Ιωάννα Λιούτα*
«Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν».
Ονειρο και όραμα αυτών που υλοποίησαν την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης ήταν μια δυνατή, ανεξάρτητη, ειρηνική ήπειρος χωρίς ανταγωνισμούς και συρράξεις. Τουλάχιστον κατά τον μύθο.
Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που ξεκίνησαν από την Ευρώπη, ανταγωνισμοί, διεκδικήσεις και τοπικοί εθνικισμοί που γέννησαν τον φασισμό ήταν ένα σκληρό μάθημα για τους Ευρωπαίους που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναζήτησαν δρόμους συνεννόησης και συνεργασίας.
Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η κατάρρευση-διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας με τις αναταράξεις και τις τοπικές διαμάχες, ο διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας, ο βομβαρδισμός της Σερβίας από τους Αμερικανούς με τον ΝΑΤΟϊκό μανδύα έδειξαν ότι ο δρόμος για την ειρήνη στη Γερασμένη Ηπειρο είναι μακρύς και δύσβατος.
Η αντίδραση της Ενωμένης Ευρώπης σε όλα αυτά ποια ήταν;
Χωρίς κοινή πολιτική, χωρίς ενότητα, χωρίς προτάσεις, ανέχτηκε τεχνητές εντάσεις στη γειτονιά της, χωρίς να παρέμβει.
Ο πόλεμος για τα εδάφη της Ουκρανίας, μια ξεκάθαρη ιμπεριαλιστική διαμάχη με δύο ενόχους και μια διαμελισμένη χώρα.
Η Ουκρανία, μια χώρα σε βαθιά διαίρεση τα τελευταία χρόνια, με ένα ουσιαστικά μη δημοκρατικό καθεστώς, που απαγόρευσε τη λειτουργία κομμάτων όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα, επέλεξε τον δρόμο της όξυνσης οδηγούμενη από ακροδεξιές ναζιστικές οργανώσεις και την αμερικανική κυβέρνηση.
Οδεύουμε σε έναν κόσμο με δύο υπερδυνάμεις και χώρες-δορυφόρους. Η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν πόλος ισορροπίας, μετριοπάθειας και κατευνασμού των εντάσεων στην περιοχή. Θα μπορούσε να διασφαλίσει τα συμφέροντα των πολιτών της, την ειρήνη και την ευημερία. Επέλεξε όμως έναν διαφορετικό δρόμο. Τον δρόμο της υποταγής, της υποτέλειας και του υπηρέτη των αμερικανικών συμφερόντων. Αυτή την πολιτική πληρώνουμε.
Η Ευρώπη είναι πλέον ο μεγάλος ηττημένος αυτού του πολέμου. Παγιδευμένη στις κυρώσεις που η ίδια χωρίς λογική έθεσε, έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Εξελίσσεται με γρήγορα βήματα στην πιο δαπανηρή περιοχή στον κόσμο για τους ενεργειακούς πόρους. Η ανταγωνιστικότητα ενός σημαντικού τμήματος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας υπονομεύεται. Ολόκληροι οικονομικοί τομείς θα επηρεαστούν ή ακόμη και θα σταματήσουν. Η βιομηχανική δομή της Ευρώπης θα αλλάξει προσαρμοζόμενη στο σοκ των τιμών της ενέργειας.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία οι ΗΠΑ δημιουργούν νέους δρόμους για να αποκομίσουν τεράστια κέρδη. Το φυσικό αέριο της Gazprom αρχίζει να αντικαθίσταται με υγροποιημένο φυσικό αέριο από το Τέξας σε πολύ μεγαλύτερες τιμές.
Η οικονομική κατάρρευση της Ρωσίας που προσδοκούσαν οι Δυτικοί δεν έρχεται. Η Ρωσία στρέφεται στην Ασία με προνομιακούς συνομιλητές την Κίνα και την Ινδία. Η Κίνα θα εξελιχθεί στον μεγαλύτερο, αν όχι τον μοναδικό, εισαγωγέα πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, σε προνομιακές τιμές, ενισχύοντας την ενεργειακή της επάρκεια και τη δύναμή της στην παγκόσμια αγορά.
O πόλεμος στην Ουκρανία είναι η απροκάλυπτη εικόνα του καπιταλισμού που αδιαφορεί για τη ζωή και την ευημερία των λαών της Ευρώπης αποσκοπώντας στο κέρδος. Η ακρίβεια δεν είναι αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία, είναι ένα σύμπτωμα της ασθένειας που εκφυλίζει την ιδέα της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στη Γηραιά Ηπειρο.
Αν αυτή είναι η εικόνα της Ενωμένης Ευρώπης, αν η φτωχοποίηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών είναι το αποτέλεσμα του κοινού νομίσματος και της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, καλά θα κάνουμε να αρχίσουμε να ψάχνουμε εναλλακτικούς τρόπους διαφυγής από την κρίση.
Πόσο και πότε θα αλλάξει η ευρωπαϊκή πολιτική εξαρτάται από το αν και πότε θα αλλάξουν οι συσχετισμοί των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Και αυτό μόνο οι πολίτες μπορούν και πρέπει να το κάνουν
*Πολιτική αναλύτρια με εξειδίκευση στην Οικονομική Διακυβέρνηση και στις Δημόσιες Πολιτικές
Εφημερίδα των Συντακτών