Ανάλυση: Πειραματικό πεδίο η Συρία

Για την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία και το πώς θα επηρεάσει το παγκόσμιο, αλλά και την Κύπρο η τουρκική εισβολή, μίλησε στο SigmaLive, o Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Μιχάλης Κοντός.

«Στη βραχυχρόνια περίοδο η βασική επίπτωση για την Κύπρο είναι η αύξηση της ανησυχίας τόσο της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος, όσο και μερίδας του πληθυσμού, με αφορμή τον εντεινόμενο τουρκικό αναθεωρητισμό στις κυπριακές θαλάσσιες ζώνες», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Κοντός για τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει στην Κύπρο.
– Επικρίσεις κατά Τραμπ – Πούτιν, κατηγορώντας τους ότι άνοιξαν το δρόμο στους Τούρκους. Ευσταθούν αυτές οι επικρίσεις και αν, γιατί τήρησαν αυτή τη στάση;
Αναμφίβολα, από τη στιγμή που δύο μεγάλες δυνάμεις εμπλέκονται με τον Α ή Β τρόπο στην συριακή κρίση, οι ενέργειες της Τουρκίας δεν μπορούν παρά να ευθυγραμμίζονται μαζί τους ή, στην καλύτερη περίπτωση, να απολαμβάνουν της ανοχής τους. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η ενέργεια κατά των Κούρδων ανατολικά του Ευφράτη σχεδιάζεται εδώ και καιρό, αλλά υλοποιείται μόνο κατόπιν της ανακοίνωσης του Προέδρου Τραμπ ότι θα αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα.
Επιπλέον, η μέχρι τώρα στάση των δύο δυνάμεων στο Συμβούλιο ασφαλείας μαρτυρεί επίσης την ανοχή που είναι διατεθειμένες να επιδείξουν έναντι της τουρκικής προέλασης στη βόρεια Συρία. Οι λόγοι αυτής της στάσης δεν είναι εύκολο να επεξηγηθούν λεπτομερώς στα πλαίσια αυτής της μίνι συνέντευξης. Εκείνο που μπορούμε, γενικά, να πούμε είναι το εξής: διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή τελεί υπό διαμόρφωση μια νέα ισορροπία δυνάμεων. Αρχής γενομένης από την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ το 2011 και ως αποτέλεσμα των καταιγιστικών συνεπειών της «Αραβικής Άνοιξης», η περιοχή παρουσιάζει πολλαπλά κενά ισχύος για την πλήρωση των οποίων ερίζουν κυρίως περιφερειακές δυνάμεις, αλλά και μακρινές μεγάλες δυνάμεις.
Η συριακή επικράτεια, εξ αιτίας της κατάστασης που επικρατεί λόγω του εμφυλίου πολέμου, αποτελεί, δυστυχώς, ένα από τα πειραματικά πεδία στα οποία οι περιφερειακές και οι μεγάλες δυνάμεις δοκιμάζουν τα όρια των δυνατοτήτων τους, αλλά και της ανοχής των άλλων. Εν τοιαύτη περιπτώσει, οι δύο μεγάλες δυνάμεις φαίνεται ότι έκριναν ότι θα πρέπει να ανεχθούν την τουρκική αξίωση εξ αιτίας της υπαρξιακής φύσεως απειλής την οποία η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι αντιμετωπίζει λόγω της εκεί παρουσίας του YPG.
– Γιατί ο Ερντογάν επιτίθεται στη Συρία; Διεκδικεί εδάφη, φοβάται τη δημιουργία ισχυρού κουρδικού κρατιδίου ή κάτι άλλο;
Με βάση τα όσα αναφέρουμε πιο πάνω θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πρωταρχικός στόχος είναι η εξάλειψη της υπό δημιουργία κουρδικής οντότητας, η αποτροπή δηλαδή της προοπτικής μελλοντικής δημιουργίας ενός κουρδικού κράτους στα τουρκοσυριακά σύνορα. Από τη στιγμή όμως που η κατάσταση στη Συρία είναι ρευστή, δεν αποκλείεται η Τουρκία να επιχειρήσει να δοκιμάσει τα όρια της ανοχής των μεγάλων δυνάμεων και να επιδιώξει να επεκτείνει τον έλεγχό της εντός του συριακού εδάφους. Δεν πιστεύω ότι η μακροχρόνια κατοχή εδάφους είναι ο απώτερος στόχος της, ίσως όμως να επιδιώκει μια πληθυσμιακή ανακατανομή που θα επιτρέψει την εγκατάσταση φιλικά προσκείμενων προς αυτήν πληθυσμών στην περιοχή αυτή.
– Πιθανές επιπτώσεις στην Κύπρο;
Στη βραχυχρόνια περίοδο η βασική επίπτωση για την Κύπρο είναι η αύξηση της ανησυχίας τόσο της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος, όσο και μερίδας του πληθυσμού, με αφορμή τον εντεινόμενο τουρκικό αναθεωρητισμό στις κυπριακές θαλάσσιες ζώνες.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η ιδέα που κυριαρχεί είναι ότι η επιθετικότητα μιας ηγεμονικής δύναμης είναι δυνατό να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα, συχνά, η φοβία αυτή να οδηγεί τους αντίπαλούς της σε πολιτικές/διπλωματικές προσαρμογές προς όφελός της. Μακροπρόθεσμα όμως, δεδομένης της έντασης που η Τουρκία δημιουργεί στην Αν. Μεσόγειο κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας και των διεθνών αντιδράσεων που προκαλεί η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, δεν αποκλείεται να υπάρξει διπλωματικό κόστος για την Άγκυρα. Μπορεί η στρατιωτική επιλογή στη Συρία να φαίνεται εύκολη λόγω της φαινομενικής αδυναμίας των Κούρδων να αντιμετωπίσουν την τουρκική υπεροπλία, όμως το διπλωματικό κεφάλαιο που καταναλώνει η Τουρκία είναι τεράστιο, γεγονός που ενδεχομένως να περιορίσει την ευελιξία της σε άλλα ζητήματα, όπως οι αξιώσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ.
– Πώς θα επηρεαστεί το παγκόσμιο από την τουρκική εισβολή; (αύξηση μεταναστευτικών ρευμάτων; Ύφεση οικονομίας;)
Σε μια εποχή κατά την οποία οι προσφυγικές ροές αποτελούν ήδη ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για την Ευρώπη, δεδομένης και της ανάμιξής τους με ευρύτερες μεταναστευτικές ροές, η κατάσταση αυτή αναμένεται να ενταθεί. Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι εκατοντάδες κρατούμενοι μέλη του ISIS, ευρωπαϊκής κυρίως καταγωγής, είναι δυνατό να απελευθερωθούν ή να δραπετεύσουν, η ανησυχία εντείνεται. Δεν αποκλείεται μάλιστα η Τουρκία να εργαλειοποιήσει αυτή την ανησυχία, επιδιώκοντας να αυξήσει τους μοχλούς πίεσης που διαθέτει έναντι της Ευρώπης, με στόχο την επίτευξη διπλωματικών και οικονομικών κερδών.