Έχει πράγματι αυτισμό το παιδί;

O αριθμός των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με αυτισμό να αυξάνεται ταχύτατα τις τελευταίες δεκαετίες, φτάνοντας σήμερα έως και το 2% του πληθυσμού σε κάποιες χώρες.

Ωστόσο, ο Δρ. Laurent Mottron, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, δημοσίευσε μια μελέτη (Jama Psychiatry) στην οποία εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με τα δεδομένα αυτά.
Μελετώντας 11 μετα-αναλύσεις, δημοσιευμένες μεταξύ 1966 και 2019, στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 23.000 άνθρωποι με αυτισμό, ο Δρ. Mottron και συνεργάτες του από τη Σουηδία, τη Γαλλία, τη Δανία και τον Καναδά, διαπίστωσαν ότι οι διαφορές μεταξύ των ατόμων με αυτισμό και του γενικού πληθυσμού έχουν αρχίσει πλέον να συρρικνώνονται.
Μικρότερη διαφοροποίηση
Οι μετα-αναλύσεις έδειξαν ότι οι άνθρωποι με αυτισμό παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό σε επτά διαφορετικούς τομείς: στην αναγνώριση των συναισθημάτων, στην ικανότητα κατανόησης των προθέσεων των άλλων ανθρώπων, στη γνωστική ευελιξία (η ικανότητα εναλλαγής από μια εργασία σε μια άλλη), στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων, στην απαγόρευση, στις προκλητές αντιδράσεις (η απόκριση του νευρικού συστήματος σε μια αισθητική διέγερση) και στον όγκο του εγκεφάλου. Συνδυαστικά, οι παράγοντες αυτοί καλύπτουν τα βασικά ψυχολογικά και νευρολογικά στοιχεία του αυτισμού.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν σε βάθος χρόνου το μέγεθος των διαφορών μεταξύ ατόμων με αυτισμό και υγιών. Η μέτρηση αυτή αποτελεί ένα στατιστικό εργαλείο που ποσοτικοποιεί το μέγεθος των διαφορών μεταξύ δύο ομάδων όσον αφορά ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό.
Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι σε κάθε εξεταζόμενο τομέα, η μετρήσιμη διαφορά στα άτομα με και χωρίς αυτισμό είχε μειωθεί την περίοδο των τελευταίων 50 ετών. Πράγματι, παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική διακύμανση στο μέγεθος της επίδρασης (από 45% έως και 80%) σε πέντε από τους επτά αυτούς τομείς. Οι δύο μετρήσεις που δεν παρουσίασαν μεγάλη διακύμανση ήταν η απαγόρευση και η γνωστική ευελιξία.
«Αυτό σημαίνει ότι, σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι με ή χωρίς αυτισμό που περιλαμβάνονται στις μελέτες είναι ολοένα και πιο ίδιοι. Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, η αντικειμενική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων ατόμων θα εξαφανιστεί σε λιγότερα από 10 χρόνια. Ο ορισμός του αυτισμού ίσως τελικά είναι πολύ ασαφής για να έχει ουσιαστικό νόημα -καταργώντας έτσι την υπάρχουσα κατάσταση. Κι αυτό επειδή γίνονται διαρκώς περισσότερες διαγνώσεις σε ανθρώπους των οποίων οι διαφορές από το γενικό πληθυσμό είναι λιγότερο προφανείς», αναφέρει ο Δρ. Mottron.
Μάλιστα, για να πιστοποιήσει ότι η τάση αυτή αφορά αποκλειστικά τον αυτισμό, η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα σε παρόμοιες πτυχές μελετών σχετικών με τη σχιζοφρένεια, αποδεικνύοντας ότι η επικράτηση της ασθένειας αυτής παρέμεινε η ίδια και ότι οι διαφορές των πασχόντων από τους υγιείς αυξάνονται.
Αλλαγές στις διαγνωστικές μεθόδους
«Τα διαγνωστικά κριτήρια του αυτισμού δεν έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια και οι διαφορές έχουν εξαλειφθεί. Αυτό που έχει αλλάξει», σύμφωνα με τον Δρ. Mottron, «είναι οι διαγνωστικές πρακτικές».
«Τρία από τα κριτήρια για τη διάγνωση του αυτισμού σχετίζονται με την κοινωνικότητα. Πενήντα χρόνια πριν, ένα σημάδι αυτισμού ήταν η έλλειψη προφανούς ενδιαφέροντος για τους άλλους. Σήμερα, όμως, και μόνο η ύπαρξη λιγότερων φίλων στη ζωή ενός ατόμου αποτελεί εξίσου σημάδι αυτισμού. Το ενδιαφέρον για τους άλλους μπορεί να μετρηθεί με διάφορους τρόπους, όπως η οπτική επαφή. Αρκεί, όμως, κάποιος να είναι ντροπαλός και όχι να πάσχει από αυτισμό, για να μη μπορεί να πραγματοποιήσει οπτική επαφή με τους άλλους», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο περίπλοκα από τη στιγμή που ο όρος «αυτισμός» αντικαταστάθηκε από τις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος. Η κίνηση αυτή των επιστημόνων αποτελεί ένα δείγμα μια νέας θεώρησης για την ύπαρξη διαφορετικών μορφών της πάθησης, κάνοντας πολλούς ανθρώπους τελικά να αμφισβητούν τη γενικότερη έννοια του αυτισμού.
«Παρόλα αυτά, ο αυτισμός συνιστά μια ξεχωριστή κατάσταση. Η μελέτη μας δείχνει ότι οι αλλαγές στις διαγνωστικές πρακτικές, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε μια λανθασμένη αύξηση στους αριθμούς του αυτισμού, είναι αυτό που τροφοδοτούν θεωρίες περί μη ύπαρξης του αυτισμού. Ο αυτισμός είναι μια κατηγορία που προκύπτει φυσικά εκεί που τελειώνει η κοινωνικοποίηση. Αυτό είναι το σημείο που πρέπει να επικεντρωθούμε αν θέλουμε να κάνουμε κάποια πρόοδο», σημειώνει τελικά ο Δρ. Mottron.