ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΕΟΚΑ ΜΗΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ.
Ίδρυμα Διγενή.
Επιμέλεια από ομάδα εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Αντώνη Αντωνά.
2/9/1958
4ωρη μάχη μεταξύ μελών της ΕΟΚΑ και Αγγλων στρατιωτών στον αχυρώνα Λιοπετρίου, το νέο Χάνι της Γραβιάς στην Ελληνική Κύπρο.
Έπεσαν ηρωϊκά μαχόμενοι οι:
Ανδρέας Κάρυος 33 ετών απο το Αυγόρου.
Ηλίας Παπακυριακού 21 ετών απο τη Λιθράγκωμη
Φώτης Πίττας, 24 ετών από το Φρέναρος.
Χρήστος Σαμάρας 33 ετών από το Λιοπέτρι
3/9/1955
Στο Παραλίμνι, ομάδα υπό τον Αντ. Παπαδόπουλο επετέθηκε κατα του αστυνομικού σταθμού. Εξουδετέρωσαν τους αστυνομικούς Συναπεκόμισαν όπλα και πυρομαχικά.
7/9/1958
Εσφαγιάσθη από τ/κ κοντά στη Λύση , ενώ έβοσκε πρόβατα ο βοσκός Μιχαήλ Τούμπας 60 ετών από τη Λύση.
8/9/1956
Επίθεση στον Αστυν. Σταθμό Κερύνειας. Συναποκομίστηκε οπλισμός.
10/9/1957
Ο κυβερνήτης μετέτρεψε την εις θάνατον καταδίκη του Νίκου Σαμψών σε ισόβια.
14/9/1958
Εφονεύθη από Αγγλους στο Κάθηκα, αφού εφόνευσε προηγουμένως σε συμπλοκή δύο Αγγλους στρατιώτες, ο Χαράλαμπος Καλατζής 40 ετών από τον Κάθηκα.
18/9/1958
Δηλώσεις αρχιεπισκόπου Μακαρίου προς την Εργατική Βουλευτίνα Βαρβάρα Κάσλ περί αποδοχής της Ανεξαρτησίας ως λύσης του Κυπριακού. Ο Μακάριοςαλλάζει πορεία και από Ενωση, συμβιβάζεται με ανεξαρτησία.
21/9/1956
Απαγχονίστηκαν, καταδικασθέντες για το φόνο Άγγλου αεροπόρου στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας, ετών 25 και ο Ανδρέας Παναγίδης 25 ετών από το Παλιομέτοχο και ο Στέλλιος Μαυρομμάτης, 23 ετών από τη Λάρνακα
21/9/1958
Εφονεύθη από “δυνάμεις ασφαλείας” στη Μεσόγη, ο Μιχαήλ Νικολάου, 24 ετών από τη Μεσόγη.
22/9/1955
Στο Μιτσερό Επίθεση ομάδας υπό τον Ρένο Κυριακίδη, στο μεταλλείο. Εξουδετέρωσαν τους φρουρούς και συναπεκόμισαν εκρηκτικές ύλες.
23/9/1956
Δολιοφθορά στην αεροπορική βάση Ακρωτηρίου.
26/9/1958
Επί λεωφόρου προς Κυβερνείον εξερράγη τεράστια νάρκη ηλεκτρικώς πυροδοτηθείσα, δευτερόλεπτα μετα τη διέλευση αλεξίσφαιρου αυτ/του στο οποίο επέβαινε ο αρχηγός των Αγγλικών στρατευμάτων που διηύθυνε τις επιχειρήσεις κατα της ΕΟΚΑ, στρατηγός Κέντριου.
27/9/1955
Εφονεύθη από Άγγλους στη Λεμεσό ο Ανδρέας Γεωργίου 16 ετών εκ Διερώνας.
28/9/1958
Υπέκυψε στα τραύματα του ο αγωνιστής Γεώργιος Κάρυος ετών 28 από το Αυγόρου που ειχε πληγωθεί στις 19/9/1958 στον Αστρομερίτη σε συμπλοκή με Άγγλους.
Ενδεικτικά πληροφοριακά τιμητικά αποσπάσματα.
*.Οπου Τ/Κ = Πραιτωριανοί των Άγγλων, της τρομοκρατικής Τ/Κ οργάνωσης ΤΜΤ και Γκρίζοι Λύκοι.
Η ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΧΥΡΩΝΑ ΤΟΥ ΛΙΟΠΕΤΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 55-59. ΤΟ ΝΕΟ ΧΑΝΙ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ.
Ήταν 2α Σεπτεμβρίου 1958.
Εκατοντάδες Άγγλοι περικυκλώνουν τέσσερα παλληκάρια σε ένα Αχυρώνα στο ηρωικό Λιοπέτρι γενέτειρα ηρώων και εθνομαρτύρων. Τους καλούν να παραδοθούν…Και η ηρωική απάντηση : « Δεν παραδιδόμαστε…Θα αποθάνωμενγια την Ελευθερία της Κύπρου και την Ένωση. Οι θρυλικοί ήρωες: *Ανδρέας Κάρυος, Ηλίας Παπακυριακού, Φώτης Πίττας, Χρίστος Σαμαράς. Ανταγωνίσθηκαν σε ηρωισμό και αυτοθυσία ο ενας τον άλλο.
Οι θρασύδειλοι Άγγλοι κατά την πάγια τακτική τους, δύο φορές προσπάθησαν να τους κάψουν, την αντίσταση τους δεν μπορούσαν για να κάμψουν. Ελικόπτερο ρίχνει εμπρηστικές βόμβες. Η έξοδος των ανταρτών, αλλά και η διάρκεια της μάχης, ίσως είναι από τις πιο επικές του Ελληνισμού. Αφού κατατροπώνουν τους Άγγλους, που θρηνούν αρκετούς νεκρούς, όρθιοι συνεχίζουν να μάχονται. Δεκάδες πολυβόλα τους γαζώνουν και πέφτουν ηρωικά μαχόμενοι με το χαμόγελο της περηφάνειας και της τιμής ζωγραφισμένο στο λαμπερό τους πρόσωπο. ( Search Mάχη Αχυρώνα Λιοπετρίου – φωτογραφίες).
Στις φωτογραφίες οι ήρωες είναι ξυπόλυτοι και διάτρητοι από σφαίρες. Οι Άγγλοι όταν τους ζήτησαν να παραδοθούν, απάντησαν .. «Σας έχουμε γραμμένους στα παλιά μας τα παπούτσια. Σας τα παραδίδουμε. Ελάτε..» Και τα πέταξαν στα μούτρα των Άγγλων. Έτσι πέθαινα οι Κυπραίοι αγωνιστές της Ελευθερίας. Όλοι!
« Έτσι έπεφταν μαχόμενοι όλοι οι αγωνιστές της Ελευθερίας της Κύπρου, στην καρδιά και την ψυχή τους την πατρίδα τους την σκλαβωμένη την Ένωση και την «Μάνα» Ελλάδα είχαν, με το χαμόγελο στο φωτεινό τους πρόσωπο…Είναι άσβεστοι ιεροί πυρσοί, λαμπάδες, κεριά, κανδήλια και δάδες, που φωτίζουν και θυμίζουν στον Ελληνισμό τους αγώνες και θυσίες της Εσταυρωμένης Περήφανης Κύπρου. Δεκάδες οι μάχες, δεκάδες οι αγωνιστές που δεν παραδόθηκαν και έπεσαν μαχόμενοι…»
Η Ελληνική Κυπριακή ηρωική ψυχή με την έμφυτη πατρογονική ανδρεία, πάντα θα αναδύεται και αφυπνίζεται, από τις ιερές ιαχές των προγόνων της περίελευθερίας και γενναιότητας, ακόμη και αν μόνη, μένει …
*Ο ήρωας Ανδρέας Κάρυος που έπεσε την 2α Σεπτεμβρίου 1958, έχασε και τον αδελφό του Γιώργο στον απελευθερωτικό αγώνα., ο οποίος τον ακολούθησε στις 28 Οκτ. 1958, μετά από ηρωική μάχη κατά των Άγγλων, όπου πληγώθηκε σοβαρά και πέθανε σε λίγο στο νοσοκομείο Λευκωσία αφού οι Άγγλοι και ετοιμοθάνατο τον βασάνισαν οικτρά.
Η ηρωομάνα Φλουρεντζού, στην κηδεία του δεύτερου ήρωα γιού της Γιώργου, τον αποχαιρέτησε με τα επικά λόγια: Κάθε σαράντα και ένα γιο στελλω εις την θυσία , μα εν γονατώ χαμαί, παρακαλώ προσεύχομαι να ρτει Ελευθερία…..
Όταν ηρωικά αγωνιζόταν στον Αχυρώνα, ο Ανδρέας, μαζί με τους συναγωνιστές του η ηρωική του μάνα, τους φώναξε από μακριά «Να αγωνισθείτε παιδιά μου, σαν ήρωες…»
Ήταν νιόπαντρος και απέκτησε δυο μικρά παιδιά, με τον έρωτα της ζωής του, την Δέσποινα η οποία έφυγε σαν αγωνίστρια της ΕΟΚΑ, ηρωίδα Κυπρία, από την ζωή σε ηλικία 82 χρόνων στις 10 Ιουνίου 2017, χωρίς να βγάλει ποτέ τα μαύρα ρούχα και ποτέ να ξεχάσει τον αγαπημένο της…Όταν έπεσε ηρωικά ο σύζυγος της Ανδρέας , η πανώρια Δέσποινα, ήταν 23 ετών και ήταν έγγυος το δεύτερο παιδί.
Λίγες μέρες πριν πέσει ηρωικά ο Κάρυος, της έγραψε..
«Ήμουν άγριος και με ημέρεψες, ήμουν σκληρός και με μαλάκωσες, ήμουν άνεμος που σκορπούσε καταστροφή και με έκανες ανοιξιάτικη λιακάδα. Ευχαριστώ για όλα και θα σ αγαπώ με την ίδια φλόγα όπως πάντα!»
Ήταν η προαναγγελία ενός ηρωικού θανάτου και θυσίας…
21η Σεπτεμβρίου 1956.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, τρια μέλη της ΕΟΚΑ οδηγήθηκαν στην αγχόνη από τον Άγγλο κατακτητή. Ο Στέλιος Μαυρομμάτης, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας και ο Ανδρέας Παναγίδης εκτελέστηκαν την ίδια μέρα στις Κεντρικές Φυλακές ψάλλοντας τον Εθνικό ύμνο και περνώντας για πάντα στο πάνθεον των ηρώων της πολύπαθης Κύπρου.
ΕΟΚΑ: Θυσία Ανδρέα Παναγίδη, Στέλιου Μαυρομάτη & Μιχαήλ Κουτσόφτα
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, απαγχονίζονται στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας οι Ανδρέας Παναγίδης, Στέλιος Μαυρομμάτης και Μιχαήλ Κουτσόφτας.
Στέλιος Μαυρομμάτης
Γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1932 στο χωριό Λάρνακα της Λαπήθου. Τελείωσε την Εμπορική σχολή Σαμουήλ στη Λευκωσία, εργάστηκε για δύο χρόνια στον αγγλικόστρατό στο Σουέζ και στη συνέχεια εργαζόταν ως γραφέας στο αγγλικό αεροδρόμιοΛευκωσίας μέχρι και την σύλληψή του. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ με την έναρξη του αγώνα και συμμετείχε σε επιχείρηση δολιοφθοράς εναντίων αγγλικών αεροπλάνων. Συνέβαλε στην συλλογή και μεταφορά οπλισμού καθώς και στην απόκρυψη και φυγάδευση καταζητούμενων.
Ανακόπηκε από Άγγλο κάτοικο και συνελήφθη μετά από ανεπιτυχή επίθεση του ιδίου και δύο συναγωνιστών του, κατά στελεχών της Βρετανικής αεροπορίας. Λίγες ώρες πριν τον απαγχονισμό του γράφει στην οικογένειά του: «Θέλω να είστε υπερήφανοι γιατί ο υιός σας και αδελφός σας θυσιάστηκε για την κοινήν ελευθερία. Θυσιάστηκε γιατί θέλησε να χαρεί κι’ αυτός μαζί με όλους τους Έλληνες της Κύπρου το μεγαλύτερο δώρο που χάρισε ο Θεός στην ανθρωπότητα».
Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας
Γεννήθηκαν στις 14 και 12 Νοεμβρίου 1934 αντιστοίχως στο ΠαλαιομέτοχοΛευκωσίας και εντάχθηκαν μαζί στην ΕΟΚΑ με την έναρξη του απελευθερωτικούαγώνα. Η πρώτη τους δράση ήταν η ύψωση της Ελληνικής σημαίας στη μέση του χωριού. Σε μία άλλη περίπτωση, ο Ανδρέας Παναγίδης πιάστηκε στα χέρια και κτύπησε άγρια Άγγλο στρατιώτη όταν ο δεύτερος απαίτησε από τον Παναγίδη να του σκουπίσει τα παπούτσια του με την Ελληνική σημαία που βρέθηκε στην κατοχή του αγωνιστή.
Μετά τον απαγχονισμό του Καραολή και του Δημητρίου, ο Κουτσόφτας έψαχνε να βρει τρόπο να το ανταποδώσει. Σε παρότρυνση της μητέρας του να προσέχει, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας της απάντησε: «Για την ελευθερία της Κύπρου μας όλοι ανοίξαμε τα στήθη, μητέρα». Πριν την επιχείρηση, ζήτησε από τον Παπά Λευτέρη να προσέχει την αδελφή του, σε περίπτωση σύλληψης του. Ο Παναγίδης και ο Κουτσόφτας μαζί τον Παρασκευά Χοιροπούλη, επιτέθηκαν και σκότωσαν μέσα στο γραφείο του στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, τον Άγγλο σμηναγό Πάτρικ Τζων Χέιλ. Καταδιώχθηκαν, συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο Χοιροπούλης, επειδή ήταν ανήλικος, καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση.
Τιμούμε και μνημονεύουμε όλους τους ήρωες και την θυσία τους. Καθήκον μας είναι να μην τους αφήσουμε να ξεχαστούν, αλλά αιώνια να μας καθοδηγούν ως πρότυπα για τον δικό μας αγώνα, για την ελευθερία της Κύπρου μας.
Του Εθνικού μας ποιητή Κ. Μόντη ….
ΤΡΕΙΣ ΑΓΧΟΝΕΣ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
(“Συμπληρωμα των Στιγμων”, 1960)
Πού τρέχουν όλοι αυτοί
γιατί τόση αναταραχή
για να σκοτώσουν τρία παιδικά χαμόγελα;
Γιατί φοβούνται πως είναι τόσο δύσκολο
να σκοτώσουν αυτά τα χαμόγελα;
ΑΔΕΡΦΕ ΤΗΣ ΑΓΧΟΝΗΣ
(“Συμπληρωμα των Στιγμων”, 1960)
Αδερφέ της αγχόνης
τι μας έκανε αυτή η νύχτα
τι μας πήρε και τι μας έδωσε!
ΑΙΩΝΙΑ ΔΟΞΑ ΚΑΙ ΤΙΜΗ.