Ο Πόπλιος Βιργίλιος Μάρων ή αλλιώς Βιργίλιος, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, εμφανίστηκε στο λογοτεχνικό προσκήνιο ως βουκολικός ποιητής, ωστόσο κατάφερε να ξεχωρίσει, παρά την ταπεινή του καταγωγή και να σημαδέψει την λατινική επική ποίηση με το έργο του, «Αινειάδα».
Ο Βιργίλιος γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου το 70 π. Χ. κοντά στη Μάντουα της βόρειας Ιταλίας. Η μόρφωσή του ξεκίνησε στα δεκαέξι έτη του, με σπουδές στην Κρεμόνα και συνεχίστηκαν μετέπειτα στο Μιλάνο. Μετά από δύο χρόνια, επέλεξε να διευρύνει τη μόρφωσή του με την ρητορική στη Ρώμη, ωστόσο τον κέρδισε η φιλοσοφία και έτσι μαθήτευσε στο πλάι του επικούρειου φιλοσόφου Σείρωνα, στη Νάπολη.
Αν και καταγόταν από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα με τον πατέρα του να είναι αγγειοπλάστης, το συγγραφικό ταλέντο του Βιργιλίου και κυρίως η φιλία του με τον Μαικήνα, βοήθησαν τη φήμη του ως ποιητή, να αναρριχηθεί ψηλά και να φτάσει μέχρι και την αυλή του Αυγούστου, ο οποίος κυβερνούσε την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία εκείνη την περίοδο.
Ο Μαικήνας ήταν ένας επιφανής άντρας της εποχής, που συγκέντρωνε τους αξιόλογους λογοτέχνες στο πλάι του, στήριζε το έργο τους και τους βοηθούσε να προχωρήσουν στην καριέρα τους. Υπήρχαν πολλοί καλλιτεχνικοί κύκλοι σαν και αυτόν του Μαικήνα εκείνη την εποχή. Έτσι λοιπόν, ο Μαικήνας ξεχώρισε νωρίς τον ταλαντούχο ποιητή, όταν επέστρεψε στη Ρώμη και θέλησε να συντελέσει στην εξέλιξή του. Η πρώτη αναφορά για τον Μαικήνα γίνεται στα «Γεωργικά» του Βιργιλίου.
Το έργο του Βιργιλίου
Το επίσημο έργο του Βιργιλίου αποτελείται από δύο ποιητικές συλλογές, «Οι Εκλογές» και τα «Γεωργικά» και από ένα έπος, την «Αινειάδα», ενώ του καταλογίζεται και μια ακόμη συλλογή που αμφισβητείται η γνησιότητά της, το «Appendix Vergiliana».
«Οι Εκλογές» αποτελούν μια συλλογή δέκα βουκολικών, αυτόνομων ποιημάτων, που έχουν ως θέμα κομμάτια της ζωής των βοσκών και είναι το πρώτο έργο του ποιητή. Κάποια από τα ποιήματα έχουν να κάνουν με τη ζωή των ποιμένων στη φύση, το τραγούδι και κατά κύριο λόγο με τον έρωτα, ενώ βλέπουμε και το ομοφυλοφιλικό στοιχείο να είναι εμφανές σε αυτά τα ποιήματα του Βιργιλίου. Γενικότερα, το έργο του αυτό, δείχνει την επιρροή που έχει δεχτεί από τον Έλληνα βουκολικό ποιητή Θεόκριτο.
Τα «Γεωργικά» του Βιργιλίου, όπως είναι προφανές, περιέχουν ποιήματα που αφορούν τη γεωργία και όχι μόνο. Πιο συγκεκριμένα,η συλλογή εντάσσεται στα διδακτικά ποιήματα και αποτελείται από τέσσερα βιβλία. Κύρια θέματα τους είναι η καλλιέργεια, η δενδροκομία, η κτηνοτροφία, ενώ παράλληλα δίνονται και συμβουλές για να μπορεί να τα βγάλει πέρα ο άνθρωπος με τα αδάμαστα και απρόβλεπτα στοιχεία της φύσης. Μέσα από αυτά τα ποιήματα γίνεται φανερή η αγάπη του Βιργιλίου για τη φύση, το περιβάλλον, τα ζώα και κυρίως την αγροτική ζωή, δείχνοντας ωστόσο ότι δεν είχε άγνοια των δυσκολιών που συνοδεύουν τα παραπάνω, όπως οι καιρικές συνθήκες, τα έντομα και τα ζιζάνια. Και σε αυτό το έργο υπάρχει επίδραση της αρχαίας ελληνικής ποίησης. Εδώ, κατά κύριο λόγο αντλούνται στοιχεία έμπνευσης από τους Έλληνες ποιητές Ησίοδο και το έργο του «Έργα και Ημέραι» και από τον Άρατο τον Κώο, αλλά και από δύο λατίνους, τον Κάτωνα και τον Ουάρρωνα.
Το έργο που ξεχώρισε μεταξύ άλλων, από τον Βιργίλιο, είναι η «Αινειάδα». Πρόκειται για ένα λατινικό έπος, έκτασης 12 βιβλίων, για το οποίο χρειάστηκε τουλάχιστον δέκα χρόνια συγγραφής χωρίς να ολοκληρωθεί και είναι ίσως ένα από τα σημαντικότερα έργα της λατινικής ποίησης. Ο Βιργίλιος επιλέγει να μοιράσει το θέμα στα βιβλία κατά μια αντίστροφη αναλογία προς την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» του Ομήρου.
Στα πρώτα έξι βιβλία περιγράφεται ο νόστος και οι περιπέτειες του πρωταγωνιστή Αινεία, κατά την επιστροφή του από την Τροία προς την πατρίδα του, την Ιταλία και στα άλλα έξι εξιστορείται ο πόλεμος μεταξύ των Τρώων και των Λατίνων. Συνδυάζοντας στοιχεία από πολλούς μύθους και ιστορίες, ο Βιργίλιος δημιούργησε ένα πρωτότυπο έργο για ρωμαϊκά δεδομένα της εποχής και έχτισε έναν νέο μύθο για την ίδρυση της ιστορικής αυτής πόλης από τον Αινεία.
Είναι ένα έργο που γράφτηκε κατά παραγγελία από τον Οκταβιανό Αύγουστο, ο οποίος το προώθησε και ως εθνικό έπος. Επίσης, χωρίς τον Αύγουστο δεν θα γνώριζε κανείς για αυτό το έργο, καθώς ήταν αίτημα του Βιργιλίου στη διαθήκη του να μην δημοσιευθεί ημιτελές το έπος αυτό. Το αίτημα όμως αυτό, παραβλέφθηκε δικαίως από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα και έτσι ήρθε στην επιφάνεια το αξιέπαινο αυτό έργο. Πρότυπα του έργου αυτού δεν θα μπορούσαν παρά να είναι τα Ομηρικά Έπη.
Όσον αφορά στο Appendix Vergilliana, οι μελετητές καταλήγουν μέσα από ποικίλα συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο γραφής, το ύφος, τη γλώσσα και τις χρονολογίες συγγραφής των ποιημάτων, πως δεν ανήκει στην πατρότητα του Βιργιλίου. Ωστόσο υπάρχουν κάποια ποιήματα στη συλλογή αυτή, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν έργα της πρώιμης εποχής συγγραφής του ποιητή. Τα είδη των ποιημάτων είναι επύλια, ελεγείες, εξάμετροι καθώς και συλλογές με ποιήματα διάφορων μέτρων και η θεματολογία περιέχει στοιχεία βουκολικής ποίησης, ποιητικής και έρωτα.
Το τέλος της ζωής του Βιργιλίου
Ο επίλογος της ζωής του Βιργιλίου γράφτηκε άδοξα. Ο ποιητής καθώς συνόδευε τον Αύγουστο σε ταξίδι του στην Ελλάδα, στα Μέγαρα συγκεκριμένα, αρρώστησε από ελονοσία και στον δρόμο της επιστροφής του προς τη Νάπολι, πέθανε, το 19 π. Χ.
Ο Βιργίλιος, που ξεκίνησε την πορεία του από την επαρχία της Ιταλίας κατάφερε με την προσωπικότητα και την προσπάθειά του να διαφοροποιηθεί στον χώρο της ποίησης και να εξελίξει το ταλέντο του. Οι πολύπλευρες σπουδές του συνέβαλαν στο να δημιουργήσει ένα έργο αξιομνημόνευτο και καινοτόμο για τα δεδομένα της ρωμαϊκής ποίησης, με την «Αινειάδα», που χαρακτηρίστηκε ουκ ολίγες φορές εθνικό έπος της Ρώμης.
Πηγές:
http://el.wikipedia.org
M. Von Albrecht (1994). Ιστορία της Ρωμαϊκής Λογοτεχνίας, από τον Ανδρόνικο ως τον Βοήθιο και σημασία της για τα νεότερα χρόνια. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ηράκλειο. 2013.