Η αφίδα είναι το πιο διαδεδομένο έντομο που εμφανίζεται στα φυτά του κήπου και του μπαλκονιού μας. Αρκετοί αναφέρονται σε αυτή ως “ψείρα των φυτών”, και γνωστότερη όμως με την ονομασία μελίγκρα.
Όπως και να την αποκαλέσουμε, ένα είναι το σίγουρο! Η μελίγκρα, το μικροσκοπικό αυτό το έντομο δεν κάνει εξαιρέσεις και προσβάλλει τα περισσότερα φυτά, από κηπευτικά και καλλωπιστικά φυτά μέχρι αρωματικά φυτά και τα περισσότερα καρποφόρα δέντρα.
Υπάρχουν πολλά είδη μελίγκρας που δημιουργούν προβλήματα στα φυτά και μάλιστα έχουν διάφορες αποχρώσεις, πράσινες, κιτρινοπράσινες, πρασινογκρί, λευκές, ροζ μέχρι και μαύρες. Ενδεικτικά αναφέρουμε την αφίδα του λαχάνου, την αφίδα του βαμβακιού, την αφίδα της ροδακινιάς, την αφίδα της μηλιάς, την αφίδα της τριανταφυλλιάς και την αφίδα της πατάτας.
Ξεκινώντας από την άνοιξη, με την άνοδο της θερμοκρασίας, καλό είναι να παρατηρούμε προσεκτικά τα φυτά μας και να ελέγχουμε πιθανή παρουσία μελίγκρας στα φυτά για να μπορέσουμε να τα προστατέψουμε έγκαιρα.
Ας δούμε αναλυτικά ποια φυτά προσβάλλουν οι αφίδες, τι προβλήματα δημιουργούν, ποιες συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη τους, καθώς και φυσικούς τρόπους για την οικολογική αντιμετώπισή τους.
Σε ποια φυτά εμφανίζεται η μελίγκρα;
Η μελίγκρα προσβάλλει τα περισσότερα φυτά του κήπου και του μπαλκονιού μας και προκαλεί σημαντικές ζημιές.
Τα έντομα της μελίγκρας εμφανίζονται συνήθως σε νεαρούς βλαστούς και φύλλα λαχανικών, όπως στην καλλιέργεια του αγγουριού, στην καλλιέργεια του κολοκυθιού, στην καλλιέργεια του πεπονιού, στην καλλιέργεια του καρπουζιού, στην καλλιέργεια της ντομάτας, στην καλλιέργεια της πιπεριάς, στην καλλιέργεια της μελιτζάνας και στην καλλιέργεια της πατάτας.
Μεγάλος αριθμός καλλωπιστικών φυτών προσβάλλεται στους βλαστούς, στα φύλλα και στα άνθη από τις αφίδες όπως η τριανταφυλλιά, η πετούνια, η σερφίνια, το χρυσάνθεμο και ο ιβίσκος. Επίσης, θα συναντήσουμε μελίγκρα σε αρωματικά φυτά όπως ο βασιλικός, ο δυόσμος και η μέντα.
Πολλά καρποφόρα δέντρα αντιμετωπίζουν σημαντικές προσβολές από μελίγκρα κάθε χρόνο όπως η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς, η καλλιέργεια της μανταρινιάς, η καλλιέργεια της λεμονιάς, η καλλιέργεια της ροδιάς, η καλλιέργεια της βερικοκιάς και η καλλιέργεια της μηλιάς.
Τι ζημιές προκαλούν στα φυτά οι αφίδες;
Οι αφίδες δημιουργούν σημαντικές ζημιές στα φυτά αναπτύσσοντας μεγάλους πληθυσμούς εντόμων που απομυζούν τους χυμούς των φυτών.
Πολύ συχνά, η μελίγκρα δημιουργεί παραμορφώσεις των νεαρών βλαστών και των φύλλων. Σε προσβολή από μελίγκρα παρατηρούμε να στρίβουν τα φύλλα παίρνοντας μια χαρακτηριστική μορφή καρουλιάσματος.
Εκτός από την άμεση ζημιά που κάνουν στα φυτά, οι μελίγκρες δημιουργούν μελιτώδη εκκρίματα και αυτό φέρνει την ανάπτυξη του μύκητα της καπνιάς που προκαλεί μαύρισμα στο φύλλωμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας των φυτών και την σταδιακή εξασθένισή τους.
Επιπλέον, πρέπει να σημειώσουμε ότι η μελίγκρα αποτελεί φορέα επικίνδυνων ιώσεων των εσπεριδοειδών δέντρων, όπως η τριστέτσα, καθώς επίσης ιώσεων των κηπευτικών και των καλλωπιστικών φυτών.
Ποιες συνθήκες ευνοούν την προσβολή των φυτών από μελίγκρα;
Η ανάπτυξη της μελίγκρας ευνοείται σε υγροθερμικές συνθήκες και σε συνθήκες κακού αερισμού, όπου έχουμε μαγαλύτερη ένταση προσβολών. Η κρίσιμη περίοδος, κατά την οποία μπορεί τα φυτά προσβάλλονται από την μελίγκρα, είναι από τον Μάρτιο εώς και τον Οκτώβριο σε περιβάλλον σχετικής υγρασίας και θερμοκρασιών 20-25°C.
Επειδή οι αφίδες είναι ευαίσθητες στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, σε περιόδους καύσωνα παρουσιάζουν μειωμένους πληθυσμούς και μειώνεται η ένταση της προσβολής. Επίσης, την περίοδο του χειμώνα, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών, οι αφίδες δεν αναπτύσσουν πληθυσμούς, καθώς διαχειμάζουν και κατά συνέπεια δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα.
Μεγαλύτερο κίνδυνο προσβολής από μελίγκρα αντιμετωπίζουν φυτά τα όποια έχουν παραμεληθεί και δεν έχουν δεχθεί καλή φροντίδα, όπως για παράδειγμα έχουν παραμείνει απότιστα και χωρίς λίπασμα.
Οικολογικοί τρόποι για την προστασία των φυτών με φυσικά υλικά
Οικολογικοί τρόποι για την προστασία των φυτών με φυσικά υλικά
Πώς γίνεται η αντιμετώπιση της μελίγκρας με φυσικό οικολογικό τρόπο;
Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης οικολογικής και βιολογικής καταπολέμησης της μελίγκρας στον κήπο μας, μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα από τα παρακάτω μέτρα ή να κάνουμε συνδυασμό μέτρων:
1. Βρέξιμο των φυτών με νερό
Ένας ήπιος τρόπος για να διώξουμε τις αφίδες είναι χρησιμοποιώντας νερό. Καταβρέχουμε με νερό υπό πίεση τα φυτά που έχουν προβληθεί από μελίγκρα για να απομακρυνθούν από την επιφάνεια των φύλλων και από τους προσβεβλημένους βλαστούς. Η εφαρμογή του νερού υπό πίεση είναι καλό να γίνεται κατά το σούρουπο, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αποφεύγουμε να βρέχουμε τα φυτά μας μεσημεριανές ώρες ή σε ώρες ηλιοφάνειας, καθώς υπάρχει υψηλός κίνδυνος ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών ή πρόκλησης εγκαυμάτων στο φύλλωμα των φυτών.
2. Ψεκασμός με πράσινο σαπούνι
Ένας φυσικός και αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση της μελίγκρας με ράντισμα είναι χρησιμοποιώντας μία αυτοσχέδια συνταγή που φτιάχνουμε με σπιτικά υλικά διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και 1 κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό. Για την προληπτική αντιμετώπιση από τα έντομα της μελίγκρας, ψεκάζουμε τα φυτά μας κάθε 2 βδομάδες, από την άνοιξη μέχρι το φθινοπωρο. Σε περίπτωση προσβολής των φυτών από μελίγκρα, ο ψεκασμός με διάλυμα πράσινου σαπουνιού πρέπει να γίνεται κάθε βδομάδα.
3. Ψεκασμός με αιθέρια έλαια λεβάντας και δεντρολίβανου
Μία δεύτερη αυτοσχέδια συνταγή προστασίας των φυτών από τις αφίδες είναι αξιοποιώντας αιθέρια έλαια από τα αρωματικά φυτά του κήπου μας. Συγκεκριμένα, τοποθετούμε 20 γραμμάρια ανθεών λεβάντας και 10 γραμμάρια ανθέων δεντρολίβανου σε ένα λίτρο απεσταγμένο ή βρόχινο νερό, και το αφήνουμε για μια βδομάδα σε σκιερό μέρος. Σουρώνουμε το διάλυμα που έχει δημιουργηθεί και ψεκάζουμε το φύλλωμα των φυτών μας κάθε βδομάδα για την προληπτική αντιμετώπιση της μελίγκρας.
4. Ψεκασμός με βιολογικά εντομοκτόνα
Για την καταπολέμηση των αφίδων, ψεκάζουμε το φύλλωμα των φυτών 1-2 φορές τον μήνα με βιολογικά εντομοκτόνα. Τα πιο απολεσματικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση της μελίγκρας είναι ο θερινός πολτός, τα άλατα καλίου και η φυσική πυρεθρίνη. Τα συγκεκριμένα σκευάσματα είναι εγκεκριμένα για χρήση στη βιολογική γεωργία και μπορούμε να τα προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα. Το ράντισμα των φυτών γίνεται σε θερμοκρασία μικρότερη των 28°C, καθώς σε υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να δημιουργηθούν εγκαύματα στο φύλλωμα των φυτών.
5. Προστασία με πασχαλίτσες
Οι κόκκινες πασχαλίτσες θεωρούνται από τα πλέον ωφέλιμα έντομα στον κήπο μας, καθώς αποτελούν τον πιο σημαντικό φυσικό εχθρό της μελίγκρας και μπορούν να μας βοηθήσουν σημαντικά στην αποτελεσματική καταπολέμηση της. Αν δούμε λοιπόν κάποια πασχαλίτσα στον κήπο μας, μπορούμε να την πάρουμε και να την αφήσουμε στα φύλλα της τριανταφυλλιάς ή της λεμονιάς για να αποτελέσει τον άγρυπνο φρουρό εναντίον της μελίγκρας. Αξίζει να αναφέρουμε πως μία πασχαλίτσα μπορεί να καταβροχθίσει μέχρι και 50 έντομα μελίγκρας σε μία μέρα. Σε επαγγελματικό επίπεδο γίνεται συστηματική εκτροφή πασχαλίτσας και εξαπόλυση σε θερμοκήπια για προστασία από την μελίγκρα τόσο σε καλλιέργειες κηπευτικών όσο και καλλωπιστικών φυτών.
Κι ένα μυστικό για την αντιμετώπιση της μελίγκρας
Η μελίγκρα δημιουργεί χαρακτηριστικά μελιτώματα που αποτελούν εξαιρετική τροφή για τα μυρμήγκια του κήπου μας. Γι’ αυτό όταν βλέπουμε μυρμήγκια στο φύλλωμα των φυτών, είναι ένα σημάδι ότι πιθανόν έχουν προσβληθεί από το έντομο της μελίγκρας. Σε αρκετές περιπτώσεις, έχει παρατηρηθεί ότι τα μυρμήγκια εμποδίζουν τις πασχαλίτσες όταν προσπαθούν να επιτεθούν στην μελίγκρα για να μην χάσουν το φαγητό τους, τα μελιτώματα.