Κάθε φορά που μου λένε πως οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πρωτόγονοι , μου έρχονται στο μυαλό τα επιστημονικά έργα του Αριστοτέλη.
Ακολουθεί άκρως επιστημονικό κείμενο , αν διαβάσεις μέχρι τέλους υπόσχομαι και πάλι, πως θα συναντήσεις γνώσεις που δεν θα διαβάσεις πουθενά αλλού.
[338a.20] Περὶ μὲν οὖν τῶν πρώτων αἰτίων τῆς φύσεως καὶ περὶ πάσης κινήσεως φυσικῆς,
Σε ό,τι αφφορά τους πρώτους παράγοντες της δημιουργίας, που σχετίζονται με την ύπαρξη του υλικού κόσμου, όπως επίσης και τον τρόπο που συνδέεται με αυτόν η έννοια της κίνησης.
ἔτι δὲ περὶ τῶν κατὰ τὴν ἄνω φορὰν διακεκοσμημένων ἄστρων
αλλά και σε ό,τι αφορά την ουράνια πορεία (ἄνω φορὰν), των άστρων-ήλιων, (με την οποία σχετίζεται ο άυλος κόσμος), που σχηματίζουν συγκεκριμένους αστερισμούς (διακεκοσμημένων)
καὶ περὶ τῶν στοιχείων τῶν σωματικῶν, πόσα τε καὶ ποῖα, καὶ τῆς εἰς ἄλληλα μεταβολῆς,
και τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν στον σχηματισμό των υλικών σωμάτων, δηλαδή το πόσα είναι και ποια είναι αυτά τα στοιχεία, αλλά και τις μεταβολές που υφίστανται λόγω των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων.
καὶ περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς τῆς κοινῆς εἴρηται πρότερον.
θα αναφερθούμε επίσης, στον κοινό τρόπο με τον οποίο γεννήθηκαν, αλλά και πρόκειται να καταστραφούν. Όλα αυτά τα θέματα τα έχουμε εξετάσει στα προηγούμενα συγγράμματα μας.
λοιπὸν δ’ ἐστὶ μέρος τῆς μεθόδου ταύτης ἔτι θεωρητέον,
οτιδήποτε άλλο υπάρχει (λοιπόν), που δεν το έχουμε εξετάσει ακόμη, θα το κάνουμε στο παρόν σύγγραμμα, χρησιμοποιώντας την (διαλεκτική) μέθοδο, που θα μας επιτρέψει να διαπραγματευτούμε το θέμα της δημιουργίας της ζωής.
ὃ πάντες οἱ πρότεροι μετεωρολογίαν ἐκάλουν·
θα ασχοληθούμε δηλαδή, με αυτό το επιστημονικό αντικείμενο που όλοι οι προηγούμενοι φυσικοί φιλόσοφοι (πρότεροι) ονόμασαν “Μετεωρολογία”.
ταῦτα [338b.20] δ’ ἐστὶν ὅσα συμβαίνει κατὰ φύσιν μέν,
Αυτά λοιπόν τα (τέσσερα) πρώτα αίτια της δημιουργίας (ταῦτα), βάσει των οποίων λειτουργεί ο υλικός κόσμος, συγκροτούν μια κατάσταση που ονομάζεται “Κατά Φύσιν”.
κατά φύσιν= Σύμφωνα με τους νόμους της Νευτώνιας Φυσικής.
ἀτακτοτέραν μέντοι τῆς τοῦ πρώτου στοιχείου τῶν σωμάτων,
Βεβαίως (μέντοι), η συμπεριφορά αυτών των (τεσσάρων) στοιχείων, θεωρείται πολύ περισσότερο άτακτη, σε σχέση με το πρώτο στοιχείο (αιθέρας), απο το οποίο προήλθαν,
άτακτος= (στρατιωτικός όρος) ο απείθαρχος, ο παράνομος ή παράτυπος.
περὶ τὸν γειτνιῶντα μάλιστα τόπον τῇ φορᾷ τῇ τῶν ἄστρων,
το οποίο βρίσκεται σε λειτουργία στον υπερσελήνιο τόπο, με τον οποίο γειτνιάζουν τα μακρινά άστρα, δηλαδή στην ουράνια εκείνη περιοχή, που ακολουθεί την φορά που ακολουθούν οι τροχιές των άστρων-ήλιων.
γειτνιώντας τόπος= ο υπερσελήνιος τόπος.
οἷον περί τε γάλακτος καὶ κομητῶν καὶ τῶν ἐκπυρουμένων καὶ κινουμένων φασμάτων,
Για να κατανοήσουμε τις συνθήκες ζωής στον υλικό κόσμο (οἷον), θα μπορούσαμε να εξετάσουμε τι συμβαίνει με τους κομήτες, μέσω των οποίων έρχονται σε επαφή με τον πλανήτη μας τα διάφορα υλικά του Γαλαξία μας (γάλακτος), που προέρχονται απο τις εκρήξεις των “υπερκαινοφανών αστέρων” (ἐκπυρουμένων) και των διαττόντων αστέρων (κινουμέων φασμάτων).
γάλα= ο γαλαξίας μας
Σχόλια ‼️⬇️
——–
1. Είναι γνωστό γενικότερα, ότι ο Αριστοτέλης θεωρεί πως η αιτία ενός συμβάντος ή ενός φαινομένου δεν είναι μια και μοναδική, αλλά αντιθέτως, προκειμένου να αναλύσουμε την εξέλιξη ενός φαινομένου, οφείλουμε να διακρίνουμε τέσσερις μορφές αιτιών. Αυτά είναι το υλικό αίτιο, το ειδικό αίτιο, το ποιητικό αίτιο και το τελικό αίτιο, μέσω των οποίων γίνεται φανερός ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η εξελικτική πορεία και η έννοια της εξέλιξης γενικότερα, επάνω στον πλανήτης μας. Επομένως η φύση και η ζωή, υπάρχουν προκειμένου να εκμεταλλευτούμε την παρουσία μας επάνω στον πλανήτη και να καταφέρουμ να πραγματοποιήσουμε μια τέτοιου είδους ειδική συμπεριφορά, που θα μας επιστρέψει να τελειωθούμε. Η αποστολή του ανθρώπου είναι να φτάσει στο τέλος, που δεν είναι άλλο απο την θέωση, την αποχώρηση του απο αυτόν τον πλανήτη, που λειτουργεί απλώς ως ένα εκπαιδευτήριο.
“Γνωρίζουμε κάτι , μόνο όταν συλλάβουμε το γιατί του” Αριστοτέλης , Φυσικά (194b19)
Στην αρχαία ελληνική επιστημονική ορολογία, η λέξη “κίνησις” αποτελεί μια πολύ περισσότερο διευρυμένη έννοια, σε σχέση με την σημερινή, καθώς ο Αρισταοτέλης της προσδίδει τέσσερις συμπληρωματικές μεταξύ τους σημασίες:
1)αλλαγή της ουσίας (γέννεσις και φθορά)
2)αλλαγή του μεγέθους (αύξησις και φθίσις)
3)αλλαγή της ποιότητας (αλλοίωσις)
4)αλλαγή της θέσης (μετατόπισις)
————–
2. Μια βασική λεπτομέρια που θα πρέπει επίσης να έχουμε πάντοτε υπόψη μας, κατά την μελέτη των αστρονομικών κειμένων, είναι ότι στην αρχαία ελληνική επιστημονική ορολογία , “άστρον” θεωρείται ο ήλιος και “αστήρ” θεωρείται ο πλανήτης (ή ο κομήτης).
Άρα η “φυσική κίνηση”, με την οποία ξεκίνησε η αφήγηση του αρχαίου κειμένου, δεν μπορεί να αφορά την “άνω φορά”, αλλά το αντίθετο της, την “κάτω φορά”, στην οποία ανήκει η κίνηση της Γης μας.
Σύμφωνα πάντα με τον Αριστοτέλη, υπάρχουν 2 είδη συμπαντικών κινήσεων:
Η ευθύγραμμη κίνηση που αφορά την “κάτω φορά” του “υποσελήνιου τόπου” και αφορά τον γραμμικό χρόνο που είναι μετρήσιμος
και η κυκλική κίνηση που αφορά την “άνω φορά” του “υπερσελήνιου τόπου” και αφορά τον κυκλικό ή άχρόνο χρόνο που φυσικά δεν μπορεί να είναι μετρήσιμος.
Επομένως ως προς το αν υπάρχει ή δεν υπάρχει ο χρόνος, η απάντηση είναι ότι στον υποσελήνιο τόπο (στη γη) υπάρχει χρόνος και είνια αυτός που μετράνε τα ρολόγια μας. Αντιθέτως στον υπερσελήνιο (στον γαλαξία εκτός γης) δεν υπάρχει χρόνος, καθώς δεν υπάρχει ούτε κάποιο σημείο αναφοράς για να τον μετρήσουμε.
Η σύγχρονη επιστήμη επισημαίνει πάντως ότι και στον κόσμο των αυτόφωτων άστρων υπάρχοιυν ακριβέστατες περιοδικές κινήσεις, με τις οποίες μπορούμε να ρυθμίσουμε τα ρολόγια μας και να μετρήσουμε τον χρόνο. Τέτοιες κινήσεις είναι π.χ. η περιφορά δύο άστρων γύρω απο το κοινό τους κέντρο μάζας, όταν η μεταξύ τους απόσταση είναι πολύ μικρή (near-contact binary systems), και η περιστροφή ενός αστέρα νετρονίων (που γίνεται αντιληπτή στους pulsars).
Με αυτήν την θεώρηση, διαφωνεί η σύγχρονη επιστήμη, με δεδομένο ότι ο Αριστοτέλης εννοεί με το “υπερσελήνιος” και το ορατό Σύμπαν πέραν της Σελήνης.
———–
3. Ως γνωστόν τα στοιχεία απο τα οποία ορίζεται ο υλικός κόσμος, βάσει των οποίων συγκροτείται η Πυθαγορική “Τετρακτύς” είναι τα εξής τέσσερα:
1. Γη
2.Πυρ
3.Ύδωρ
4.Αήρ
Πρέπει να κατανοήσουμε εξαρχής, ότι τα στοιχεία αυτά υπάρχουν αποκλειστικά στον Υποσελήνιο χώρο, δηλαδή μέσα στον χώρο που περιλαμβάνει την απόσταση απο την Γή στη Σελήνη.
Πέρα απο την Σελήνη υπάρχει ο Υπερσελήνιος χώρος, η “άνω φορά” που μας ανέφερε στην παράγραφο του αρχ. κειμένου , στον οποίο χώρο λειτουργεί αποκλειστικά το 5ο στοιχείο του Αιθέρα, γνωστό ως πεμπτουσία.
Στους επιστημονικούς και φιλοσοφικούς κύκλους η θεωρία του Αιθέρα γνώρισε και πάλι διάδοση τον 17ου αιώνα. Ο Ολλανδός αστρονόμος Κρίστιαν Χούχενς (Christiaan Huygens, 1629-1695) πίστευε ότι στο διαστημικό κενό υπήρχε ένα αδιόρατο ρευστό, που «κυμάτιζε» τα φωτόνια, όπως ανάλογα ο αέρας δημιουργούσε κύματα για τη διάδοση του ήχου. Το υλικό αυτό το ονόμασε Αιθέρα, από τον Αριστοτέλη. Την ίδια άποψη υιοθέτησαν ο Καρτέσιος, ο Κοπέρνικος και ο Νεύτωνας. Μάλιστα ο τελευταίος υποστήριξε ότι υπήρχε Αιθέρας, προκειμένου να ικανοποιήσει την ανάγκη του για ένα «ακίνητο σύστημα αναφοράς» έτσι ώστε να εξηγήσει την κίνηση των ουράνιων σωμάτων.
Τον 19ο αιώνα ο Φάραντεϊ υποστήριξε την ύπαρξη του φωτοβόλου αιθέρα, θέτοντας ταυτόχρονα τις βάσεις του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού. Στη συνέχεια ο Τζεημς Κλερκ Μάξγουελ (1831-1878), ορίζοντας τα πεδία ως καταστάσεις μηχανικής συμπίεσης ενός αόρατου αλλά υπαρκτού υλικού που γεμίζει το χώρο, του αιθέρα, πρόσθεσε ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα θα πρέπει να θεωρούνται ως ελαστικές συμπιέσεις του αιθέρα. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ήταν δονήσεις αυτού του ενδιάμεσου αβαρούς και ρευστού υλικού, εφόσον τα κύματα της θάλασσας είναι δονήσεις του νερού και του ήχου δονήσεις του αέρα.
Η ιδέα του Αιθέρα απορρίφθηκε μετά το πείραμα των Μάικελσον και Μόρλεϋ. Το πείραμα αυτό απέδειξε ότι το φως ταξιδεύει με σταθερή ταχύτητα, ως εκ τούτου ο αιθέρας δεν υπάρχει. Η ιδέα της ύπαρξης του αιθέρα ήταν αποδεχτή μέχρι το συγκεκριμένο πείραμα, ενώ την ιδέα της ύπαρξής του εισήγαγαν οι αρχαίοι Έλληνες, ως το πέμπτο στοιχείο, την πεμπτουσία.
Αν και θεωρείται επιστημονικά «νεκρός» εδώ κι έναν αιώνα, ο Αιθέρας (Aether) εμφανίζεται και πάλι στο προσκήνιο ως μια θεωρία για την ερμηνεία της ανεξήγητης «θάλασσας ενέργειας» και του «κοχλάζοντος κενού», που μας περιβάλει.
Από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο Αιθέρας αποτελούσε το τελευταίο κρίκο που συνέδεε τη Φυσική με τη μεταφυσική.
Οι Έλληνες τον ονόμαζαν Αιθήρ, οι Ινδοί Πράνα και οι Κινέζοι Τσι. Ο Πυθαγόρας μίλησε για την ύπαρξη του αιθέρα ως «πέμπτο στοιχείο» της Φύσης, ενώ οι ανατολικοί πολιτισμοί αποκαλούσαν το ίδιο στοιχείο Ακάσα (Akasha).
———————-
4. Στο βιβλίο “Περί Ουρανού” , ένα εντελώς άγνωστο έργο, γίνεται εκτενής αναφορά στο θέμα γεννήσεως και φθοράς ή θανάτου μεταξύ δύο διαφορετικών συμπαντικών καταστάσεων και λειτουργιών αλλά και αναφορά της μεταξύ τους αλληλεξαρτήσεως.
Όπως είναι γνωστό, τα ουράνια σώματα ξεκίνησαν απο απλά χημικά στοιχεία και στην συνέχεια, μέσω των πυρηνικών αντιδράσεων, δημιούργησαν πολλές δεκάδες πολύπλοκα στοιχεία.
Στα άστρα, αντίθετα απο τη Γη, συμβαίνουν κυρίως πυρηνικές και όχι χημικές αντιδράσεις.
——————
5. Τα “κινούμενα φάσματα” που αναφέρει ο Αριστοτέλης είναι οι διάττοντες αστέρες, οι οποίοι αποθέτουν υλικό του Γαλαξία μας στη Γη. Στα κινούμενα φάσματα, ανήκει επίσης το βόρειο σέλας (γνωρίζουμε ότι έχει παρατηρηθεί απο την Ελλάδα), αλλά και τα νυκταυγή ή μαργαρώδη νέφη.
Οι κομήτες είναι ουράνια σώματα, που σχετίζονται αποκλειστικά με την δομή και λειτουργία του πλανητικού μας συστήμαςτος και μόνο, αναφέρεται επομένως στον τρόπο σύνδεσης του Γαλαξία μας με τον πλανητικό μας σύστημα και κατ’επέκταση με την Γη.
Όταν πλησιάζει τον Ήλιο ένας κομήτης, η ηλιακή θερμότητα τον ζεσταίνει και χάνει τα πτητικά υλικά απο την επιφάνεια του, απο σχισμές που δημιουργούνται καθώς τα υλικά εκτοξεύονται με μεγάλυ ταχύτητα, γύρω στα 1000 μέτρα το δευτερόλεπτο.
Έτσι εκτοξεύονται ιόντα νερού , διοξείδιο του άνθρακα, σκόνη , οργανικές ενώσεις και μικρά πετρώδη κομμάτια με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στο διάστημα δύο ουρές, η ουρά σκόνης και η ουρά ιόντων που παρασύρει ο ηλιακός άνεμος.
Πρόκειται πιθανώς για τον τρόπο άφιξης στον πλανήτη μας του γενετικού υλικού που είναι υπεύθυνο για το φαινόμενο της ζωής στον πλανήτη μας.
ἐκπυρούμενα=Οι υπερκαινοφανείς αστέρες ή supernova
κινούμενα φάσματα=νεφελώματα (μεταβαλλόμενα)
Όπως είναι γνωστό, τα νεφελώματα αποτελούν τον χώρο γέννησης των άστρων.
Είναι πραγματικά άξιο παρατήρησης και άκρως εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο Αριστοτέλης, όπως διαπιστώνουμε, όχι μόνο γνωρίζει τα συμπαντικά φαινόμενα που σχετίζονται με τις εκρήξεις των υπερκαινοφανών αστέρων, γνωστών σήμερα ως super nova , αλλά και ότι πρόκειται να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν οι εκρήξεις τους να επηρεάσουν τις συνθήκες και την εξέλιξη της ζωής πάνω στον πλανήτη μας.
Ο όρος ἐκπυρούμενα αναφέρεται σε διάφορους τύπους εκρήξεων των υπερκαινοφανών αστέρων που συμβαίνουν στο τέλος της ζωής του, κατα τις οποίες παράγουν εξαιρετικά φωτεινά αντικείμενα , τα οποία αποτελούνται απο ιονισμένη ύλη ( πλάσμα ) και στην συνέχεια ακολουθούν μια προοδευτική μείωση της φωτεινότητας τους, μέχρι του σημείου της αφάνειας μέσα σε λίγους μήνες.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα δημιουργεί στον χώρο γύρω απο αυτόν, ένα κύμα απο το οποίο παράγεται ένα είδος νεφελώματος, το οποίο στο αρχαίο κείμενο αναφέρεται ώς “κινούμενο φάσμα” που αποτελεί το υπόλειμμα της έκρηξης του υπερκαινοφανούς.
Παρατηρούμε επίσης, ότι ο Αριστοτέλης γνωρίζει θαυμάσια ακόμα και τα νεφελώματα και μάλιστα το γεγονός ότι ακολουθούν μια απολύτως μεταβαλλόμενη πορεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με ένα απο τα πιο γνωστά νεφελώματα όπως είναι αυτό του Ωρίωνα.
Και όμως, όλα σχεδον τα νεφελώματα εμφανίζονται αμετάβλητα και ακίνητα σε χρόνικές κλίμακες μερικών χιλιάδων ετών. Ακόμα και η διαστολή των SNR( των νεφελωμάτων που προκύπτουν απο τις εκρήξεις των υπερκαινοφανών) χρειάζεται τεράστια τηλεσκόπια για να παρατηρηθεί φασματοσκοπικώς και αιώνες και μεγάλα τηλεσκόπια για να παρατηρηθεί άμεσα.
Μόνο ελάχιστα νεφελώμτα, όπως το “Μεταβλητό Νεφέλωμα του Hind” (NGC 1555 στον Ταύρο) φαίνεται να έχουν μεταβαλλόμενη λαμπρότητα, επειδή φωτίζονται απο μεταβλητά άστρα.
Το πόσο προηγμένες είναι οι γνώσεις του Αριστοτέλη , γίνεται φανερό και απο την ορολογία με την οποία ονομάζει τους υπερκαινοφανείς αστέρες, σε αντίθεση με την τελείως άστοχη ορολογία που χρησιμοποιεί η σύγχρόνη διεθνής αστρονομία.
Nova στα λατινικά σημαίνει “νέα” και αναφέραται σε αυτό που μοιάζει να είναι ένα πολύ φωτεινό νέο αστέρι (stella= άστρο) στην ουράνια σφαίρα.
Οι αστρονόμοι του Μεσαίωνα, μη γνωρίζοντας ότι παρατηρούσαν μια έκρηξη, θεωρούσαν ότι επρόκειτο για την εμφάνιση ενός νέου αστεριού, εξ’ου και το όνομα, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε απο τον Τύχο Μπράχε. Το πρόθεμα “υπερ-” (“Super”) ξεχωρίζει αυτό το γεγονός απο τους απλούς καινοφανείς αστέρες ή νόβες (novae), που είναι αστρικές εκρήξεις οι οποίες επίσης σχετίζονται με την αύξηση της φωτεινότητας ενός είδους διπλού αστέρα, αλλά σε μικρότερη κλίμακα και μέσω ενός διαφορετικού μηχανισμού.
Παρ’όλα αυτά, είναι λάθος να θεωρούμε τη σούπερνόβα ένα νέο αστέρι, επειδή στην πραγματικότητα είναι ο θάνατος ενός αστεριού ( ή τουλάχιστον η ριζική μετατροπή του σε κάτι εντελώς διαφορετικό, έναν αστρικό πτώμα) .
Πως μπορεί ο Αριστοτέλης να γνωρίζει την συμπεριφορά των υπερκαινοφανών αστέρων αλλά και των νεφελωμάτων, χωρίς την ύπαρξη τηλεσκόπιου;
Όλα αυτά υπάρχουν σε αρχαία κείμενα όπως “Μετεωρολογικά” , το “Περί Ουρανού” και το “Μετα τα Φυσικά” , γνώσεις που διέθεταν οι αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι ως προς τη δημιουργία και την λειτουργία του Σύμπαντος . Εμείς όμως εξακολουθούμε εως σήμερα να μαθαίνουμε στα σχολικά μας βιβία , ότι αυτοί οι ίδιοι πρόγονοι μας που έγραφαν τέτοια βιβλία , δεν γνώριζαν καν τον “Ηλιοκεντρισμό” και αντιθέτως μας λένε πως πίστευαν πως ο πλανήτης Γη ήταν αυτός που αποτελούσε το “κέντρο του Κόσμου” , κάτι που φανερά φάσκει και αντιφάσκει.
Το πιο σημαντικό σε όλα αυτά είναι η αναφορά πως η έκρηξη ενός υπερκαινοφανούθς αστέρα , δημιουργεί ένα κύμα στον γύρω χώρο, αφήνοντας ένα είδος νεφελώματος που είναι γνωστό ως υπόλλειμα υπερκαινοφανούς.
Οι εκρήξεις αυτές είναι η κύρια πηγή όλων των χημικών στοιχείων που είναι βαρύτερα απο το οξυγόνο, ενώ για ορισμένα απο αυτά θεωρείται η μοναδική πηγή..
Η έκρηξη μεταφέρει αυτά τα βαρέα στοιχεία στον μεσοαστρικό χώρο, εμπλουτίζοντας τα λεγόμενα μοριακά νέφη που αποτελούνται απο αστρόσκονη και αποτελούν την πρώτη ύλη για τον σχηματισμό των αστέρων και των πλανητών.
Σήμερα δεχόμαστε ότι αυτή η διαδικασία εμπλουτισμού , είναι που καθόρισε την σύνθεση του ηλιακού μας συστήξματος πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και εέκανε τελικά εφικτή την χημεία της ζωής στο πλανήτης μας. Με άλλα λόγια , κάθε άτομο του σώματος μας, αλλά και κάθε μόριο του αέρα που αναπνέουμε , δημιουργήθηκαν σε ένα άστρο και έφτασαν στον πλανήτη μας απο την έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα.
Κατά αυτήν την έννοια λοιπόν, πρέπει να παραδεχτούμε ότι είμαστε στην κυριολεξία αυτό που λένε “παιδιά των αστεριών”
Πόσο πρωτόγονοι ήταν άραγε οι Αρχαίοι Έλληνες;
Απόσπασμα από το έργο «Μετεωρολογικά Βιβλίον Α’» .
https://twitter.com/pavloskanenas/status/1682395661348532229?s=61&t=69qM24fvfz5o3nkoW_wjtw Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις