Υπέροχες μικρασιατικές παραδόσεις για την Πρωτοχρονιά, από τα βάθη της αρχαιότητας!

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Η Δόμνα Σαμίου από τα παιδικά της χρόνια στην Καισαριανή θυμάται τη μητέρα της να ζυμώνει φοινίκια με σταχτόνερο, να πατάει στη βασιλόπιτα την ξύλινη σφραγίδα με το δικέφαλο, στη συνέχεια να σαπουνίζει μια δραχμή που την έχωνε μέσα στην πίτα κι ύστερα να την αλείφει με αυγό.

D680528B C2D6 4698 B2E4 F4EFFB765C84

Η μητέρα της ζούσε σε ένα χωριό έξω από τη Σμύρνη, το Μπαϊντίρι.
Η μητέρα της ήρθε στην Ελλάδα το 1922 με την Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ ο πατέρας της το 1924 με την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Φτωχοί και πλούσιοι στη Μικρά Ασία έτρωγαν πλουσιοπάροχα στις ημέρες των εορτών του Δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων. Τα τραπέζια είχαν πάνω ό,τι βάλει ο νους σου.

AB619C27 9586 41FE A146 332024AFEA40
Στην Καππαδοκία πριν από τα Χριστούγεννα ξεκινούσαν τα γουρουνοσφαξίσματα.

Οι Μικρασιάτισσες πηγαινοέρχονταν στους μαχαλάδες μεταφέροντας στους φούρνους τις λαμαρίνες με τα χριστουγεννιάτικα εδέσματα. Φαγιάντσες, μπακίρια, ταβάδες με σαραγλί, κουραμπιέδες, μπακλαβάδες, φοινίκια, σεκέρ λουκούμια, κανταΐφια, ζάχαρη, πετιμέζι, χουρμαδες, μέλι, καρύδια, κάστανα, αμύγδαλα και φρούτα.

AD7D58D4 5B8E 48A1 860F 90DEE701C968

7D0B9F89 9250 47DF B9DF 43F673B5A74A

Φοινίκι στη Μικρασιατική διάλεκτο είναι το μελομακάρονο ή μελομακάρουνο. Τα φοινίκια τα γεμίζουμε και με καρύδια. Το κλασσικό σμυρνέϊκο μελομακάρονο έχει από κάτω μια γούβα και την επάνω επιφάνεια ανώμαλη για να κρατάει το σιρόπι και το καρύδι.

A319DCFB 598B 48C5 9C67 E19AE5B2D41F

“Δουλεύομεν το λάδι να ασπρίση, βάζουμε την αφουσιά (αλισίβα) και εξακολουθούμε να δουλεύομε. Μετά βάζομε το κονιάκ, τα 100 δράμια από το μέλι, τα μυρωδικά ψιλοκοπανισμένα και το φλοιόν του πορτοκαλιού, και ολίγον – ολίγον το αλεύρι, και τα δουλεύομεν να γίνουν μια μάζα.

Τα φουρνίζομε και όταν κρυώσουν τα βουτούμε εις τα 300 δράμια μέλι βρασμένον, το οποίον διαλύομε με ολίγον νερόν”.

Στη Σμύρνη πολλοί άνδρες πριν από το πρώτο τσιγάρο της ημέρας έπιναν ένα ποτηράκι μαστίχα μ’ ένα φοινίκι για συμπλήρωμα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων μαγείρευαν το γουρουνόπουλο περιχυμένο με χυμό από νεράντζι.
Το γεύμα ξεκινούσε με σούπα από βραστό.

7C81363D C5C0 4077 8685 6AFE4DA2F5DE

Σέλινο με κρέας, τουρσιά και σαρμάδες ήταν μερικά από τα φαγητά που προτιμούνταν ανήμερα των Χριστουγέννων.
Το σέλινο συμβολίζει τη νίκη της φύσης απέναντι στο βαρύ χειμώνα.

88488736 E8A7 4CDD 9F53 C0FDED9CA165

Στη Σμύρνη παραμονή Πρωτοχρονιάς συνήθιζαν να στολίζουν ένα τραπέζι με ξηρούς καρπούς και γλυκίσματα για να κεράσουν τον Άγιο Βασίλη όταν θα επισκεπτόταν το σπίτι.
Η συνήθεια αυτή συνδεόταν με τα μειλίγματα, τις ιλαστήριες θυσίες των Αρχαίων Ελλήνων.

50D9D511 8D96 464F 9FD8 7890FC0F5C3D

Για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι οι νοικοκυρές ετοίμαζαν συνήθως κόκορα κοκκινιστό στην κατσαρόλα, κεμπάπ με ρύζι και γενικά φαγητά με ρύζι για να είναι γεμάτος ευτυχία ο νέος χρόνος.

Υπήρχε η αντίληψη πως τα γεμιστά φαγητά όπως οι σαρμάδες θα εξασφάλιζαν ένα χρόνο γεμάτο καλά.

CF8BF70E 4B29 4AAB 8512 E48AFB910D2B

Η βασιλόπιτα δέσποζε στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι, ήταν ιδιαίτερα προσεγμένη και φαινόταν σαν κεντημένη. Σε άλλες περιπτώσεις εκτός από το δικέφαλο αετό έφτιαχναν πάνω στη βασιλόπιτα ανάγλυφο σταυρό με τον Εσταυρωμένο ή και σταυρό με περιστέρι που συμβόλιζε το Άγιο Πνεύμα.

AE721D17 F437 48B2 8796 E4C156E839CE

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία ελληνική εορτή των “Κρονίων” και αργότερα των “Σατουρναλίων”. Εκτός από την Αθήνα, ο Κρόνος λατρευόταν στη Χαιρώνεια, στο Πήλιο, στη Θήβα, στην Αρκαδία και στα παράλια της Μικράς Ασίας.

Ανήμερα της γιορτής οι δούλοι είχαν αργία, μπορούσαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με τους αφέντες τους και γίνονταν προσφορές δημητριακών, άρτου και καρπών δέντρων.

Από τον Μέγα Βασίλειο προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα.

Το συνηθισμένο φλουρί της σμυρνέϊκης βασιλόπιτας ήταν το ασημένιο οχταράκι. Τα οχταράκια ήταν τούρκικα νομίσματα ευρείας χρήσης με τα οποία πληρωνόταν συχνά το βδομιαδιάτικο των εργατών.

8F4296F5 C0DF 4F73 8D4B 626967AAE3A6

“Καίεις το βούτυρο με το σησαμέλαιο αφ’ εσπέρας και την επόμενη το γυρίζεις με με την αφουσιάν (αλισίβα) έως ότου ασπρίσει καλά. Κατόπιν βάζεις το κονιάκ, την ζάχαριν, τη σκόνιν αναλυμένη με λίγο ζεστό νερό και ολίγον – ολίγον το αλεύρι.

Τας πλάθεις βρέχουσα το χέρι σου με ζεστήν αφουσιάν και αμέσως εις τον φούρνον”.

Η Πολίτικη βασιλόπιτα είναι τσουρέκι που μοσχοβολάει μαστίχα, καρδάμωμο και μαχλέπι. Επάνω επικαλύπτεται με σουσάμι και μαυροκούκι.

Κομμάτια βασιλόπιτας μαζί με ξηρούς καρπούς και γλυκά άφηναν οι νοικοκυρές στις δημόσιες βρύσες της πόλης για τους περαστικούς και τους φτωχούς. Μετά επέστρεφαν στο σπίτι αμίλητες με νερό από τη βρύση ώστε να τρέχουν τα αγαθά με αφθονία στα σπίτια τους όπως το νερό.

1B1C18B8 4E1A 4033 9F79 B61E3F50860D

Στην Καππαδοκία η παραμονή των Θεοφανίων ήταν ημέρα νηστείας. Τα συνηθισμένα νηστίσιμα φαγητά τους ήταν φακές, φασόλια τουρσί, κομπόστες από σταφίδες, δαμάσκηνα ή βερίκκοκα.
Την ίδια μέρα ζύμωναν στα σπίτια τις πίτες των Θεοφανείων.

E8509F4F 411A 4045 A534 4542A59A9A5D

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα των Ποντιακών Φώτων ήταν το μνημόσυνο των νεκρών που γινόταν την παραμονή της γιορτής των Θεοφανείων.
“Τα Φώτα θέλω το κερί μ’
και Των Ψυχών κοκκία (κόλυβα)…
και την Μεγάλ’ Παρασκευήν
έναν μαντήλιν δάκραι”

CC2DC42B ABFD 480F 8CA4 537FCB7315AA

Την ημέρα των Φώτων στον Πόντο έτρωγαν το κεσκέκ πού μαγειρευότανε από κεντουμέ (κοπανισμένο σιτάρι) με μιά κόττα χωριάτικη.

Στα Θεοφάνεια, η πρωτότοκος κόρη ζύμωνε την «Αλυκόν πίταν» από καλαμποκίσιο αλεύρι. Το βράδυ πριν κοιμηθούν έτρωγαν από την αλμυρή πίτα και έπεφταν για ύπνο. Κομμάτια της οποίας οι ανύπαντρες έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους, για να δουν ποιον θα παντρευτούν.

Όλα τα εδέσματα, γλυκά και αλμυρά, που παρασκευάζονταν τις ημέρες των εορτών είχαν τους δικούς τους συμβολισμούς για καλοτυχία, αφθονία και ευδαιμονία.

6FDD5F87 651D 4ADB A3FD 587D6420464F

Πηγη: twitter

ΔΗΜΟΦΙΛΗ