Προβλέψεις από το 1919 επίκαιρες το 2020 -Τζων Μέιναρντ Κέινς

Το 1919 ο θεμελιωτής της Μακροοικονομικής προκάλεσε σοκ ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού με το προφητικό έργο του «Οι οικονομικές επιπτώσεις της ειρήνης», προειδοποιώντας ότι οι ταπεινωτικοί όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών κινδύνευαν να οδηγήσουν τη Γερμανία είτε στην κομμουνιστική επανάσταση, είτε στον εθνικιστικό ρεβανσισμό.

Αφήνουμε στον αναγνώστη να κρίνει αν οι εκτιμήσεις του Κέινς ακούγονται σήμερα επίκαιρες για τους θύτες και τα θύματα του σύγχρονου, ακήρυκτου οικονομικού πολέμου και τις συνθήκες που τον συνοδεύουν.
– «Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε είναι η απότομη καθίζηση του επίπεδου ζωής ευρωπαϊκών πληθυσμών σε σημείο που να συνεπάγεται πραγματική πείνα για κάποιους (…) Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σίγουρο ότι θα πεθάνουν σιωπηλά. Γιατί η πείνα, ενώ φέρνει σε κάποιους λήθαργο και κατάθλιψη, ωθεί άλλους στην υστερία και την απελπισμένη μανία.
– (…) Αντικρίζουμε στην Ευρώπη το θέαμα μιας εκπληκτικής αδυναμίας της μεγάλης καπιταλιστικής τάξης, που αναδύθηκε από τους βιομηχανικούς θριάμβους του 19ου αιώνα και μέχρι πρότινος φάνταζε παντοδύναμη (…). Χθες, οι καπιταλιστές πίστευαν στον εαυτό τους. Τώρα τρέμουν μπροστά σε κάθε προσβολή.
– (…) Η οικονομική στέρηση προχωρεί κατά στάδια και όσο οι άνθρωποι την υπομένουν, ο έξω κόσμος δεν δίνει μεγάλη σημασία (…). Κάποια στιγμή, φτάνουμε επιτέλους στο όριο της ανθρώπινης αντοχής και οι σύμβουλοι της απελπισίας και της τρέλας ξυπνούν τους πάσχοντες από τον λήθαργο. Τότε ο άνθρωπος αναταράσσεται και τα δεσμά της συνήθειας χαλαρώνουν. Η δύναμη των ιδεών γίνεται κυρίαρχη και ο άνθρωπος είναι έτοιμος να ακούσει κάθε επαγγελία ελπίδας, αυταπάτης ή εκδίκησης κυκλοφορεί στον αέρα. Καθώς γράφω, οι φλόγες του μπολσεβικισμού φαίνεται για την ώρα να σβήνουν, ενώ οι λαοί Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθηλώνονται σε ένα επίφοβο ναρκοπέδιο (…). Ωστόσο, ο χειμώνας έρχεται. Οι άνθρωποι δεν θα έχουν τίποτα να περιμένουν ή να ελπίζουν. Ελάχιστα θα απομένουν για να μετριάσουν τις δυσκολίες ή για να ανακουφίσουν τους λιμοκτονούντες αστικούς πληθυσμούς.
– Αλλά ποιος μπορεί να προβλέψει πόσος πόνος μπορεί να απορροφηθεί ή ποια κατεύθυνση θα αναζητήσουν επιτέλους, οι άνθρωποι για να δραπετεύσουν από τα βάσανά τους»;
————————————————————————-
Ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς, πρώτος βαρώνος Κέυνς του Τίλτον (5 Ιουνίου 1883 – 21 Απριλίου 1946) ήταν Άγγλος οικονομολόγος, μαθηματικός, καθηγητής πανεπιστημίου, συγγραφέας και ανώτατος κρατικός υπάλληλος. Δημιούργησε, με τα έργα του και τους οπαδούς του, τη λεγόμενη κεϋνσιανή σχολή στην οικονομική επιστήμη. Ο Κέυνς και ο Μίλτον Φρίντμαν ήταν δύο από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους του 20ού αιώνα.
Τα δύο πιο σημαντικά βιβλία που συνέγραψε ήταν Οι Οικονομικές Συνέπειες της Ειρήνης (1919) και Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος (1936). Με το πρώτο από τα παραπάνω βιβλία του υποστήριξε ότι η Γερμανία δεν είχε την ικανότητα να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που απαίτησαν από αυτή οι νικήτριες δυνάμεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ότι αυτό θα οδηγούσε στην επανάληψη του σε πιο μεγάλη κλίμακα.
Με το δεύτερο, ότι για να λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας που αντιμετώπιζε ο δυτικός κόσμος μετά το κραχ της Νέας Υόρκης (1929), θα έπρεπε να παρέμβει το κράτος και χρηματοδοτώντας την οικονομία και τις επιχειρήσεις να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Το δεύτερο αυτό βιβλίο ψηφίστηκε από το κοινό το 2017 ως «το βιβλίο με την μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση της βρετανικής κοινωνίας τον 20ό αιώνα» .
Από τον Κέυνς έχει πάρει το όνομά της και η Κεϋνσιανή ρύθμιση, η αναδιανομή δηλαδή μέρους των κερδών του κεφαλαίου στις κατώτερες τάξεις, με τη μορφή κοινωνικών και άλλων παροχών, προκειμένου να αποφεύγεται η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι αναταραχές. Μια τέτοια ρύθμιση δεν ήταν ποτέ στόχος του ίδιου του Κέυνς. Ο Κέυνς πρότεινε την άνοδο των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσεων για να καλύψουν μέρος του ελλείμματος ζήτησης που – υπό προϋποθέσεις – μπορεί να οδηγήσει την οικονομία μακριά από μια θέση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να ξοδεύονται ως επιδόματα ανεργίας κ.λπ., αλλά ο κύριος στόχος δεν είναι η αναδιανομή αλλά η επανόρθωση της ισορροπίας. Μάλιστα η αύξηση της φορολογίας σε περιόδους κρίσης είναι πλήρως αντίθετη στη νοοτροπία του Κέυνς ο οποίος ζητά αύξηση των ελλειμμάτων στις κρίσεις, τα οποία χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα στις καλύτερες εποχές.
πηγές: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, wikipedia