Υποδεχόμαστε την Παγκόσμια Ημέρα Άγριας Ζωής, που είναι στις 3 Μαρτίου, με μια ξενάγηση στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, έναν από τους σημαντικότερους θύλακες της άγριας φύσης στην Ελλάδα .
Γράφει: Θοδωρής Αθανασιάδης
Στη χώρα μας το φυσικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση η άγρια ζωή δέχονται έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις τόσο από τις δράσεις των τοπικών κοινωνιών όσο και από τα μεγάλα συμφέροντα που επιχειρούν, όσο οι καταναλωτικές ανάγκες διογκώνονται, όλο και πιο συχνά να αποκομίσουν κέρδη εκμεταλλευόμενοι τους φυσικούς πόρους χωρίς να συνυπολογίζουν το περιβαλλοντικό κόστος.
Ετσι λοιπόν το παράνομο κυνήγι και η λαθραλιεία θεωρούνται σχεδόν εθνικό σπορ, όπως επίσης και η λαθροϋλοτομία.
Σε έξαρση βρίσκονται η αλόγιστη λήψη αδρανών υλικών από τις όχθες των ποταμών, η ανεξέλεγκτη συλλογή φαρμακευτικών φυτών, η εναπόθεση οικιακών και γεωργικών αποβλήτων στα πιο ζωτικά σημεία των οικοσυστημάτων, η απόρριψη λυμάτων σε ποτάμια και λίμνες… και ο κατάλογος των απειλών για το πολύτιμο ενδιαίτημα της άγριας ζωής δυστυχώς δεν έχει τελειωμό.
Παράλληλα οι μεγάλες εταιρείες «αλωνίζουν» και δεν έχουν κανένα δισταγμό να κατασκευάσουν υδροηλεκτρικά φράγματα στην καρδιά προστατευόμενων περιοχών, να βάλουν τις μπουλντόζες και να διανοίξουν δρόμους διαταράσσοντας τη συνοχή σημαντικών οικοτόπων ή να τοποθετήσουν ανεμογεννήτριες στα πιο εύθραυστα ορεινά οικοσυστήματα, προφασιζόμενες περιβαλλοντικά οφέλη, τις περισσότερες φορές παρουσιάζοντας ελλιπείς ή παραποιημένες περιβαλλοντικές μελέτες.
Ο νομοθέτης με απώτερο σκοπό τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη θωράκιση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου για προστασία της άγριας ζωής ξεκίνησε με τη συνδρομή επιστημονικών φορέων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, να θεσμοθετεί τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας συνενώνοντας μικρότερες προστατευμένες περιοχές, όπως ήταν οι Εθνικοί Δρυμοί, τα αισθητικά δάση και οι περιοχές Natura.
Ευχή όλων είναι τα Εθνικά Πάρκα να γίνουν πραγματική κιβωτός για την άγρια ζωή στην Ελλάδα και όχι μια ακόμη σειρά ανεφάρμοστων νόμων που μένουν κλειδαμπαρωμένοι στο συρτάρι του νομοθέτη.
Η γέννηση ενός Εθνικού Πάρκου
Στις 31.5.2005 με κοινή απόφαση των αρμόδιων υπουργείων, ενοποιήθηκαν οι δύο μεγάλοι Εθνικοί Δρυμοί που έφεραν τα ονόματα «Εθνικός Δρυμός Πίνδου-Βάλια Κάλντα» και «Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου».
Με την ενοποίηση αυτή καθορίστηκαν πλέον και τα όρια του «Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου», δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τη μεγαλύτερη προστατευόμενη ορεινή περιοχή της Ελλάδας (2 εκατομμύρια στρέμματα) που εκτείνεται στα όρια των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών, σε μια περιοχή που προσδιορίζεται γεωγραφικά ανάμεσα στο Μέτσοβο, στη Σαμαρίνα, στην Κόνιτσα και στα Ζαγοροχώρια.
Μέσα στα όρια του Εθνικού Πάρκου υπάρχουν μερικά από τα ψηλότερα βουνά της Ελλάδας (Σμόλικας, Τύμφη, Βασιλίτσα, Λύγκος) και πηγάζουν κάποιοι από τους σπουδαιότερους ποταμούς ή παραπόταμοι αυτών (Αώος, Βοϊδομάτης, Αλιάκμονας, Αραχθος).
Η δημιουργία του Εθνικού Πάρκου αποσκοπεί στην προστασία, τη διατήρηση και την ολοκληρωμένη διαχείριση της φύσης και του τοπίου της περιοχής, το οποίο θεωρείται φυσική κληρονομιά και πολύτιμος εθνικός φυσικός πόρος.
Ειδικότερα, επιδιώκονται η διατήρηση και διαχείριση των οικοτόπων και των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας που απαντούν στη συγκεκριμένη περιοχή και η θεσμοθέτηση διαδικασιών και μέτρων για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο μιας αειφόρου ανάπτυξης.
Εδώ μαζί με τα σπάνια και απειλούμενα είδη -ενδημικά και μη- χλωρίδας και πανίδας, τα πολύτιμα καταφύγια άγριας ζωής, το πανευρωπαϊκής σημασίας Γεωπάρκο Βίκου-Αώου, τις 11 περιοχές «Natura» και τα «τοπία φυσικού κάλλους», το «παρών» έρχεται επίσης να δώσει ο ανθρώπινος πολιτισμικός χάρτης που αποτυπώνεται στους παραδοσιακούς οικισμούς, στα παλιά γεφύρια, στους λιθόστρωτους μουλαρόδρομους, στα βυζαντινά και αρχαία μνημεία της περιοχής.
► Πληροφορίες-ενημέρωση: Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου
Πολύτιμη «νησίδα» άγριας ζωής
Γιατί είναι σημαντικό το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου για την άγρια ζωή στην Ελλάδα; Στο ερώτημα αυτό μας απαντά ο Γιώργος Μερτζάνης, δρ βιολογίας-ζωολογίας, επιστημονικός υπεύθυνος της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης για την Αγρια Ζωή και τη Φύση, «Καλλιστώ».
«Εκατομμύρια χρόνια κοσμογονικών φαινομένων, από την εποχή που την αρχέγονη περιοχή της Πίνδου κάλυπτε η αρχαία θάλασσα της Τιθύος (σημερινή Μεσόγειος) μέχρι την “ανάδυσή” της για να τη σμιλέψουν στη συνέχεια τεκτονικά και αιολικά φαινόμενα χιλιετηρίδων και να διαμορφώσουν τελικά, μέσα από ασύλληπτες για τον ανθρώπινο νου χρονικές κλίμακες, το σημερινό ορεινό “φυσικό γλυπτό” του Εθνικού Πάρκου, που όμοιό του δεν συναντάται σε ολόκληρη την οροσειρά της Πίνδου.
Οι μνήμες της θαλάσσιας προϊστορίας αποτυπώθηκαν αιώνια σε απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών, που βρίσκονται ακόμη εγκλωβισμένα στα πετρώματα.
Η σύγχρονη “μεταπαγετωνική” φυσική ιστορία της περιοχής διαμόρφωσε ένα σπάνιο σε ποικιλία μωσαϊκό τοπίων και συνθηκών που αποτέλεσαν το φυσικό εργαστήριο για την εμφάνιση 60 ειδών θηλαστικών, 180 ειδών πουλιών, 17 ειδών ψαριών, 30 ειδών ερπετών και 14 ειδών αμφιβίων, χωρίς να προσμετρήσουμε τα εκατοντάδες είδη ασπόνδυλων.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους για την αξιοθαύμαστη βιοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου που λειτουργεί στη ραχοκοκαλιά της Πίνδου σαν μια “νησίδα” που αφ’ ενός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες “δεξαμενές” ζωντανών οργανισμών της ορεινής ζώνης και αφ’ ετέρου τροφοδοτεί, γεφυρώνει και διασυνδέει κρατώντας λειτουργικό, όλο το πολυσύνθετο και πολύπλοκο φυσικό πλέγμα άγριας ζωής και φυσικών πόρων της μεγαλύτερης και σημαντικότερης οροσειράς της χώρας».
– Τέσσερις εκδρομές για να γνωρίσουμε το Εθνικό Πάρκο