Ο Μανουήλ Α΄ ο Κομνηνός ή Μανουήλ ο Μέγας (28 Νοεμβρίου 1118 – 24 Σεπτεμβρίου 1180) ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας του 12ου αιώνα (1143 – 1180), βασίλευσε σε μία κρίσιμη καμπή στην ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και της Μεσογείου.
Ο Μανουήλ Α΄ ήταν τέταρτος και μικρότερος γιος του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού και της Ειρήνης της Ουγγαρίας. Στην εποχή του η Δυναστεία των Κομνηνών βρέθηκε στην τελευταία μεγάλη περίοδο ακμής, η Βυζαντινή αυτοκρατορία έγινε πανίσχυρη οικονομική και στρατιωτική δύναμη με μεγάλη πολιτιστική αναγέννηση.
Ο Μανουήλ Α΄είχε μεγαλεπήβολα σχέδια να αποκαταστήσει την Βυζαντινή αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα και να την κάνει υπερδύναμη στην Μεσόγειο. Συμμάχησε με τον πάπα και επιτέθηκε στο Νορμανδικό Βασίλειο της Σικελίας, στην Β΄ Σταυροφορία δημιούργησε ένα Βυζαντινό προτεκτοράτο πάνω από τα Σταυροφορικά κράτη της Ουτρεμέρ.
Ο Μουσουλμανικός κίνδυνος στους Αγίους Τόπους τον ανάγκασε να συμμαχήσει με το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ και να προχωρήσει σε εκστρατεία στο Χαλιφάτο των Φατιμιδών. Ο Μανουήλ Α΄ ανασύνταξε τους πολιτικούς χάρτες στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, το Βασίλειο της Ουγγαρίας και η Ουτρεμέρ μπήκαν σε Βυζαντινή κυριαρχία και προχώρησε σε εκστρατείες απέναντι στα γειτονικά κράτη.
Η πετυχημένη βασιλεία του αμαυρώθηκε στο τέλος με την ήττα του στην Μάχη του Μυριοκέφαλου, την χρεώθηκε ο ίδιος χάρη στην αλαζονεία του να επιτεθεί σε ισχυρές θέσεις των Σελτζούκων. Ο Βυζαντινός στρατός ανέκαμψε και πέτυχε να κλείσει ειρήνη με ευνοϊκούς όρους με τον Σουλτάνο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄, η ήττα στο Μυριοκέφαλο αποδείχτηκε ωστόσο καθοριστική στις προσπάθειες του να κυριαρχήσει στην Ανατολή.
Ο Μανουήλ Α΄ ονομάστηκε “Μέγας” από τους Έλληνες οπαδούς του που τον υπηρετούσαν και τον εμπιστεύτηκαν τυφλά, ήταν κεντρικός ήρωας στο έργο που έγραψε ο γραμματέας του Ιωάννης Κίνναμος, του αποδίδει όλες τις αρετές. Είχε έντονες επιδράσεις στις σχέσεις του με τους Σταυροφόρους, η φήμη του στους δυτικούς ήταν τεράστια, τον αποκαλούσαν “ο πιο ευλογημένος αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη”.
Οι σύγχρονοι ιστορικοί ωστόσο έχουν πιο μέτρια γνώμη για τον ίδιο, χρεώνουν την φήμη του περισσότερο στην δυναστεία του δηλαδή τον πατέρα του και τον παππού του παρά στον Μανουήλ. Οι ίδιοι ιστορικοί τονίζουν ότι δεν μπορεί να θεωρείται τόσο πετυχημένος αφού η αυτοκρατορία και η δυναστεία του κατέρρευσαν μετά τον θάνατο του.
Για τους ρήτορες της αυλής του, ο Μανουήλ ήταν ο “Θείος αυτοκράτωρ”. Μια γενεά μετά το θάνατό του, ο Χωνιάτης τον ανέφερε ως “τον πιο ευλογημένο ανάμεσα στους αυτοκράτορες”. Ο Ιωάννης Φωκάς, στρατιώτης που πολέμησε στο στρατό του Μανουήλ, τον χαρακτήρισε μερικά χρόνια αργότερα ως τον “ένδοξο και κοσμοσωτήριο αυτοκράτορα”.
Ο Μανουήλ έμεινε ονομαστός στη Γαλλία, την Ιταλία και τα Σταυροφορικά κράτη ως ο ισχυρότερος ηγεμόνας του κόσμου. Ο Γουλιέλμος της Τύρου ονόμαζε τον Μανουήλ “σοφό και διακριτικό πρίγκιπα μεγάλης μεγαλοπρέπειας, άξιο επαίνων από κάθε άποψη”, “μεγαλόψυχο άνδρα ασύγκριτης ενέργειας”, του οποίου “η μνήμη θα διατηρείται πάντα σεβαστή.”
Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ