργεια, ώστε να αποφύγετε τον παράλογο φόβο.
8. Γυμναστείτε
Αυτό μπορεί να σας ακούγεται λίγο περίεργο. Αλλά η άσκηση μπορεί πραγματικά να βοηθήσει σε περιπτώσεις έντασης και έντονων ανησυχιών. Συνήθως νιώθω πιο αποφασιστικός και όταν υπερανέλυα τα πάντα, αποτελούσε μια χρήσιμη μέθοδος «αποσυμπίεσης» του εγκεφάλου μου.
9. Κοιμηθείτε επαρκώς (ποιοτικός ύπνος).
Γιατί όταν δεν έχετε κοιμηθεί αρκετά, γίνεστε πιο ευάλωτοι. Ευάλωτοι σε υπερβολικές ανησυχίες και απαισιοδοξία. Δεν σκέφτεστε καθαρά και αυτό ενέχει την υπερανάλυση.
Κάποια tips περιλαμβάνουν:
• Ωτοασπίδες, αν ξυπνάτε εύκολα από τους ήχους της πόλης.
• Διατηρήστε δροσερό το υπνοδωμάτιό σας. θα βλέπετε λιγότερους εφιάλτες.
• Μην πιέζεστε να αποκοιμηθείτε. Αν δεν νιώθετε νυσταγμένοι, μην αναγκάζεστε να ξαπλώσετε. Είναι καλύτερο να μείνετε στον καναπέ, διαβάζοντας ένα βιβλίο για 20-30 λεπτά.
10. Ζήστε στο παρόν
Τρεις τρόποι που συνήθως χρησιμοποιώ για να επανασυνδεθώ με το παρόν είναι:
• Επιβραδύνετε: σε ό,τι και αν κάνετε τη δεδομένη στιγμή. Κινηθείτε πιο αργά, μιλήστε πιο ήρεμα. Με αυτό τον τρόπο, αποκτάτε μεγαλύτερη επίγνωση της στιγμής.
• Πείτε στον εαυτό σας: Τώρα είμαι… συχνά λέω στον εαυτό μου: Τώρα είμαι ο Χ. Και ο Χ βουρτσίζει τα δόντια του. Περπατά στο δάσος. Ή πλένει τα πιάτα. Υπενθυμίζετε έτσι στον εαυτό σας ότι είστε στο εδώ και τώρα και δεν αφήνετε το νου σας να περιπλανηθεί σε άλλα ζητήματα.
• Διακοπή και επανασύνδεση. Αν νιώθετε ότι η υπερανάλυση σας έχει παρασύρει, διακόψτε άμεσα τη σκέψη σας. φωνάξτε: Στοπ! Και ύστερα επανασυνδεθείτε στο τώρα. Επικεντρωθείτε στις αισθήσεις σας.
11. Περάστε χρόνο με άτομα που δεν υπεραναλύουν
Το κοινωνικό σας περιβάλλον παίζει έναν κεντρικό ρόλο και σε αυτό. Όχι μόνο οι άνθρωποι και οι παρέες, αλλά ο,τι διαβάζετε, ακούτε και παρακολουθείτε. Ταινίες, βιβλία, blogs, τηλεόραση, μουσική. Οπότε σκεφτείτε αν αποτελούν πηγές που ενθαρρύνουν και δημιουργούν συνθήκες υπερανάλυσης. Αν ναι, καλύτερα να απομακρυνθείτε. Αντιθέτως, βρείτε τρόπους να περνάτε χρόνο με άτομα που έχουν θετική επίδραση στις σκέψεις σας και θα σας βοηθήσουν να αντιστρέψετε τη συνήθεια της υπερανάλυσης.
12. Συνειδητοποιήστε το πρόβλημα
Αλλά κυρίως εστιάστε συνειδητά στην πρόκληση για να σπάσετε αυτό τον κύκλο υπερανάλυσης. Πρέπει όμως να γνωρίζετε ότι χρειάζεται μέσα στη μέρα σας να έχετε κάποια στοιχεία υπενθύμισης, για να σας βοηθήσουν. Και μπορείτε να τα δημιουργήσετε μόνοι σας.
Μπορείτε για παράδειγμα να αφήνετε μικρά σημειώματα μέσα στο σπίτι ή στο γραφείο σας που να έχουν μικρά μηνύματα για εσάς, όπως: «Μήπως το παρακάνεις λίγο με τη σκέψη σου;» ή «Μάλλον τα έμπλεξες περισσότερο απ’ ότι θα έπρεπε».
Henrick Edberg, δημοσιογράφος