Του Μανώλη Κοττακη
Στην αυγή της νέας χρονιάς κάνω μερικές σκέψεις για την ποιότητα της δημοκρατίας στον κόσμο και στην πατρίδα μας. Οχι μόνο γιατί εμείς οι Ελληνες θα γιορτάσουμε φέτος -πρωτοφανές στην πολυτάραχη Ιστορία μας- 50 χρόνια αδιατάρακτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά και διότι το μέλλον που έρχεται για τη δυτική δημοκρατία φαίνεται άκρως ενδιαφέρον και εξόχως προκλητικό.
Η βασική σκέψη που κάνω είναι ότι οι άνθρωποι στο μέλλον θα καλούνται να επικυρώνουν με την ψήφο τους μακρόθεν ή εκ του σύνεγγυς, με φυσική παρουσία ή με ηλεκτρονική ψήφο, τις αποφάσεις μιας κυρίαρχης ελίτ, η οποία σε πρώτη φάση σε αυτό το ιστορικό στάδιο ομογενοποιεί αξιακά, τεχνολογικά, πολιτικά τις δυτικές κοινωνίες και τα έθνη για την τελική αναμέτρηση με την Απω Ανατολή. Οπου Ανατολή = Κίνα. Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος του 21ου αιώνα μετατρέπεται σε διεκπεραιωτή αποφάσεων ελίτ και μηχανών – μέχρι οι μηχανές να καταπιούν και τις ελίτ. Θα έρθει κι αυτή η μέρα.
Από το μονοπώλιο της ηλεκτρονικής πληροφόρησης ο δυτικός άνθρωπος διαμορφώνει άποψη. Από τη βοήθεια του κρατικού μονοπωλίου στη συγκέντρωση και φύλαξη των προσωπικών του δεδομένων εξαρτώνται αποκλειστικώς οι υποθέσεις του. Με ηλεκτρονικό τρόπο θα ψηφίζει αποκλειστικώς στο μέλλον και θα επικυρώνει ιδέες επεξεργασμένες σε κλειστά γραφεία. Η ελεύθερη βούληση νοθεύεται και οδηγείται στις καταπακτές της Ιστορίας. Μόνο η ψευδαίσθηση ότι αποφασίζουμε ελευθέρως θα υπάρχει. Αλλά καλές αποφάσεις χωρίς πληροφορίες δεν υπάρχουν! Και οι κακές αποφάσεις συνήθως οδηγούν στον γκρεμό.
Είναι ενδιαφέρον καταρχάς να παρατηρήσουμε ότι ο δυτικός άνθρωπος δεν έχει πάψει στις αρχές του 21ου αιώνα να αναιρεί διαρκώς και να καταργεί τον εαυτό του. Πάντοτε στο όνομα της προόδου. Δεν έχει πάψει να εκχωρεί τα δικαιώματά του, στο όνομα της προετοιμασίας για την τελική μάχη με τον μεγάλο ανατολικό αυταρχισμό. Δεν έχει πάψει να ανέχεται την υποβάθμιση της ποιότητας της δημοκρατίας και τη συρρίκνωση της ελευθερίας της άποψης. Στην πραγματικότητα, η Δύση αλλάζει σταδιακά το μοντέλο της και το υπόδειγμά της για τη δημοκρατία, προκειμένου να αντιμετωπίσει στα μαρμαρένια αλώνια αντιπάλους που ούτε αγάπησαν ποτέ αλλά ούτε και εφήρμοσαν ποτέ δημοκρατία. Απεμπολεί, δηλαδή, το συγκριτικό της πλεονέκτημα, χάρη στο οποίο ξεχώρισε στον κόσμο ως σύστημα αξιών.
Και το εγκαταλείπει γιατί οι κυρίαρχες ελίτ νιώθουν ανασφάλεια για την απήχηση των απόψεών τους στον δυτικό κόσμο. Κατά συνέπεια, για αυτές λύση είναι η δημιουργία κρατών και εθνών «κλώνων», που δεν θα ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο, προκειμένου να υπάρχει ενιαία αντίληψη για τα πράγματα. Η δική της αντίληψη. Εξ ου και η στοχοποίηση των εθνικών σημαιών. Το πλέον ενδιαφέρον είναι πως όσο περισσότερο αποτυγχάνουν τα σχέδια και οι προβλέψεις της κυρίαρχης ελίτ τόσο περισσότερο εκείνη πωρώνεται και εξαγριώνεται για να τα επιβάλει στον δυτικό άνθρωπο. Αρα, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για εκείνη η εξουδετέρωση και των τελευταίων θυλάκων έκφρασης διαφορετικής άποψης. Τα γαλατικά χωριά δεν είναι της μόδας.
Πρόσφατα διαβάσαμε ότι οι μηχανές της Τεχνητής Νοημοσύνης θα υποκαθιστούν τους θεσμούς, τη Δικαιοσύνη και τους δικαστές, και θα εκδίδουν το 85% των αποφάσεων αυτής! Θα αρκούν ο αλγόριθμος και τα δεδομένα για να αντικαθιστούν την παραδοσιακή έδρα των δικαστών. Πρόσφατα διαβάσαμε ότι με το νέο σύμφωνο μετανάστευσης ο αλγόριθμος της Τεχνητής Νοημοσύνης θα δίνει πολιτικό άσυλο σε χιλιάδες μετανάστες που ελκύονται ακόμη από το δυτικό όνειρο. Θα υποκαθιστά, άρα, το κράτος.
Εδώ και έναν μήνα προμηθευόμαστε νέες αστυνομικές ταυτότητες με τις οποίες καταργείται η ταυτοπροσωπία και αριθμοποιείται το πρόσωπο. Ταυτότητες με τις οποίες εκχωρούμε στο κράτος, χωρίς ρήτρα επιφύλαξης για κακή χρήση, τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα προσωπικά μας δεδομένα, όπως ο αριθμός φορολογικού μητρώου και ο ΑΜΚΑ, ενώ υποτίθεται ότι η μάχη των μεταρρυθμιστών υπέρ των ταυτοτήτων -όταν προέκυψε το ζήτημα για την αφαίρεση του θρησκεύματος- δόθηκε… για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Εδώ και μερικές μέρες έχει τεθεί σε διαβούλευση το νομοσχέδιο για την επιστολική ψήφο, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα συμμετοχής στις εκλογές όχι μόνο των ομογενών αποδήμων του εξωτερικού αλλά και των κατοίκων της ελληνικής επικράτειας… από τον καναπέ τους.
Εδώ και μερικές εβδομάδες, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στο Ισραήλ, έχει τεθεί σε διαβούλευση το ζήτημα του περιορισμού της ελευθερίας διατύπωσης άποψης στα αμερικανικά πανεπιστήμια και της σύνδεσης του δικαιώματος αυτού με τις χορηγίες ιδιωτών. Ωστε να οδηγηθούμε σε πανεπιστήμια «τζουκ μποξ» – κέρμα και επιλογή. Εδώ και καιρό, επίσης, μετά την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία έχει δημιουργηθεί ένα «σιδηρούν παραπέτασμα» στην πληροφόρηση. Αυτά που μαθαίνουν οι δυτικές κοινωνίες δεν τα μαθαίνουν οι Ρώσοι και οι Κινέζοι πολίτες. Και αυτά που μαθαίνουν οι Ρώσοι και οι Κινέζοι πολίτες δεν τα μαθαίνουν οι δυτικές κοινωνίες. Οι πληροφορίες προσκρούουν και σταματούν σε σύγχρονα τείχη.
Το αποκορύφωμα της προετοιμασίας για την τελική μάχη αποτελεί μια αιρετική θεατρική παράσταση στο Ιδρυμα Ωνάση, η οποία θέτει το προβοκατόρικο ερώτημα αν η δημοκρατία πρέπει να περιορίσει τις ελευθερίες της για να αυτοπροστατευτεί. Να μεταμορφωθεί, δηλαδή, σε κάτι άλλο για να μην καταρρεύσει από την αμφισβήτηση. Κάτι που βλέπουμε στην πράξη αυτόν τον καιρό και σε συγκεκριμένες πολιτείες που βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο, καθώς τα δικαστικά συστήματά τους αμφισβητούν το δικαίωμα του τέως προέδρου και αρχηγού του κράτους των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να τεθεί στην κρίση των πολιτών.
Η εικόνα, λοιπόν, είναι αυτή για τη δυτική δημοκρατία στις αρχές του 21ου αιώνα: η υποταγή των μαζών στο στρατηγικό σχέδιο ομογενοποίησης της Δύσης για την τελική μάχη με την Κίνα. Η επικράτηση της μίας και μοναδικής σκέψης. Η αντιπάθεια για τη διατύπωση της εναλλακτικής άποψης. Αν και εκατομμύρια άνθρωποι θεωρούν εαυτούς υπό δίωξη, θιγμένους από το γεγονός ότι δεν τους επιτρέπεται να αναπνεύσουν και από το ότι υφίστανται πολλές φορές αυτά που κατήγγελλαν για το αναχρονιστικό σταλινικό σοβιέτ, εντούτοις, με βάση τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, δεν προβλέπονται επαναστατικά κινήματα. Είναι τόσος ο φανατισμός που επικρατεί μέσα στα μπλοκ της Δύσης που εξαφανίζει ή, εν πάση περιπτώσει, περιορίζει δραματικά τη διάδοση και την επίδραση της διαφορετικής άποψης.
Είδα ότι ο πρωθυπουργός και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκαναν αναλυτικές αναφορές στα πρωτοχρονιάτικα μηνύματά τους στην επέτειο της συμπλήρωσης 50 χρόνων από τη Μεταπολίτευση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε αυτό το διάστημα γίναμε αν όχι το πλέον συζητημένο έθνος της Ευρώπης, πάντως ένα από τα περισσότερο σχολιασμένα έθνη. Θετικά και αρνητικά. Διακόσια τρία χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 δεν τα πήγαμε και άσχημα.
Γίναμε μέλος των 10 πρώτων χωρών που συγκρότησαν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, γίναμε με δυσβάστακτες θυσίες μέλος της ευρωζώνης, διοργανώσαμε Ολυμπιακούς Αγώνες, χρεοκοπήσαμε, ξανασηκωθήκαμε. Δεν πρέπει, όμως, ποτέ να ξεχάσουμε ότι αυτό το καταφέραμε επειδή, με όλες τις αδυναμίες που έχει το πολίτευμά μας, εφαρμόσαμε τη δημοκρατία στην πράξη. Δεν εκχωρήσαμε τα δικαιώματά μας. Ακολουθήσαμε το μοντέλο εκείνων που μας την κληροδότησαν, των προπατόρων μας.
Εκπαιδεύσαμε πολίτες και όχι ιδιώτες, έστω και αν αυτό είχε ως πρόσκαιρο κόστος τον λαϊκισμό. Και σίγουρα μάθαμε ότι η δημοκρατία θέλει κόπο, τον ελάχιστο κόπο. Το να σηκωθείς το πρωί, να ντυθείς καλά και να στηθείς (μετά την εκκλησία, αν είσαι πιστός) κάποια ώρα στο εκλογικό κέντρο για να ασκήσεις το δικαίωμά σου δεν είναι αγγαρεία. Είναι ιερή πράξη η άσκηση του δημοκρατικού δικαιώματος στην πατρίδα μας. Εκτιμάς τις συνέπειες της ψήφου σου μόνο αν ταλαιπωρηθείς για να φτάσεις μπροστά στην κάλπη και να ρίξεις το ψηφοδέλτιο με την επιλογή σου. Δημοκρατία από τον καναπέ δεν νοείται.
Η καθιέρωση της επιστολικής ψήφου στο όνομα της αποτροπής των μετακινήσεων και της μεγαλύτερης συμμετοχής αφαιρεί το αλάτι της δημοκρατίας. Η στιγμή που θέτεις τον φάκελο για το ψηφοδέλτιο στη σχισμή, και αυτός σε κλάσμα δευτερολέπτου κάνει ελεύθερη πτώση στην κάλπη, είναι η πεμπτουσία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Είναι η απόσταση από τη σκέψη στην απόφαση. Την οποία, σε αντίθεση με την επιστολική ψήφο, μπορείς να αλλάξεις μέχρι και την τελευταία στιγμή. Και όσοι στη Δύση επιχείρησαν να παρακάμψουν αυτή τη διαδρομή για να την αντικαταστήσουν με την επιστολική ψήφο ή με άλλα συστήματα δύο φορές μέσα στον 20ό αιώνα, στις εκλογές του 2000 και του 2020 στις Ηνωμένες Πολιτείες, έζησαν τη ζωηρή αμφισβήτηση του πολιτεύματός τους. Της λαϊκής ετυμηγορίας. Η οποία αμφισβήτηση παράγει αρνητικά αποτελέσματα μέχρι και τώρα!
Αντί λοιπόν να αντιγράφουμε τους άλλους, καλό είναι να εφαρμόζουμε αυτό που εμείς πρώτοι επινοήσαμε. Γιατί η Δύση δεν γεννήθηκε στην Ουάσινγκτον. Εκεί διαμορφώθηκε στην τελική της μορφή, αλλά δεν γεννήθηκε εκεί. Η Δύση γεννήθηκε στην Αθήνα. Κι αν έχουμε ένα χρέος εμείς οι Ελληνες τον 21ο αιώνα δεν είναι να μηρυκάζουμε εισαγόμενες ιδέες, αλλά να δούμε πώς θα διασώσουμε σε αυτόν τον δύσκολο και απαιτητικό κόσμο το πρότυπο της δημοκρατίας που γεννήσαμε. Και το βασικό για να πολεμήσουμε τη διευρυνόμενη τάση για αποχή δεν είναι να διευκολύνουμε την τεμπελιά στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στο εσωτερικό μας. Το βασικό είναι να εμπνεύσουμε, ειδικά οι πολιτικοί μας ταγοί, τους πολίτες να σηκωθούν από τον καναπέ και να κάνουν τον κόπο να πάνε μέχρι το πλησιέστερο εκλογικό τμήμα. Η δημοκρατία κρίνεται στο παραβάν, όχι στα σαλόνια μας. Καλή χρονιά!