Τη θέσπιση νέων καθεστώτων ενίσχυσης, κινήτρου ταχείας αδειοδότησης, τη βελτίωση της διαδικασίας αξιολόγησης και ελέγχου, αλλά και ειδική πρόβλεψη για παραμεθόριες περιφερειακές ενότητες κι άλλες περιοχές που αντιμετωπίζουν σημαντικά οικονομικά και δημογραφικά προβλήματα προβλέπει ο υπό κατάρτιση νέος αναπτυξιακός νόμος.
Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο, «κυριακάτικη δημοκρατία»
Η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα και στόχος του Yπουργείου Ανάπτυξης είναι οι πρώτες αιτήσεις να υποβληθούν στο τέλος Μαΐου ή στις αρχές Ιουνίου. Ορισμένες διατάξεις πάντως έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (ΠΟΞ), που ζητούν αλλαγές από την κυβέρνηση.
Μένει να δούμε αν και ποιες από τις προτάσεις τους θα γίνουν δεκτές από το ΥΠΑΝ και θα ενσωματωθούν στην τελική μορφή του νομοσχεδίου «Βιώσιμη ανάπτυξη, παραγωγικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας – Τροποποίηση διατάξεων του αναπτυξιακού νόμου 4887/2022 Αναπτυξιακός Νόμος – Ελλάδα Ισχυρή Ανάπτυξη – και λοιπές διατάξεις».
Τα ανώτατα ποσά των ενισχύσεων αυξάνονται από τα 10.000.000 ευρώ στα 20.000.000 ευρώ για μεμονωμένη επιχείρηση και από τα 30.000.000 ευρώ στα 50.000.000 ευρώ για το σύνολο των συνεργαζόμενων ή συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Τα ανώτατα αυτά όρια θα προσαυξάνονται κατά 50% στις περιπτώσεις που η ενίσχυση θα δίδεται με τη μορφή της φορολογικής απαλλαγής. Σημειώνεται ότι ως ποσό ενίσχυσης, ανά υποβαλλόμενο επενδυτικό σχέδιο, λαμβάνεται υπόψη το εγκριθέν με την απόφαση υπαγωγής.
Στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού προβλέπονται πέντε βασικά είδη ενισχύσεων:
Φορολογική απαλλαγή, η οποία συνίσταται στην απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος επί των πραγματοποιούμενων προ φόρου κερδών. Το ποσό της φορολογικής απαλλαγής υπολογίζεται ως ποσοστό επί της αξίας των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου ή και της αξίας του καινούργιου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού, ο οποίος αποκτάται με χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) και συνιστά ισόποσο αποθεματικό, το οποίο τηρείται σε διακριτό λογαριασμό στις οικονομικές τους καταστάσεις.
Επιχορήγηση, η οποία συνίσταται στη δωρεάν παροχή από το Δημόσιο χρηματικού ποσού για την κάλυψη τμήματος των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου και προσδιορίζεται ως ποσοστό αυτών.
Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), η οποία συνίσταται στην κάλυψη από το Δημόσιο τμήματος των καταβαλλόμενων δόσεων για την απόκτηση καινούργιου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού. Η επιδότηση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα επτά έτη και η προθεσμία αρχίζει από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της επένδυσης.
Επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, η οποία συνίσταται στην κάλυψη από το Δημόσιο μέρους του μισθολογικού κόστους των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται και συνδέονται με το επενδυτικό σχέδιο και για τις οποίες δεν λαμβάνεται καμία άλλη κρατική ενίσχυση.
Χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου. Αφορά τα καθεστώτα «Σύγχρονες τεχνολογίες» και «Καθεστώς κοινωνικής επιχειρηματικότητας και χειροτεχνίας» και συνίσταται στην επιδότηση επιτοκίου δανείων μειωμένης εξασφάλισης ή των εξόδων ασφάλισης των δανείων υψηλού κινδύνου που καταβάλλονται στα πιστωτικά ιδρύματα που τα χορηγούν.
Παράλληλα, προβλέπεται κίνητρο ταχείας αδειοδότησης, που εφαρμόζεται ειδικά στις μεγάλες επενδύσεις και στις «Περιοχές Ειδικής Ενίσχυσης». Οι σχετικές άδειες θα πρέπει να εκδίδονται εντός δύο μηνών, ενώ η έγκριση περιβαλλοντικών όρων εντός τριών.
Πέρα απ’ αυτό, τα επενδυτικά σχέδια των ΜμΕ, τα οποία λαμβάνουν απόφαση υπαγωγής στο Καθεστώς Ενίσχυσης των μεγάλων επενδύσεων, δύνανται να λάβουν δάνεια, βραχυπρόθεσμα έναντι της επιχορήγησης ή μακροπρόθεσμα για την υλοποίηση της επένδυσης, με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Development Law Financial Instrument Guarantee Fund (DeLFI GF) ή εναλλακτικά από άλλο ενισχυόμενο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Αντίστοιχα, τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια που έχουν λάβει απόφαση υπαγωγής, είτε ανήκουν σε μεγάλες είτε σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δύνανται να υποβάλουν αίτηση δανειοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), προκειμένου να λάβουν δάνειο με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Αυτά είναι τα δώδεκα θεματικά καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων
Με το σχέδιο νόμου ορίζονται δώδεκα θεματικά καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων έναντι δεκατριών στον ισχύοντα Αναπτυξιακό Νόμο 4887/2022, καθώς καταργείται το καθεστώς με τίτλο «Έρευνα και Εφαρμοσμένη Καινοτομία» και οι δράσεις του ενσωματώνονται πλέον στο ευρύτερο καθεστώς «Σύγχρονες τεχνολογίες».
Ετσι, τα δώδεκα καθεστώτα είναι τα εξής:
Σύγχρονες τεχνολογίες
Πράσινη μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων
Κοινωνική επιχειρηματικότητα και χειροτεχνία
Περιοχές ειδικής ενίσχυσης
Αγροδιατροφή – Πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων – Αλιεία και Υδατοκαλλιέργεια
Μεταποίηση – Εφοδιαστική αλυσίδα
Επιχειρηματική εξωστρέφεια
Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων
Εναλλακτικές μορφές τουρισμού
Μεγάλες επενδύσεις
Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας
Επιχειρηματικότητα 360°
Επιλέξιμες επενδύσεις είναι η δημιουργία νέας εγκατάστασης, η επέκταση της παραγωγικής ικανότητας, η διαφοροποίηση παραγωγής υφιστάμενης εγκατάστασης σε νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, η θεμελιώδης αλλαγή στην παραγωγική διαδικασία ή στην παροχή υπηρεσιών, όπως και η απόκτηση στοιχείων ενεργητικού από εγκατάσταση που έχει κλείσει ή επρόκειτο να κλείσει αν δεν αγοραζόταν.
Δεν επιδοτείται η εξαγορά μετοχών επιχειρήσεων, καθώς δεν υπολογίζεται ως αρχική επένδυση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενίσχυση επενδύσεων σε περιοχές με σοβαρά οικονομικά και δημογραφικά προβλήματα, όπως παραμεθόριες περιφερειακές ενότητες, περιοχές με κατά κεφαλή ΑΕΠ κάτω του 70% του εθνικού μέσου όρου ή περιοχές που αντιμετωπίζουν πληθυσμιακή συρρίκνωση λόγω δυσμενών συνθηκών, καθώς και περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές.
Επίσης, το νομοσχέδιο προβλέπει ενίσχυση επενδύσεων σε τομείς με υψηλό αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Περιλαμβάνονται δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες, καινοτομία (τεχνολογική, διαδικαστική, οργανωτική), μέτρα ενεργειακής απόδοσης -πλην των παρεμβάσεων σε κτίρια- καθώς και για την αποδοτική χρήση φυσικών πόρων και τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
Επιλέξιμες είναι επίσης οι επενδύσεις για την παραγωγή και τη συμπαραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, για την εξυγίανση περιβαλλοντικής ζημίας και την αποκατάσταση φυσικών οικοτόπων και οικοσυστημάτων, για την προστασία ή την επαναφορά της βιοποικιλότητας, για την εφαρμογή λύσεων που βασίζονται στη φύση, για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της, για επαγγελματική κατάρτιση, για εγκατάσταση αποδοτικών συστημάτων τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης και για πρόσληψη εργαζομένων σε μειονεκτική θέση και εργαζομένων με αναπηρία.
Στο ένα τοις χιλίοις η καταβολή παραβόλου
Οι ωφελούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι κατά την υποβολή αίτησης υπαγωγής των επενδυτικών σχεδίων απαιτείται η καταβολή παραβόλου, το οποίο ορίζεται στο ένα τοις χιλίοις (0,001‰) του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου, ποσό που δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 300 ευρώ.
Κατά τον έλεγχο υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων απαιτείται η καταβολή παραβόλου, το οποίο ορίζεται στο ένα τοις χιλίοις (0,001%) του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου, ποσό που επίσης δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 300 ευρώ.
Ειδικώς κατά τον έλεγχο υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων του 50% ή του 65% απαιτείται η καταβολή παραβόλου, το οποίο ορίζεται στο 0,5 τοις χιλίοις (0,0005%) του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Το ως άνω ποσό δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 300 ευρώ.
Για την υποβολή αιτημάτων τροποποιήσεων απαιτείται η καταβολή παραβόλου, το οποίο ορίζεται στο 0,7 τοις χιλίοις (0,0007%) του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Το ποσό αυτό δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 300 ευρώ.
Σημειώνεται ότι τα παράβολα δεν επιστρέφονται, ενώ για το καθεστώς ενίσχυσης «Κοινωνική επιχειρηματικότητα και χειροτεχνία» δεν απαιτείται η υποβολή παραβόλου.
Θεοδωρόπουλος: Αυτή τη στιγμή βλέπουμε μόνο το πλαίσιο νόμου
Στο μεταξύ, την ανάγκη επανεξέτασης κρίσιμων σημείων του αναπτυξιακού υπογράμμισε στα μέσα της εβδομάδας ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Στο πλαίσιο της παρουσίασης της ετήσιας έρευνας του ΣΕΒ «Ο Σφυγμός του Επιχειρείν 2024-25» ο κ. Θεοδωρόπουλος επισήμανε ότι έχει γίνει σοβαρή προσπάθεια και υπάρχουν θετικές προθέσεις, ο αναπτυξιακός είναι ένα σημαντικό εργαλείο, αλλά αυτό που βλέπουμε είναι μόνο το πλαίσιο, καθώς οι ουσιαστικοί όροι καθορίζονται από τα επιμέρους καθεστώτα.
Σημείωσε ότι πρέπει να υπάρχει αντικατάσταση του κριτηρίου των θέσεων εργασίας με δείκτες παραγωγικότητας. «Συμφωνούμε να αποτελεί κριτήριο για παραμεθόριες περιοχές. Ομως, στις σύγχρονες επενδύσεις, ο βασικός στόχος πρέπει να είναι η αύξηση της παραγωγικότητας, που συχνά συνδέεται με τον αυτοματισμό, όχι αναγκαστικά με περισσότερες θέσεις εργασίας», ήταν τα λόγια του προέδρου του ΣΕΒ.
Εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για την επιστροφή του ελέγχου των υπαγωγών στο κράτος, υποστηρίζοντας ότι έγιναν βήματα προόδου με το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά τώρα επιστρέφουμε σε χρονοβόρες διαδικασίες, με τον αριθμό των υπαλλήλων να μην επαρκεί για την αξιολόγηση των επενδύσεων. Ως παράδειγμα έφερε το καθεστώς της βιομηχανίας, που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2023, αλλά οι πρώτες επιχειρήσεις ενημερώθηκαν τον Ιανουάριο του 2025, δηλαδή με καθυστέρηση 22 μηνών.
ΣΕΤΕ: «Απουσιάζει ο τουρισμός από το παραγωγικό μοντέλο που προωθείται»
Για υπονόμευση του τουριστικού κλάδου κάνουν λόγο οι φορείς του, στηλιτεύοντας την απουσία του κλάδου από το νέο παραγωγικό μοντέλο που προωθείται. Σε επιστολή του προς τους αρμόδιους υπουργούς ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Γιάννης Παράσχης αναφέρει ότι στο άρθρο 3 του σχεδίου νόμου δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά στον τουρισμό.
«Η έλλειψη ρητής ενσωμάτωσης του τουρισμού στο νέο παραγωγικό μοντέλο υπονομεύει την πληρότητα και την ισορροπία της αναπτυξιακής στρατηγικής, καθώς παραγνωρίζεται το πολλαπλασιαστικό αποτύπωμα που μπορεί να έχει η βιώσιμη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα στην ελληνική οικονομία – τόσο μέσω επενδύσεων και καινοτομίας όσο και μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας απέναντι σε διεθνείς προκλήσεις. Σημειώνεται ότι στο προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο υπήρχε ρητή αναφορά στην περαιτέρω ενίσχυση του τουρισμού και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του, κάτι που, κατά την άποψή μας, πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί, ώστε να διασφαλιστεί η συνέπεια της πολιτικής, η διαφάνεια ως προς τις προτεραιότητες και η στήριξη ενός τομέα που συμβάλλει καθοριστικά στην ευημερία της χώρας» τονίζει, μεταξύ άλλων, στην επιστολή του ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ.
Προτείνει μια σειρά από βελτιώσεις, όπως να υπάρχει:
ειδική πρόβλεψη για μικρές και μεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις, με αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης, ιδιαίτερα σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές,
ενίσχυση του θεματικού και βιώσιμου τουρισμού, με ειδικά καθεστώτα ή μπόνους ενίσχυσης για επενδύσεις που αφορούν αγροτουρισμό, οικοτουρισμό, πολιτιστικό ή γαστρονομικό τουρισμό,
ευελιξία στις επιλέξιμες δαπάνες, με συμπερίληψη δαπανών για ψηφιακή αναβάθμιση (π.χ. κρατήσεις μέσω εφαρμογών, ψηφιακή εμπειρία επισκέπτη) και δυνατότητα ενίσχυσης /εκπαίδευσης δεξιοτήτων προσωπικού (φιλοξενία, εξυπηρέτηση πελατών, γλωσσικές δεξιότητες),
ενίσχυση επενδύσεων για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με κίνητρα για δημιουργία ή αναβάθμιση εγκαταστάσεων που ενισχύουν την επέκταση της τουριστικής περιόδου (συνεδριακά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις, ιαματικός τουρισμός κ.ά.) και ενεργοποίηση του καθεστώτος εναλλακτικού τουρισμού,
ταχύτερη αξιολόγηση και εκταμίευση ενισχύσεων, με τη δημιουργία fast track διαδικασιών για τουριστικές επενδύσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους και καθιέρωση ψηφιακής πλατφόρμας παρακολούθησης και υποστήριξης επενδυτών και
ένταξη του τουριστικού τομέα στο καθεστώς ειδικών περιοχών.
Οι ξενοδόχοι
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο αν ο τουρισμός απουσιάζει από τον σχεδιασμό.
Στην επιστολή του προς τον υπουργό Ανάπτυξης ο πρόεδρος της ΠΟΞ Γιάννης Χατζής σημειώνει πως «η απουσία ρητής ενσωμάτωσης του τουρισμού στο νέο παραγωγικό μοντέλο υπονομεύει την πληρότητα και την ισορροπία της στρατηγικής, καθώς παραγνωρίζεται ο εξαγωγικός, περιφερειακός και πολλαπλασιαστικός του ρόλος. Ο τουρισμός, ως διαχρονικά κεντρικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, συμβάλλει σημαντικά στο ΑΕΠ, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, ιδίως σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές. Παράλληλα, συνδέει την Ελλάδα με τον διεθνή χώρο και ενεργοποιεί αλυσίδες αξίας σε κρίσιμους τομείς, όπως η εστίαση, οι μεταφορές και οι κατασκευές».
Με δεδομένο ότι εδώ και ενάμισι έτος δεν έχει εκδοθεί νέα προκήρυξη για το καθεστώς τουριστικών επενδύσεων, ο κ. Χατζής ζητά να τροποποιηθούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις κατανομής των πόρων, με αύξηση των κονδυλίων για το κίνητρο της επιχορήγησης, ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν επενδύσεις που απορρίφθηκαν λόγω έλλειψης πόρων και είναι ώριμες για έγκριση. Θεωρεί, επίσης, αναγκαία την επίσπευση της διαδικασίας έκδοσης της νέας προκήρυξης για το καθεστώς τουριστικών επενδύσεων.