Σκιές πολέμου στα Στενά του Ορμούζ

Οξύνεται η κρίση στα στενά του Ορμούζ μετά την ακινητοποίηση του βρετανικού τάνκερ Στένα Ιμπέρο από τους Φρουρούς της Επανάστασης. Οι ΗΠΑ ζητούν στρατιωτική αποστολή για την προστασία της ναυσιπλοΐας.

Τα στενά του Ορμούζ αποτελούν κομβικό προορισμό για την παγκόσμια ναυσιπλοΐα και το διεθνές εμπόριο, αλλά και σημείο αναφοράς για τις δύσκολες σχέσεις του Ιράν με τη Δύση. Από το Βερολίνο μέχρι την Ουάσιγκτον ηχούν σειρήνες συναγερμού υπό τον φόβο νέας κλιμάκωσης στον θαλάσσιο διάδρομο που συνδέει τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μ.Ανατολής με τις διεθνείς αγορές. Ακόμη και αν κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν επιδιώξει συνειδητά την ένοπλη σύρραξη, η κατάσταση θα μπορούσε να τεθεί εκτός ελέγχου από ανεξέλεγκτους χειρισμούς, εκτιμούν οι ειδικοί.
“Με κάθε θερμό επεισόδιο αυξάνεται ο κίνδυνος ανάφλεξης” επισημαίνει ο Ρίτσαρντ Νέφιου, ερευνητής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Ν.Υόρκης. Η Τεχεράνη προειδοποιεί τη Δύση ότι “θα κάνει μεγάλο λάθος αν την υποτιμήσει”, επισημαίνει ο Αμερικανός ειδικός. “Το ζήτημα είναι να αποφευχθεί μία πολεμική αντιπαράθεση, στην οποία δεν θα υπήρχαν ούτε νικητές, ούτε ηττημένοι” προειδοποιεί από την πλευρά του ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας.
Πολιτική κλιμάκωσης από το Ιράν
Σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου μεταφέρεται στις διεθνείς αγορές μέσω των Στενών του Ορμούζ. “Δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση για τη μεταφορά πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο”, τονίζει ο Μπομπ Σανγκινέτι από το Βρετανικό Ναυτικό Επιμελητήριο. Αυτό το γνωρίζουν φυσικά και στην Τεχεράνη γι αυτό χρησιμοποιούν την άμεση πρόσβαση που διαθέτουν στα Στενά ως μέσο πίεσης. Το πολιτικό θερμόμετρο άρχισε να ανεβαίνει από τον Ιούνιο, όταν σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, οι Ιρανοί επιτέθηκαν σε ξένα πετρελαιοφόρα, κάτι που ωστόσο δεν επιβεβαιώνεται επισήμως. Στη συνέχεια οι Αμερικανοί κατηγόρησαν το Ιράν ότι κατέρριψε μη επανδρωμένο αμερικανικό αεροσκάφος στην περιοχή. Πληροφορίες από την Ουάσιγκτον ανέφεραν ότι ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε αρχικά αποφασίσει στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν, αλλά οι επιτελείς του τον μετέπεισαν την τελευταία στιγμή. Προ ημερών οι Αμερικανοί ισχυρίστηκαν ότι κατέρριψαν με τη σειρά τους μη επανδρωμένο αεροσκάφος του Ιράν στα Στενά του Ορμούζ, κάτι που ωστόσο διαψεύδει η Τεχεράνη.
“Αν μια μέρα οι ΗΠΑ θελήσουν να σταματήσουν τις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου, τότε κανείς δεν πρόκειται να εξάγει πετρέλαιο από τον Περσικό Κόλπο”, απειλούσε παλαιότερα ο πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ροχανί. Από τότε που οι Βρετανοί, στις αρχές Ιουλίου, ακινητοποίησαν ιρανικό τάνκερ στο Γιβραλτάρ, ισχυριζόμενοι ότι παραβιάζει το διεθνές εμπάργκο για τη μεταφορά πετρελαίου στη Συρία, η Τεχεράνη άρχισε να ανεβάζει και πάλι τους τόνους. Την περασμένη Παρασκευή οι “Φρουροί της Επανάστασης” ακινητοποίησαν βρετανικό τάνκερ που έπλεε στα Στενά του Ορμούζ και “παραβίασε διεθνείς κανόνες”, όπως υποστηρίζει το Ιράν. “Οι Βρετανοί ειχαν κλέψει ένα πλοίο μας κι εμείς απαντήσαμε”, λέει ο πρόεδρος του ιρανικού Κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί.
Δύσκολος ο “γρίφος” του Ιράν
Εύκολη διέξοδος δεν υπάρχει από αυτή τη φραστική σύγκρουση, που άλλωστε δεν είναι παρά το τελευταίο επεισόδιο σε μία σειρά αντιπαραθέσεων ανάμεσα στην Τεχεράνη και τη Δύση. Είχε προηγηθεί η μονομερής καταγγελία της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν από τις ΗΠΑ και η επιβολή αμερικανικών κυρώσεων, που προκάλεσαν σοβαρές αναταραχές στην οικονομία του Ιράν. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να διασώσουν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά δεν τολμούν να έρθουν σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ για το ζήτημα αυτό. “Δεν θέλουμε άλλες διπλωματικές αερολογίες από τους Ευρωπαίους, είτε θα προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα κατά της οικονομικής τρομοκρατίας του Τραμπ, είτε θα ακολουθήσουμε τον δικό μας δρόμο”, προειδοποιεί, με ασυνήθιστη οξύτητα, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχαμάντ Τζαβάντ Σαρίφ.
Αυτός ο “δρόμος” φαίνεται ότι οδηγεί όχι μόνο σε αποκήρυξη της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και σε μία προσπάθεια της Τεχεράνης να θέσει υπό τον έλεγχό της την πρόσβαση στα στενά του Ορμούζ. Το Ιράν βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο και ποντάρει στην ένταση, επιχειρώντας προφανώς να ενισχύσει τη θέση του ενόψει μελλοντικών διαπραγματεύσεων. Όπως λέει η Σούζαν Μαλρόνι από το Ινστιτούτο Μπρούκινγκς στην Ουάσιγκτον, το μείγμα κλιμάκωσης και διαπραγματευτικής ετοιμότητας αποτελεί συνήθη τακτική για την Τεχεράνη. Σε κάθε περίπτωση, την πραγματική εξουσία στο Ιράν δεν την έχει ο υπουργός Εξωτερικών Σαρίφ, αλλά ο πνευματικός ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, ο οποίος αρνείται κάθε συζήτηση, εάν οι ΗΠΑ δεν επιστρέψουν στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης – κάτι μάλλον απίθανο για τον Τραμπ σε προεκλογική χρονιά. Τώρα η Ουάσιγκτον στέλνει στρατεύματα στη Σαουδική Αραβία, ενώ παράλληλα κάνει λόγο για διεθνή στρατιωτική επιχείρηση με στόχο την προστασία της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα Στενά του Ορμούζ.
Κουσίντλο, Μοταχαρί, Μπατς (DPA)
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
dw