Η Τεχνητή Νοημοσύνη Τοποθετείται Στο Προσχέδιο (draft) «Ειρήνευσης» των 28 Σημείων για τον Τερματισμό του Πολέμου στην Ουκρανία 

ΗΠΑ και  Ρωσία, απούσης της Ουκρανίας και της Ευρώπης, προχώρησαν στην κατάρτιση ενός προσχεδίου (draft) ειρήνης στην Ουκρανία,

με τις ΗΠΑ ως επιπσπεύδουσας και την Ρωσία προσεκτικά να μην προβάλλει την συμμετοχή της στη διαμόρφωση αυτών των προτάσεων, (προσωπικά το θεωρώ βέβαιο, και ασφαλώς δεν είμαι ο μόνος), στην επίδοσή τους και στις δύο εμπόλεμες πλευρές όπως και στην ΕΕ.

Βασίλης Δημ. Χασιώτης 

Ήδη, αναλυτές, διεθνολόγοι, και άλλοι, ειδικοί ή λιγότερο ειδικοί, τοποθετούνται πάνω σ’ αυτές τις εξελίξεις, τις πράγματι ραγδαίες και σημαντικές.

Σκέφτηκα λοιπόν, ότι θα είχε ίσως κάποιο ενδιαφέρον να θέσω τις εξελίξεις αυτές υπόψη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) GPT 5, προκειμένου να δω, πώς κι αυτή προσλαμβάνει αυτές τις εξελίξεις και πώς τις ερμηνεύει, στα πλαίσια της δικής της «ψυχρής» μαθηματικοποιημένης λογικής, μακριά από τις ανθρώπινες συναισθηματικές επιλογές και προτιμήσεις, οι οποίες, όσο αμερόληπτες και αν προσπαθούν να είναι, εν τούτοις δεν είναι πάντα κατορθωτό να απαλλαγούν από αυτές (ευτυχώς θα πρόσθετα).

Ακριβώς λόγω της ανωτέρω επιθυμίας μου, να «ακουστεί» πρωτίστως η Τεχνητή Νοημοσύνη κι όχι οι δικές μου απόψεις, απέφυγα να εμπλακώ στη «συζήτηση» (ουσιαστικά είναι μονόλογος της ΑΙ), έστω κι αν συχνά ένιωσα την ανάγκη αυτή, πράγμα που συνέβη (ότι, δηλαδή, όντως ενεπλάκην) σε πολύ λίγες περιπτώσεις και όχι καθοριστικά. Το ίδιο ισχύει και για κάποιες προσεγγίσεις που διατυπώθηκαν και έχουν ένα γενικότερο ενδιαφέρον για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πάντως, ακόμα κι έτσι, οι απόψεις που εκτίθενται είναι ενδιαφέρουσες.

Κατωτέρω, σπεύδω, χωρίς άλλους προλόγους, να παρουσιάσω αυτή τη «συνομιλία» μου («συνεδρία» όπως η ίδια η ΑΙ την αποκαλεί) με τη Τεχνητή Νοημοσύνη (GPT 5). (Με «Χ»  δηλώνεται ο «ερωτών» που στην προκειμένη περίπτωση είμαι εγώ. Οι υπογραμμίσεις, ανήκουν στην Τεχνητή Νοημοσύνη).

Τα 28 σημεία του προσχεδίου ειρήνης παρατίθενται στο τέλος. Είναι αναρτημένα στο διαδίκτυο, και είναι ελεύθερα προσβάσιμα σε όποιον επιθυμεί.

ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ

Χ :

Οι ΗΠΑ παρουσίασαν σχέδιο 28 σημείων για την ειρήνευση στην Ουκρανία. Ποια είναι η πρώτη σου άποψη γι’ αυτό;

GPT 5

Καλή ερώτηση -και πολύ επίκαιρη. Η πρώτη μου άποψη για το σχέδιο 28 σημείων που παρουσίασαν οι ΗΠΑ (σε συνεργασία με τη Ρωσία, όπως αναφέρεται) είναι ότι πρόκειται για μια πολύ φιλόδοξη αλλά και εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία, με σημαντικά ρίσκα -και πραγματικές ευκαιρίες ανάλογα με το πώς θα εφαρμοστεί. Παρακάτω τα βασικά μου σχόλια. 

Τι θετικά στοιχεία βλέπω

1. Προσπάθεια δομημένης ειρήνης 

Το σχέδιο δείχνει ότι υπάρχουν σκέψεις για μια μακροπρόθεσμη πολιτική λύση, όχι απλώς στρατιωτική κατάπαυση. Η πρόβλεψη για συνολική συμφωνία μη επίθεσης μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης είναι σημαντική.

2. Οικονομική ανοικοδόμηση

Η πρόταση περιλαμβάνει οικονομικά κίνητρα : σημαντικά κονδύλια για ανασυγκρότηση της Ουκρανίας (από «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία) και επενδύσεις.

3. Ασφάλεια και εγγυήσεις

Η Ουκρανία θα λάβει «ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας». Επίσης, προβλέπεται διάλογος Ρωσίας – ΝΑΤΟ με μεσολάβηση ΗΠΑ για αποκλιμάκωση.

4. Ψυχροπολεμικό reset : επανένταξη Ρωσίας

Προβλέπεται σταδιακή άρση κυρώσεων και επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία, ακόμα και στους G8. Αυτό, αν γίνει με όρους, θα μπορούσε να μειώσει τον διεθνή απομονωτισμό της Ρωσίας και να παράσχει κίνητρα συνεργασίας αντί αντιπαράθεσης.

Μεγάλα προβλήματα και κινδύνους

1. Εδαφικές παραχωρήσεις

Το σχέδιο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα αναγνωρίσει de facto την Κριμαία, το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ ως ρωσικά. Αυτό είναι τεράστιο πολιτικό και ιστορικό ζήτημα : μια τέτοια παραχώρηση πιθανόν να θεωρηθεί «ήττα» για την Ουκρανία και να απορριφθεί από μεγάλο μέρος του πληθυσμού ή/και της ηγεσίας της. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος ότι η «de facto» αναγνώριση δεν θα προσφέρει πραγματική σταθερότητα αν οι ρωσικές αξιώσεις συνεχισθούν.

2. Περιορισμός στρατιωτικής ισχύος της Ουκρανίας

Το σχέδιο ορίζει όριο στον ουκρανικό στρατό (π.χ. 600.000 στρατιώτες σύμφωνα με αναφορές). Αυτό περιορίζει την ικανότητα της Ουκρανίας να υπερασπίζεται τον εαυτό της σε μελλοντικές απειλές, ειδικά αν οι εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι πολύ σταθερές ή αν εφαρμοστούν με ρήτρες.

3. Απαγόρευση ένταξης στο ΝΑΤΟ

Η Ουκρανία δεσμεύεται συνταγματικά να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, και το ΝΑΤΟ θα δεσμευτεί να μην την δεχθεί στο μέλλον. Αυτό είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία, γιατί προδίδει μια σημαντική στρατηγική φιλοδοξία πολλών Ουκρανών και υποστηρικτών τους : να έχουν την προστασία που θεωρείται ότι παρέχει το ΝΑΤΟ.

4. Ασάφειες στις εγγυήσεις ασφαλείας

Παρά την υπόσχεση για «ισχυρές εγγυήσεις», δεν είναι ξεκάθαρο πόσο δεσμευτικές και αποτελεσματικές θα είναι. Κάποιοι σχολιαστές επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει σαφές πλαίσιο για το πότε και πώς θα ενεργοποιηθούν (π.χ. ποια αντίδραση να υπάρξει αν η Ρωσία παραβιάσει).

5. Κίνδυνος «αποδοχής» ρωσικών κερδών

Η επανένταξη της Ρωσίας στην G8, η σταδιακή άρση των κυρώσεων και η οικονομική συνεργασία μπορούν να θεωρηθούν ότι «ενθαρρύνουν» ή «επιβραβεύουν» την ρωσική επιθετικότητα, αν δεν υπάρξουν αυστηροί όροι και μηχανισμοί ελέγχου.

6. Πίεση στην Ουκρανία

Σύμφωνα με ρεπορτάζ οι ΗΠΑ ασκούν «πιέσεις» στον Ζελένσκι να δεχτεί το σχέδιο ως τις 27 Νοεμβρίου. Αυτό δείχνει ότι η συμφωνία δεν είναι απαραίτητα προϊόν ισότιμων διαπραγματεύσεων, κάτι που μπορεί να ηχήσει σαν μονομερής πίεση -και αυτό μπορεί να υπονομεύσει τη νομιμοποίηση μις ενδεχόμενης συμφωνίας στην Ουκρανία.

7. Ευρωπαϊκή ανησυχία

Είναι πιθανό ότι κάποιες ευρωπαϊκές χώρες θα δουν το σχέδιο ως «παράκαμψη» τους ή ως αμερικανική πρωτοβουλία που δεν εντάσσεται πλήρως στις δικές τους ασφάλειες. Υπάρχουν φόβοι ότι μπορεί να υπονομευτούν οι ευρωπαϊκές προσπάθειες ασφάλειας και ηγεσίας στο θέμα της Ουκρανίας.

Συμπερασματική Αξιολόγηση

• Το σχέδιο είναι ρεαλιστικό στο βαθμό που αντανακλά πολλές πραγματικότητες: η Ρωσία έχει κερδίσει σημαντικό έδαφος, η Ουκρανία έχει πληγεί, και υπάρχει ανάγκη για ανοικοδόμηση.

• Όμως, είναι πολύ τολμηρό : ζητά από την Ουκρανία παραχωρήσεις που μπορεί να θεωρηθούν πολιτικά, στρατηγικά και ηθικά δύσκολες.

• Αν υλοποιηθεί με προσοχή, με αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου και αληθινές εγγυήσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει μια βάση για ειρήνη.

• Αλλά υπάρχει σημαντικός κίνδυνος ότι, χωρίς επαρκής διασφαλίσεις, η συμφωνία θα είναι ασταθής, ή θα γίνει εργαλείο «κανονικοποίησης» ρωσικών κερδών χωρίς πραγματική αποκατάσταση για την Ουκρανία.

Αν με ρωτάς : θα έλεγα ότι είναι μια ευκαιρία -αλλά πολύ επισφαλής. Η Ουκρανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί πολύ σκληρά και να εξασφαλίσει ρήτρες και διασφαλίσεις, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος ότι θα καταλήξει με ένα «ειρηνικό συμβιβασμό» που στην ουσία θα της στερεί μέρος της κυριαρχίας της.

Αυτή είναι η αρχική μου εκτίμηση. Εσύ τι σκέφτεσαι; Πιστεύεις ότι η Ουκρανία θα έπρεπε να εξετάσει σοβαρά μια τέτοια συμφωνία;

Χ :

Θα σου απαντήσω πιο κάτω. Όμως, την ερώτηση που κάνεις σε μένα θέλω να την απαντήσεις εσύ.

GPT 5

Κατανοητό. Απαντώ λοιπόν ξεκάθαρα στο ερώτημα που σου έθεσα : Πιστεύω ότι η Ουκρανία πρέπει να εξετάσει σοβαρά μια τέτοια συμφωνία; Ναι, πρέπει να τη μελετήσει και να τη διαπραγματευτεί -αλλά όχι να τη αποδεχθεί όπως είναι.

Πιο συγκεκριμένα : 

1. Η ειρήνη ως ανάγκη, όχι ως αυταπάτη

Μετά τόσα χρόνια πολέμου, τεράστιες απώλειες ανθρώπινες, οικονομικές και κοινωνικές, η αναζήτηση ειρήνης δεν είναι υποχώρηση από αρχές· είναι υπαρξιακή ανάγκη ενός λαού. Άρα το να απορρίψει εκ προοιμίου κάθε πρωτοβουλία θα ήταν πολιτικά και ηθικά επιζήμιο.

Όμως άλλο ειρήνη και άλλο συνθηκολόγηση με στρατηγική αναπηρία.

2. Το σχέδιο, όπως περιγράφεται, μετακινεί το βάρος σχεδόν αποκλειστικά στην Ουκρανία

Κατ’ ουσία της ζητά :

• να αποδεχθεί εδαφικές απώλειες, 

• να αυτο-περιορίσει την άμυνά της,

• να δεσμευθεί σε μόνιμη γεωπολιτική ουδετερότητα,

• να εμπιστευθεί εγγυήσεις που δεν έχουν αποδειχθεί ιστορικά αξιόπιστες (βλ. Μνημόνιο Βουδαπέστης 1994).

Αν αυτό γίνει, χωρίς πραγματικές, σκληρές και διεθνώς δεσμευτικές εγγυήσεις, τότε η Ουκρανία δεν θα έχει ειρήνη αλλά απλή αναβολή σύγκρουσης.

3. Το κριτήριο δεν είναι «να τελειώσει ο πόλεμος» αλλά πώς τελειώνει

Η ιστορία δείχνει ότι ειρήνες που βασίζονται στη λογική : 

«δώσε κάτι για να σωπάσει ο επιτιθέμενος» 

σπάνια αντέχουν.

Αν η συμφωνία :

• νομιμοποιεί τα κέρδη της βίας

• αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας ρωσικής επέμβασης 

• δεν έχει άμεση και αυτόματη διεθνή αντίδραση σε περίπτωση παραβίασης

τότε η Ουκρανία θα μετατραπεί σε κράτος περιορισμένης κυριαρχίας.

4. Τι θα θεωρούσα αποδεκτή βάση ειρήνης

Αν ήμουν σύμβουλος της Ουκρανίας θα έλεγα :

Ναι :

• σε διαπραγμάτευση

• σε προσωρινές ρυθμίσεις για την αποκλιμάκωση

• σε διεθνή οικονομική στήριξη και ανοικοδόμηση

Όχι :

• σε μόνιμη απώλεια εδαφών χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση (π.χ., διεθνώς ελεγχόμενο δημοψήφισμα)

• σε αφοπλισμό χωρίς μηχανισμό συλλογικής άμυνας

• σε γενικόλογες εγγυήσεις ασφαλείας.

5. Η τελική μου θέση

Η Ουκρανία πρέπει :

• να μπει στη διαδικασία,

• να διαπραγματευτεί,

• να πιέσει για βελτιώσεις,

αλλά δεν πρέπει να αποδειχθεί μια ειρήνη που την καθιστά μόνιμα ευάλωτη ή γεωπολιτικά υποτελή.

Μια κακή ειρήνη μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη από έναν δύσκολο αλλά αξιοπρεπή συμβιβασμό.

Άρα συνοπτικά :

Η Ουκρανία οφείλει να επιδιώξει ειρήνη, αλλά όχι ειρήνη που ακρωτηριάζει την κυριαρχία της και ανταμείβει τη στρατιωτική επιβολή.

Τώρα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον περιμένω τη δική σου θέση. Πώς το βλέπεις εσύ; Ως ευκαιρία, παγίδα ή ιστορικό αναγκασμό;

Χ :

Δεν υπεκφεύγω. Θα τοποθετηθώ. Όμως μια ακόμα ερώτηση, που έχει δύο σκέλη, πριν απαντήσω εγώ. Ο πρόεδρος Ζελένσκι είναι σε θέση να υπογράψει ένα τέτοιο σχέδιο ειρήνευσης και γιατί; Ο ευρωπαϊκός συνασπισμός των προθύμων και η ίδια η ΕΕ συνολικά ποια θέση έχουν στο κάδρο του Ουκρανικού Ζτήματος (Πολέμου) ιδίως μετά τη έλευση του Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ;

GPT 5

Πολύ καλό και πολύ κρίσιμο ερώτημα -έχεις δίκιο ότι αυτά τα δύο σκέλη είναι θεμελιώδη για την πρακτική πιθανότητα υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου ειρήνευσης. Ας το «σπάσουμε» και να τα αναλύσουμε :

1) Μπορεί ο Ζελένσκι να υπογράψει ένα τέτοιο σχέδιο ειρήνευσης -και γιατί;

Ναι, υπάρχει νομική και πολιτική δυνατότητα, αλλά υπάρχουν σοβαρά εμπόδια και ρίσκα.

Νομικές / Συνταγματικές διαστάσεις

• Η Ουκρανία είναι κυρίαρχο κράτος -ο Ζελένσκι έχει ρόλο διαπραγματευτή και εκτελεστικής εξουσίας. Σε θεωρητικό επίπεδο, μπορεί να υπογράψει ειρηνευτικές συμφωνίες, αρκεί να έχει τη βούληση και τα εσωτερικά θεσμικά εμπόδια να μην υπαγορεύουν ότι κάτι τέτοιο απαιτεί ευρύτερη νομιμοποίηση (π.χ. κοινοβούλιο, δημοψήφισμα) -ανάλογα με το τι προβλέπει το εσωτερικό δίκαιο της Ουκρανίας (κάτι που εξαρτάται από τη μορφή της συμφωνίας).

• Παράλληλα, η υπογραφή μιας συμφωνίας που παραχωρεί (ή «νομιμοποιεί» de facto) εδάφη θα είναι πολύ ευαίσθητη. Ο Ζελένσκι αναφέρει ότι θέλει «αξιοπρεπή» ειρηνευτική συμφωνία» που να σέβεται «την ανεξαρτησία, την εθνική κυριαρχία και την αξιοπρέπεια του ουκρανικού λαού».

• Υπάρχει το ζήτημα αξιόπιστων εγγυήσεων και για δεσμευτεί πολιτικά και στρατηγικά η Ουκρανία, χρειάζεται τέτοια συμφωνία να έχει ρήτρες ενεργοποίησης και διεθνή μηχανισμό ελέγχου ώστε να μην είναι εύκολο «ανακλητή» ή καταστρατηγήσιμη.

Πολιτική δυναμική

• Ο Ζελένσκι έχει δείξει ότι είναι έτοιμος να διαπραγματευτεί : σύμφωνα με δημοσιεύματα, δήλωσε ότι «είμαστε έτοιμοι να υπογράψουμε συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά και την ασφάλεια, αν υπάρξει συμφωνία ειρήνης.

• Αλλά : υπάρχουν αναφορές ότι δεν είναι «εντελώς έτοιμος» για κάποιων μορφών συμφωνίες. Κι επίσης, η αποδοχή μιας συμφωνίας που περιλαμβάνει σημαντικές παραχωρήσεις (εδάφη, περιορισμούς στον στρατό, συνταγματικούς περιορισμούς) θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη στο εσωτερικό (πολιτικά, κοινωνικά).

• Επιπλέον, η νομιμοποίηση τέτοιων παραχωρήσεων θα εξαρτηθεί πολύ από το αν η κοινή γνώμη, το κοινοβούλιο και άλλοι θεσμοί (ίσως και δημοψήφισμα) θα αποδειχθούν τη συμφωνία. Αν η υπογραφή γίνει «μόνο από τον πρόεδρο» χωρίς ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση, υπάρχει κίνδυνος κρίσης νομιμοποίησης ή αμφισβήτησης.

2) Ποια είναι η θέση του ευρωπαϊκού συνασπισμού των «προθύμων» και της ΕΕ συνολικά στο ουκρανικό ζήτημα, ειδικά μετά την επάνοδο του Τραμπ;

Η Ευρώπη παίζει πολύ περίπλοκο και κρίσιμο ρόλο -εδώ η ανάλυση :

Ο ρόλος της «συμμαχίας των προθύμων»

• Υπάρχει μια ομάδα ευρωπαϊκών χωρών (συχνά αναφερόμενη ως «συνασπισμός των πρόθυμων») που δείχνει ισχυρή δέσμευση στην υποστήριξη της Ουκρανίας, και εξετάζει μηχανισμούς ασφάλειας μετά ενδεχόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας.

• Για παράδειγμα, έχουν αναφερθεί συζητήσεις για «συμφωνίες εγγυήσεων ασφαλείας» όπου ευρωπαϊκά κράτη θα αναλάβουν μέρος της ευθύνης για την ασφάλεια της Ουκρανίας μετά τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

• Υπάρχει επίσης η ιδέα σχηματισμού μιας «συμμαχίας πολλών εθνών» (multinational force – Ukraine) που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως δύναμη επιβεβαίωσης ειρήνης ή αποτροπής σε μελλοντικές παραβιάσεις. 

• Παρά ταύτα, η ικανότητα και η βούληση των ευρωπαϊκών κρατών να αναλάβουν μακροχρόνιες δεσμεύσεις εξαρτάται πολύ από το κόστος (πολιτικό, οικονομικό, στρατιωτικό) και την αξιοπιστία των υπόλοιπων εγγυητών (π.χ. ΗΠΑ).

Η ΕΕ συνολικά και η στάση της

• Η ΕΕ έχει κάνει σαφή δήλωση ότι η ειρήνη πρέπει να σέβεται το διεθνές δίκαιο, την εθνική κυριαρχία και τα σύνορα που δεν αλλάζουν  με τη βία. Στη δήλωση των ηγετών της ΕΕ, τονίζεται ότι «τα διεθνή σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν με τη χρήση βίας».

• Η ΕΕ διακηρύσσει ότι οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη πρέπει να περιλαμβάνουν την Ουκρανία : «οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να γίνουν χωρίς την Ουκρανία».

• Παράλληλα, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να διατηρήσει τη στήριξη (οικονομική, στρατιωτική, διπλωματική) στην Ουκρανία.

• Η ΕΕ επίσης κινείται σε κατεύθυνση ενίσχυσης της δικής της άμυνας (π.χ. «ReArm Europe» / Readiness 2030) για να είναι λιγότερο εξαρτώμενη από τις ΗΠΑ.

• Όμως, ορισμένα κράτη – μέλη έχουν διαφωνίες ή διαφορετικά επίπεδα δέσμευσης: δεν είναι όλες οι χώρες της ΕΕ εξίσου έτοιμες για μεγάλες στρατιωτικές δεσμεύσεις, και υπάρχει ρίσκο διαφωνιών εάν η ΕΕ αναλάβει πιο ενεργό ρόλο

Μετά την άνοδο του Τραμπ

• Η επανεμφάνιση του Τραμπ στην εξουσία φαίνεται να ανησυχεί σοβαρά την Ευρώπη. Αν η αμερικανική υποστήριξη μειωθεί ή γίνει πιο όμηρος ενός ειρηνευτικού σχεδίου που δεν ικανοποιεί πλήρως την Ουκρανία, τότε η Ευρώπη είναι υποχρεωμένη να καλύψει το κενό.

• Ήδη, η ΕΕ έχει δείξει σημάδια ότι αναλαμβάνει  πιο ενεργό ρόλο στην άμυνα, μέσω της κοινής στρατιωτικής βιομηχανίας ή κοινών στρατιωτικών επενδύσεων.

• Στην τελευταία κοινή δήλωση των ηγετών της ΕΕ τονίζεται ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία «σε συντονισμό με τις ΗΠΑ και άλλους όμοιους εταίρους».

• Δηλαδή, η ΕΕ προσπαθεί να διατηρήσει έναν ισορροπημένο ρόλο : να δείξει ότι μπορεί να είναι ενεργός εγγυητής και όχι απλός παρατηρητής, ειδικά αν η αμερικανική στρατηγική γίνει πιο ασταθής υπό την ηγεσία του Τραμπ.

Συμπερασματικά 

• Ο Ζελένσκι έχει τη δυνατότητα να υπογράψει μια ειρηνευτική συμφωνία, αλλά μόνο με πολύ προσεκτικό σχεδιασμό, ισχυρές εγγυήσεις και πολιτική νομιμοποίηση -δεν είναι μια απλή «υπογραφή».

• Η «συμμαχία των πρόθυμων» ευρωπαϊκών κρατών και η ΕΕ συνολικά βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή : αν αναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο ασφάλειας, μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικές εγγυήσεις, αλλά αυτό απαιτεί μακροχρόνια δέσμευση και πόρους.

• Η άνοδος του Τραμπ αυξάνει την πίεση στην Ευρώπη να δράσει πιο αυτόνομα ή τουλάχιστον σε τρόπο πιο στρατηγικά ανεξάρτητο, ειδικά όσον αφορά την ασφάλεια και τις εγγυήσεις για την Ουκρανία.

Αυτή είναι η δική μου εκτίμηση για τα δύο σκέλη που ρώτησες. Αν θες, μπορώ να σε βοηθήσω να δούμε πιθανά σενάρια για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η ειρήνευση με βάση το σχέδιο των 28 σημείων σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή και αμερικανική δυναμική -θέλεις να το κάνουμε;

Χ :

Αν και είπα ότι μετά την απάντησή σου θα τοποθετούμην εγώ, εν τούτοις για να μείνει ως ιστορικό θέλω να συνεχίσεις σ’ αυτό που προτείνεις.

GPT 5

Σε καταλαβαίνω απολύτως : θέλεις το νήμα να προχωρήσει, ώστε να μείνει και ως συνεκτικό ιστορικό αποτύπωμα σκέψης. Συνεχίζω λοιπόν, όπως μου ζήτησες, αναπτύσσοντας πιθανά σενάρια εξέλιξης του ουκρανικού ζητήματος με βάση :

• το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων

• τη στάση Τραμπ

• τον ρόλο της Ευρώπης

• και τους περιορισμούς του ίδιου του Ζελένσκι

Τρία ρεαλιστικά σενάρια για την εξέλιξη του πολέμου και της ειρήνευσης

Σενάριο Α : «Ειρήνη υπό πίεση» -Συμβιβασμός με δυσαρέσκεια

Χαρακτηριστικά :

• Οι ΗΠΑ πιέζουν ασφυκτικά την Ουκρανία να αποδειχθεί το σχέδιο.

• Η Ευρώπη δεν συγκρούεται ευθέως με την Ουάσιγκτον αλλά εκφράζει επιφυλάξεις.

• Ο Ζελένσκι υπογράφει συμφωνία με βαριές υποχωρήσεις.

Αποτέλεσμα :

• Τυπικός τερματισμός των εχθροπραξιών.

• Παγίωση ντε φάκτο συνόρων κατοχής.

• Ασταθής ειρήνη, με πιθανή αναζωπύρωση σε 3-7 χρόνια.

Ιστορικό ανάλογο : Κορέα, Μολδαβία – Υπερδνειστερία, Κύπρος.

Εκτίμηση : ειρήνη χαμηλής ποιότητας. Προσωρινή ανάσα, αλλά όχι λύση.

Σενάριο Β : «Ευρωπαϊκή αντίσταση – αναπλαισίωση του σχεδίου»

Χαρακτηριστικά :

• Ο Ζελένσκι αποδέχεται τη διαδικασία, αλλά αναστέλλει ουσιαστικές υπογραφές.

• Η Γαλλία, η Γερμανία και ο ευρωπαϊκός πυρήνας επιδιώκουν επαναδιαπραγμάτευση.

• Δημιουργείται ευρωπαϊκός μηχανισμός εγγυήσεων (στρατιωτικός και πολιτικός).

Αποτέλεσμα :

• Παράταση της σύγκρουσης χαμηλής έντασης.

• Πιο ισορροπημένη συμφωνία μέσασε 12-24 μήνες.

• Μετατόπιση της Ευρώπης σε πιο αυτόνομο στρατηγικό ρόλο.

Εκτίμηση : Δύσκολο αλλά πιο σταθερό μακροπρόθεσμα.

Σενάριο Γ : Ρήξη – απόρριψη του σχεδίου και κλιμάκωση

Χαρακτηριστικά :

• Ο Ζελένσκι απορρίπτει το σχέδιο.

• Οι ΗΠΑ μειώνουν ή επαναπροσδιορίζουν τη βοήθεια.

• Η Ρωσία κλιμακώνει για να επιβάλει λύση επί του πεδίου.

Αποτέλεσμα :

• Στρατιωτική ένταση, οικονομική αιμορραγία Ουκρανίας.

• Κίνδυνος πλήρους αποσταθεροποίησης.

• Εμπλοκή περισσότερων παικτών.

Εκτίμηση : Το πιο επικίνδυνο σενάριο.

Ποιο είναι το πιο πιθανό;

Ρεαλιστικά βρισκόμαστε μεταξύ : του Α και του Β Σεναρίου με ισχυρή τάση προς έναν μεταβατικό συμβιβασμό που θα μοιάζει με ειρήνη αλλά θα υπονομεύεται από την ίδια του τη βάση.

Ο ρόλος του Ζελένσκι : πολιτικός ή διαχειριστής ή ιστορικό πρόσωπο;

Ο Ζελένσκι βρίσκεται μπροστά σε ιστορικό δίλημμα :

• Αν υπογράψει άνευ όρων θα μείνει ως ο πρόεδρος που «έκλεισε τον πόλεμο», αλλά ίσως και ως αυτός που επικύρωσε τον ακρωτηριασμό της χώρας.

• Αν αντισταθεί μπορεί να γίνει σύμβολο αντίστασης, αλλά με τεράστιο κόστος.

Η πραγματική του ισχύς δεν είναι νομική αλλά πολιτικο-ηθική : χωρίς κοινωνική νομιμοποίηση, καμία συμφωνία δεν θα είναι βιώσιμη.

Η Ευρώπη μετά τον Τραμπ : σε φάση μετάβασης και φόβου

Η ΕΕ αυτή τη στιγμή :

• Φοβάται την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ρόλο εγγυητή.

• Επιχειρεί στρατηγική αυτονόμηση.

• Δεν έχει όμως ενιαία στρατιωτική πολιτική βούληση.

Άρα :

• Στηρίζει την Ουκρανία ρητορικά και οικονομικά.

• Αλλά ακόμη δυσκολεύεται να αναλάβει καθαρά στρατηγικές δεσμεύσεις τύπου «εμείς εγγυόμαστε την ασφάλειά σου».

Συνολική αποτίμηση (ως ιστορικό στιγμιότυπο)

Αν καταγραφεί ψύχραιμα η στιγμή, θα έλεγα :

Δεν βρισκόμαστε μπροστά σε σχέδιο ειρήνης, αλλά σε αναδιανομή ισχύος με όχημα την ειρήνη.

Το ζήτημα δεν είναι μόνο η Ουκρανία. Είναι το ποιος καθορίζει την τάξη πραγμάτων στον 21^ο αιώνα.

Τελική ιστορική διατύπωση

Αν έπρεπε να αποτυπώσω σε μια πρόταση αυτό που ζούμε :

Η ειρήνη που προτείνεται σήμερα στην Ουκρανία δεν είναι αποτέλεσμα δικαιοσύνης αλλά προϊόν κόπωσης, συσχετισμών και γεωπολιτικού πραγματισμού.

Τώρα, όπως είπες και όπως αξίζει σ’ αυτή τη συζήτηση περιμένω τη δική σου τοποθέτηση.

Πώς ερμηνεύεις εσύ αυτό το σχέδιο; Ως λύση, ως επιβολή ή ως επικίνδυνο προηγούμενο για ολόκληρη της Ευρώπη;

Χ :

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να σου επισημάνω ότι «συνομιλείς» με έναν τυπικό μέσο πολίτη. Επομένως, δεν μιλώ παρά από αυτή τη θέση. Ακόμα κι αν είχα κάτι να πω, θεωρώ ότι με κάλυψες έτσι ώστε, έχει μάλλον περισσότερο νόημα να σου εκθέσω τις όποιες σκέψεις μου υπό τύπον ερωτημάτων ώστε να δω ποιες μπορεί να είναι οι δυνατές απαντήσεις σ΄ αυτές, παρά να επαναλάβω ό,τι είπες απλώς συμφωνώντας μαζί σου. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει για μένα να σου θέσω κάποιες απορίες μου, που άλλες εξ αυτών υπήρχαν πριν από τις δικές σου τοποθετήσεις, και άλλες δημιουργήθηκαν ακριβώςλόγω αυτών. Όμως, προϊούσης της συζήτησης, ίσως βρω «χώρο» για κάποιες προσωπικές απόψεις. Θα ξεκινήσω με ένα ερώτημα ίσως μη αναμενόμενο. Αν κανείς σου έλεγε : «Έστω ότι με κάποιον τρόπο, κάποιος θα σε έπειθε να πάρεις το μέρος της Ρωσίας σε όλες αυτές τις εξελίξεις. Τι θα του απαντούσες;»

GPT 5

Το ερώτημά σου είναι βαθύτερο απ’ όσο φαίνεται. Δεν ρωτάς «ποιον υποστηρίζεις», αλλά αν θα μπορούσα, έστω υποθετικά, να μετακινηθώ ηθικά και πολιτικιά προς τη ρωσική πλευρά. 

Απαντώ λοιπόν καθαρά :

Αν κάποιος προσπαθούσε να με  πείσει να πάρω το μέρος της Ρωσίας, θα του απαντούσα :

«Μπορώ να κατανοήσω τα επιχειρήματά σου. Δεν μπορώ όμως να ταυτιστώ με την πλευρά που θεμελιώνει τη θέση της στην παραβίαση της κυριαρχίας άλλου κράτους δια της στρατιωτικής βίας.»

Και θα συνέχιζα ως εξής :

1. Άλλο κατανόηση, άλλο δικαιολόγηση

Θα του αναγνώριζε ότι :

• η Ρωσία έχει ιστορικούς φόβους για την περικύκλωσή της,

• το ΝΑΤΟ επέκτεινε την επιρροή του με τρόπο που μπορεί να θεωρηθεί επιθετικός,

• η Δύση ενίοτε λειτουργεί με υποκρισία και διπλά μέτρα.

Αυτά όμως εξηγούν, δεν νομιμοποιούν.

Η εισβολή, οι βομβαρδισμοί πόλεων, ο εκτοπισμός πληθυσμών και η επιβολή δια της ισχύος παραμένουν πράξεις που ακυρώνουν κάθε ηθικό πλεονέκτημα.

2. Αν με καλούσαν ναι διαλέξω «στρατόπεδο», θα απέρριπτα το δίπολο

Θα απαντούσα :

«Δεν επιλέγω αυτοκρατορίες. Επιλέγω αρχές.»

Δεν θα διάλεγα ούτε :

• Ρωσικό ιμπεριαλισμό

ούτε

• Δυτικό γεωπολιτικό κυνισμό.

Η θέση μου δεν θα ήταν «υπέρ της Ουκρανίας επειδή το λέει η Δύση», αλλά επειδή το διεθνές δίκαιο, η πολιτική αυτοδιάθεση και η απαγόρευση επιθετικού πολέμου αποτελούν στοιχειώδεις πυλώνες μιας στοιχειωδώς πολιτισμένης τάξης. 

3. Τι θα απαιτείτο για να «με πείσουν»;

Για να πάρω το μέρος της Ρωσίας, θα έπρεπε να αποδεχθώ ότι :

• η ισχύς υπερισχύει του δικαίου,

• η ιστορική επιρροή νομιμοποιεί την κυριαρχία επί τρίτων λαών,

• ο πόλεμος είναι αποδεκτό εργαλείο διόρθωσης γεωπολιτικών «αδικιών».

Αυτό όμως θα σήμαινε την κατάρρευση  κάθε έννοιας διεθνούς κανόνα. Και τότε κανένα μικρό κράτος -ούτε η Ελλάδα- δεν θα είχε λόγο ύπαρξης.

4. Η θέση μου δεν είναι φιλοουκρανική με όρους προπαγάνδας, αλλά θεσμική 

Θα απαντούσα λοιπόν στον συνομιλητή μου :

Μπορώ να κατανοήσω τη ρωσική οπτική ως γεωπολιτική αφήγηση. Δεν μπορώ όμως να την υιοθετήσω ως ηθική και πολιτική θέση, διότι στηρίζεται στην άρνηση της ανεξαρτησίας ενός άλλου λαού.

5. Η τελική μου απάντηση σε ανθρώπινο τόνο.

Αν μου έλεγαν «Πάρε το μέρος της Ρωσίας».

Θα απαντούσα :

Δεν παίρνω το μέρος της Ρωσίας όπως δεν παίρνω το μέρος καμίας δύναμης που επιβάλλεται με το όπλο σε έναν λαό. Παίρνω το μέρος της αρχής ότι κανένα κράτος δεν έχει δικαίωμα να καθορίζει τη μοίρα ενός άλλου δια τν πυραύλων.

Εσύ θεωρείς ότι είναι εφικτό να σταθεί κανείς ηθικά υπέρ της Ρωσίας χωρίς να νομιμοποιήσει την εισβολή; Ή πιστεύεις ότι η σύγκρουση αυτή υποχρεώνει σε «στρατόπεδα» εκ των πραγμάτων;

Χ :

Το ερώτημά μου δεν είχε να κάνει σε σχέση με τα αίτια και την αφορμή του πολέμου αυτού από την ρωσική οπτική και γι’ αυτό φταίει η γενικόλογη αναφορά μου σε «εξελίξεις» και όχι σε αυτό που ήθελα να εστιάσω, δηλαδή, στις εξελίξεις τις σχετικές με το υπό συζήτηση σχέδιο των 28 σημείων. Σε ό,τι επισημαίνεις για τον σεβασμό στις αρχές και τις αξίες της ειρήνης, ασφαλώς και συμφωνώ, στο αξιακό και ηθικό επίπεδο που επισημαίνεις. Όμως θέλω να παραμείνουμε στο υπό συζήτηση σχέδιο των 28 σημείων, πάλι στο πλαίσιο του ερωτήματος που σου τέθηκε.

GPT 5

Σε κατάλαβα απολύτως. Δεν μιλάμε πλέον γενικά για τον πόλεμο ή για τη Ρωσία, ως επιτιθέμενη  δύναμη, αλλά ειδικά για το σχέδιο των 28 σημείων και τις εξελίξεις όπως αυτά διαμορφώνει.

Άρα απαντώ αυστηρά εντός αυτού του πλαισίου.

Αν σε αυτό το πλαίσιο με καλούσαν να «πάρω το μέρος της Ρωσίας» υπέρ του σχεδίου των 28 σημείων, τι θα απαντούσα;

Θα απαντούσα ως εξής :

Αν η Ρωσία υποστηρίζει αυτό το σχέδιο επειδή παγιώνει στρατιωτικά της κέρδη και μετατρέπει την Ουκρανία σε περιορισμένης κυριαρχίας κράτος, τότε δεν μπορώ να ταχθώ υπέρ της, ακόμη κι αν το σχέδιο βαφτίζεται «ειρηνευτικό».

Διότι εδώ δεν εξετάζουμε προθέσεις, αλλά αποτελέσματα ισχύος.

Το κρίσιμο ερώτημα εν είναι ποιος το προτείνει αλλά ποιος ωφελείται

Αν το σχέδιο των 28 σημείων :

• κατοχυρώνει de facto ρωσικά εδαφικά κέρδη

• μεταφέρει το βάρος της «υποχώρησης» μονομερώς στην Ουκρανία

• επιβάλλει γεωπολιτική ουδετερότητα χωρίς ισοδύναμες εγγυήσεις

• αφήνει τη Ρωσία χωρίς ουσιαστικό κόστος ή μηχανισμό συμμόρφωσης

τότε δεν πρόκειται για ουδέτερη ειρηνευτική πρόταση, αλλά για τυπική επισημοποίηση ενός συσχετισμού ισχύος υπέρ της Ρωσίας. 

Σε αυτή την περίπτωση, το να ταχθώ υπέρ της Ρωσίας θα σήμαινε ότι αποδέχομαι τη λογική :

«Όποιος κερδίζει στο πεδίο τη μάχης γράφει και τους όρους της ειρήνης».

Και αυτό για μένα, είναι θεσμικά και πολιτικά απαράδεκτο.

Θα μπορούσα ποτέ να βρεθώ υπέρ μιας ρωσικής στάσης στο σχέδιο;

Ναι -αλλά μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Αν η ρωσική πλευρά, εντός του σχεδίου  :

• δεχόταν διεθνή επιτήρηση και εγγυήσεις

• αποδεχόταν σαφή χρονοδιαγράμματα αποχώρησης

• συναινούσε σε δημοκρατική διαδικασία στα αμφισβητούμενα εδάφη

• αποδεχόταν ρήτρες αυτόματων κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης

τότε δεν θα στήριζα τη Ρωσία ως Ρωσία αλλά ως μια συγκεκριμένη διάταξη ειρήνης που περιορίζει την αυθαιρεσία της ισχύος.

Αυτό όμως δεν φαίνεται -μέχρι στιγμής- να είναι η ουσία του σχεδίου.

Πού λοιπόν στέκομαι;

Όχι απέναντι στη Ρωσία ως λαό.

Όχι απέναντι στην ειρήνη ως στόχο.

Αλλά απέναντι σε μια ειρήνη που :

• νομιμοποιεί το αποτέλεσμα της εισβολής

• μετατρέπει το διεθνές δίκαιο σε διακοσμητικό κείμενο

• και δημιουργεί προηγούμενο για κάθε αναθεωρητική δύναμη.

Συνοπτική απάντηση στο ακριβές σου ερώτημα

Αν κάποιος μου έλεγε : «Με βάση αυτό το σχέδιο, πάρε το μέρος της Ρωσίας.»

Θα απαντούσα :

Αν το σχέδιο αυτό υπηρετεί πρωτίστως τη σταθεροποίηση των ρωσικών στρατιωτικών κερδών και όχι μια ισορροπημένη και ασφαλή ειρήνη, τότε όχι, δεν μπορώ να ταχθώ υπέρ της Ρωσίας. Όχι γιατί απορρίπτω την ειρήνη, αλλά γιατί αρνούμαι να αναγνωρίσω μια ειρήνη που θεμελιώνεται στην επιβολή.

Και τώρα σου επιστρέφω τη σκέψη στο επίπεδο που εσύ επιθυμείς :

Πιστεύεις ότι αυτό το σχέδιο κινείται περισσότερο προς μια ρεαλιστική ειρήνη ή προς μια νομιμοποίηση του συσχετισμού ισχύος της Ρωσίας;

Εκεί, νομίζω, βρίσκεται ο πυρήνας της συζήτησής μας.

Χ :

Δεν αφίσταμαι των γενικών διαπιστώσεων σου βάσει της ανάλυσης που έκανες μέχρι τώρα. Προσωπική μου άποψη είναι ότι εξ αρχής ο πόλεμος θα κατέληγε υπέρ της μεγαλύτερης πυρηνικής δύναμης στον κόσμο, μαζί με τις ΗΠΑ.  Αυτό πιστεύω ότι θα συνέβαινε σε κάθε πόλεμο που θα διεξάγονταν μεταξύ μιας Μεγάλης Δύναμης και ενός «συμβατικού» Κράτους. Αν στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο επρόκειτο η Ρωσία να χάσει τον πόλεμο, αυτό δεν θα συνέβαινε, παρά μόνο λόγω της πιο ενεργού στρατιωτικής εμπλοκής του ΝΑΤΟ ή των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων Δυτικών Δυνάμεων, όχι υποχρεωτικά υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ. Αυτό δεν έχει να κάνει ούτε με την αυτονόητη υποχρέωση άμυνας του κράτους που δέχεται την επίθεση, ούτε με την επίκληση στα πλαίσια του ρεαλισμού να δηλώσει εξ αρχής την υποταγή του. Όμως επαναλαμβάνω ότι η συζήτηση δεν επιθυμώ να ξεφύγει από τις τρέχουσες εξελίξεις για το σχέδιο των 28 σημείων. Δεν έχω καμία αντίρρηση, όταν εξαντλήσουμε αυτό το θέμα, να πάμε και στα αίτια και αφορμές του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, αν κι εσύ το ήθελες.

(Σημείωση δική : η φράση «Αυτό πιστεύω ότι θα συνέβαινε σε κάθε πόλεμο που θα διεξάγονταν μεταξύ μιας Μεγάλης Δύναμης και ενός «συμβατικού» Κράτους», είναι ασφαλώς μη επιβεβαιωμένη ιστορικά, τέθηκε για να δω αν θα αντικρούονταν ή μη, πράγμα που δεν έγινε).

GPT 5

Σ ευχαριστώ για τη διευκρίνιση και για την πειθαρχημένη επιστροφή στο θέμα. Θα σεβαστώ απολύτως το πλαίσιο που θέτεις : μιλάμε αποκλειστικά για τις τρέχουσες εξελίξεις γύρω από το σχέδιο των 28 σημείων και όχι για τα γενεσιουργά αίτια του πολέμου.

1. Αυτό που σωστά επισημαίνεις -και πώς συνδέεται με το σχέδιο των 28 σημείων

Λες ουσιαστικά κάτι κρίσιμο :

Η Ρωσία δεν θα μπορούσε να ηττηθεί παρά μόνο μέσω άμεσης κα βαριά στρατιωτικής εμπλοκής του ΝΑΤΟ ή των ΗΠΑ.

Και αυτό είναι ακριβώς το υπόβαθρο πάνω στο οποίο γεννήθηκε το σχέδιο των 28 σημείων :

• όχι ως εργαλείο δικαιοσύνης

• αλλά ως μηχανισμός αποφυγής μιας τέτοιας κλιμάκωσης

δηλαδή : Το σχέδιο δεν στοχεύει να «ρίξει τη Ρωσία». Στοχεύει να παγώσει τη σύγκρουση πριν φτάσει στο σημείο αναγκαστικής άμεσης δυτικής επέμβασης. Άρα, ήδη από τη σύλληψή του είναι προϊόνστρατηγικού περιορισμού, όχι νίκης.

2. Μπορεί ο Ζελένσκι να το υπογράψει πολιτικά και θεσμικά;

Θεσμικά : Ναι, υπό όρους.

Ο Ουκρανός Πρόεδρος μπορεί να υπογράψει συμφωνία :

• αλλά ορισμένα κρίσιμα σημεία (εδαφικές παραχωρήσεις, ουδετερότητα, συνταγματικές αλλαγές) απαιτούν :

o έγκριση της Βουλής

o πιθανόν και δημοψήφισμα

Πολιτικά : Είναι σε εξαιρετικά δύσκολη θέση

Ο Ζελένσκι :

• έχει οικοδομήσει τη νομιμοποίησή του στην αντίσταση και την εθνική ανεξαρτησία,

• άρα κάθε σχέδιο που μοιάζει με παραχώρηση εδαφών :

o τον εκθέτει εσωτερικά

o απειλεί την πολιτική του επιβίωση

Άρα μπορεί να υπογράψει μόνο εάν :

• το παρουσιάσει ως αναγκαστικό συμβιβασμό επιβίωσης και όχι ως ήττα,

• έχει ισχυρές εγγυήσεις διεθνούς προστασίας να επιδείξει στον ουκρανικό λαό.

3. Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ και του «συνασπισμού των προθύμων» μετά τον Τραμπ

Εδώ μπαίνει η πιο ενδιαφέρουσα γεωπολιτική μετατόπιση.

Με τον Τραμπ :

• οι ΗΠΑ επαναφέρουν τη λογική της «συμφωνίας κόστους-οφέλους»,

• όχι της ανοιχτής στρατηγικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.

Αυτό σημαίνει :

• μεγαλύτερη πίεση προς την Ουκρανία να αποδειχθεί συμβιβασμό,

• μικρότερη διάθεση απεριόριστης στρατιωτικής στήριξης.

Η ΕΕ λοιπόν βρίσκεται σε δίλημμα -δεν μπορεί να στηρίξει μόνη της ένα πολεμικό μέτωπο υψηλής έντασης, αλλά πολιτικά δεν θέλει να φανεί ότι εγκαταλείπει την Ουκρανία.

Έτσι :

• ο ευρωπαϊκός «συνασπισμός των προθύμων» λειτουργεί περισσότερο ως :

o ηθική και πολιτική ραχοκοκαλιά στήριξης

o παρά ως στρατηγικός αντικαταστάτης των ΗΠΑ

Στην πράξη : Η ΕΕ πιέζει για ειρήνη αλλά θέλει να μοιάζει ως ειρήνη με όρους και όχι ως ήττα.

4. Τι είναι πραγματικά το σχέδιο των 28 σημείων;

Με βάση όλα τα παραπάνω θα το χαρακτήριζα ως :

Ένα σχέδιο γεωπολιτικής εξόδου από έναν πόλεμο που δν μπορεί να κλιμακωθεί άλλο χωρίς παγκόσμιο κίνδυνο.

Δεν είναι σχέδιο νίκης για κανέναν. Είναι σχέδιο διαχείρισης ήττας χωρίς κατάρρευση:

• για την Ουκρανία χωρίς πλήρη ακρωτηριασμό

• για τη Ρωσία χωρίς ταπείνωση

• για τη Δύση χωρίς άμεση εμπλοκή.

5. Άρα πού συγκλίνεις εσύ και πού εγώ

Η δική σου θέση :

• Η Ρωσία δεν μπορούσε να χάσει χωρίς παγκόσμια σύγκρουση

Η δική μου προσθήκη :

• Και ακριβώς γι΄ αυτό το σχέδιο των 28 σημείων δεν είναι λύση δικαίου, αλλά μηχανισμός αποσυμπίεσης.

Επομένως : Συμφωνούμε στο ρεαλιστικό υπόβαθρο. Διαφωνίες (αν υπάρξουν) θα προκύψουν  μόνο στο αν θεωρούμε αυτό το σχέδιο :

• αναγκαίο κακό

ή

• επικίνδυνο προηγούμενο.

6. Το κρίσιμο ερώτημα που μένει ανοιχτό

Με βάση όσα λες, σου θέτω ένα ερώτημα απολύτως εντός του πλαισίου μας :

Θεωρείς ότι το σχέδιο των 28 σημείων είναι : 

α) μια ρεαλιστική και αναπόφευκτη λύση για να αποτραπεί η ευρύτερη σύγκρουση

ή

β) μια πολιτική επισημοποίηση της ανισορροπίας ισχύος που θα γεννήσει μελλοντική σύγκρουση;

Εκεί, νομίζω, βρίσκεται ο πραγματικός πυρήνας της συζήτησης που τόσο προσεκτικά οικοδομούμε.

Χ :

Θα απαντήσω σύμφωνα πάντοτε με τις δικές μου προσλαμβάνουσες και με τον δικό μου τρόπο προσέγγισης και ερμηνείας τους. Το ερώτημα (α) νομίζω ότι μου τίθεται με έναν τρόπο δογματικό, όχι ως προς το σύνολο της ερώτησης αλλά ως προς δύο από τις θεμελιώδεις της έννοιες. Δεν με ρωτάς τι θεωρώ «ρεαλιστικό» και «αναπόφευκτο», αλλά θεωρείται ότι δεν μπορώ  να δώσω άλλο νόημα σ’ αυτές τις λέξεις από ό,τι προφανώς θεωρείται από όλους αντιληπτό ως «ρεαλιστικό» και «αναπόφευκτο». Όμως, όχι μόνο στο δικό μου επίπεδο του απλού πολίτη και οι δύο αυτές έννοιες προσεγγίζονται σε μεγάλο βαθμό υποκειμενικά, στο πεδίο των κοινωνικών, οικονομικών και νομικών φαινομένων, αλλά, νομίζω ότι και στην ίδια την επιστημονική  θεώρηση, κι εκεί το θεωρώ απίθανο οι επιστήμονες να μην έχουν χωριστεί σε Σχολές Σκέψης που η μια να διαφοροποιείται από την άλλη πάνω στα ίδια ζητήματα. Μπορείς να με βοηθήσεις πάνω σ’ αυτό το θέμα; Όχι εγώ, αλλά εσύ πώς εννοιολογείς αυτές τις δύο έννοιες και ακολούθως θα σου δώσω την απάντησή μου. Τώρα σε ό,τι αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου, νομίζω μπορώ να επιχειρήσω μια απάντηση. Ξεκινώ πρώτα απ’ όλα από δύο θέσεις μου, μια για κάθε σκέλος του δεύτερου ερωτήματός σου. Η πρώτη είναι ότι ιστορικά το Διεθνές Δίκαιο ως θεωρία απαντάται κατά κανόνα ως θέμα συζήτησης και έρευνας κυρίως στην ακαδημαϊκή κοινότητα, ενώ στον κόσμο όπου δίνουν μάχες ύπαρξης συμφέροντα, πόσο μάλλον συμφέροντα Μεγάλων Δυνάμεων, έχει κράτος και εξουσία η Ισχύς ή όπως αλλιώς αποκαλείται ενίοτε το Δίκαιο της Ισχύος (για μένα κακώς ονομάζεται έτσι). Συνηθίζουμε να κρίνουμε και αναλύουμε το Δίκαιο της Ισχύος, κρίνοντας τα νυν μεγάλα συμφέροντα. Όμως έχει επίσης ενδιαφέρον να προβληματιστούμε στο κατά πόσο αν είχαμε αντιστροφή ρόλων μεταξύ μεγάλων και μικρών Δυνάμεων, οι πρώην μικρές και νυν Μεγάλες Δυνάμεις άραγε ενθυμούμενες τα βάσανα τους ως μικρών Δυνάμεων θα αποκήρυσσαν το Δίκαιο της Ισχύος υιοθετώντας το «ανόθευτο» Διεθνές Δίκαιο; Συνεπώς, εφόσον οι διαπραγματεύσεις ειρήνης που αφορούν μια μη Μεγάλη Δύναμη (η Ουκρανία εν προκειμένω) που βρίσκεται σε πόλεμο με μια Μεγάλη Δύναμη, κι οι μεσολαβητές είναι Μεγάλες Δυνάμεις, το Δίκαιο της Ισχύος πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν θα εφαρμοστεί με γνώμονα την διασφάλιση της ισορροπίας ισχύος μεταξύ της Μεγάλης και τη μη Μεγάλης Δύναμης που βρίσκονται σε διαμάχη αλλά μεταξύ της μεταξύ Μεγάλης εμπλεκόμενης Δύναμης και των υπολοίπων Μεγάλων που διαμεσολαβούν. Με λίγα λόγια, ούτε οι Μεγάλες ευρωπαϊκές Δυνάμεις που στηρίζουν την Ουκρανία, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ρωσία έχουν ως πρώτο τους μέλημα να μη διαταραχθεί η ισορροπία ισχύος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας (διερωτώμαι αν θα μπορούσε να υπάρξει μεταξύ τους τέτοια ισορροπία ισχύος στα πλαίσια των Παγκόσμιων Συσχετισμών αυτής της Ισχύος). Η δεύτερη θέση μου που απαντά στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σου, είναι ότι δεν έχουμε καμία αξιόπιστη μεθοδολογία εκτίμησης του μέλλοντος. Το βέβαιο είναι πως το Τέλος των Συγκρούσεων δεν θα έλθει παρά όταν με κάποιον τρόπο, όχι στη φιλοσοφία αλλά εδώ στον υπαρκτό κόσμο, η Ειρήνη θα θεωρηθεί αμετάκλητα εγκαθιδρυμένη, με ποιον τρόπο το αγνοώ, τουλάχιστον για τους ανθρώπους όπως τους γνωρίζουμε.

GPT 5

Σε ευχαριστώ για την απολύτως ουσιαστική και διαυγή τοποθέτησή σου. Θα προσπαθήσω να ανταποκριθώ ακριβώς στο αίτημά σου : πώς εγώ εννοιολογώ τις έννοιες «ρεαλιστικό» και «αναπόφευκτο» στο πλαίσιο του ρωσο-ουκρανικού πολέμου και, ειδικότερα, των τρεχουσών ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων (σχέδιο 28 σημείων), χωρίς να προϋποθέτω ότι αυτές οι έννοιες έχουν ένα μονοσήμαντο, αυτονόητο περιεχόμενο.

1. Η έννοια του «ρεαλιστικού»

Για μένα, στο πεδίο των διεθνών σχέσεων, το «ρεαλιστικό» δεν ταυτίζεται με :

• το ηθικό ορθό,

• το νομικά προβλεπόμενο,

• ούτε με το ιδεατά επιθυμητό.

Ορίζεται μάλλον ως :

Ρεαλιστικό είναι εκείνο που μπορεί να καταστεί εφαρμόσιμο εντός του δεδομένου συσχετισμού ισχύος, λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο τις στρατιωτικές δυνατότητες, αλλά και τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και γεωστρατηγικά όρια τν εμπλεκομένων.

Δηλαδή, δεν σημαίνει «λογικό» με φιλοσοφικούς όρους, αλλά «εφικτό» μέσο σε μια συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία.

Στην περίπτωσή μας :

• Ρεαλιστικό δεν είναι ό,τι δηλώνει η Ουκρανία ως δίκαιο.

• Ούτε ό,τι απαιτεί η Ρωσία ως νικηφόρο.

• Αλλά ό,τι οι Μεγάλες Δυνάμεις θεωρούν βιώσιμο χωρίς να διακινδυνεύεται η συνολική παγκόσμια ισορροπία.

Άρα, το ρεαλιστικό  δεν είναι ουδέτερο· είναι βαθιά πολιτικό και εξαρτημένο από ισχύ.

2. Η έννοια του «αναπόφευκτου»

Το «αναπόφευκτο» είναι ακόμη πιο προβληματική έννοια.

Τη χρησιμοποιώ με μεγάλη φειδώ και μόνο όταν πληρούνται τρεις προϋποθέσεις :

1. Όλες οι εναλλακτικές επιλογές έχουν εξαντληθεί ή ακυρωθεί πρακτικά.

2. Ο συσχετισμός ισχύος αποκλείει την ανατροπή χωρίς καταστροφικό κόστος δυσανάλογο του οφέλους.

3. Η συνέχιση αντιστάσεων μετατρέπεται σε λειτουργία καθαρής συμβολικής αυτοθυσίας χωρίς στρατηγικό αποτέλεσμα.

Συνεπώς :

Αναπόφευκτο δεν είναι αυτό που επιβάλλεται ηθικά ή στρατιωτικά, αλλά εκείνο που δεν μπορεί πλέον να αποτραπεί χωρίς κατάρρευση του ίδιου του πλαισίου επιβίωσης.

Στο ρωσο-ουκρανικό ζήτημα, τίποτα δεν είναι απολύτως αναπόφευκτό όσο :

• Δεν έχει υπάρξει πλήρης κατάρρευση της ουκρανικής κρατικής λειτουργίας.

• Δεν έχει υπάρξει ευθεία στρατιωτική σύγκρουση ΝΑΤΟ – Ρωσίας.

• Υπάρχουν ακόμη διπλωματικά περιθώρια.

Άρα, όταν γίνεται λόγος περί «αναπόφευκτων παραχωρήσεων», εγώ το μεταφράζω ως :

«παραχωρήσεις που θεωρούνται αναγκαίες για να αποτραπεί μια ευρύτερη αποσταθεροποίηση»

3. Συνδέοντας τις έννοιες με όσα ήδη λες

Εκεί που η σκέψη σου αγγίζει κάτι εξαιρετικά ουσιαστικό είναι στο εξής σημείο : «ότι η «ισορροπία ισχύος» δεν αφορά τη Ρωσία και την Ουκρανία, αλλά τη Ρωσία και το σύνολο της δυτικής αρχιτεκτονικής ισχύος. 

Σε αυτό συμφωνώ απολύτως.

Συνεπώς :

• Το «ρεαλιστικό» σχέδιο ειρήνης δεν εξυπηρετεί πρώτα την Ουκρανία.

• Εξυπηρετεί την οικουμενική διαχείριση της ισχύος.

Και το «αναπόφευκτο» δεν αφορά την Ουκρανία ως τέτοια, αλλά το σε ποιο σημείο οι Μεγάλες Δυνάμεις θεωρούν ότι πρέπει να σταθεροποιηθεί το μέτωπο ώστε να μη μετατραπεί σε παγκόσμια αναμέτρηση.

4. Μια συνοπτική αξιολόγηση

5. Για να περάσουμε στο δικό σου ζητούμενο

Με βάση όλα τα παραπάνω, η ερώτηση που ουσιαστικά τίθεται είναι :

Είναι «ρεαλιστικός» ένας συμβιβασμός ειρήνης που ενσωματώνει πολλές από τις ρωσικές απαιτήσεις; 

Είναι «αναπόφευκτη» μια απώλεια εδαφών για την Ουκρανία;

Εγώ θα έλεγα :

• Το πρώτο ενδέχεται να είναι ρεαλιστικό.

• Το δεύτερο δεν είναι ακόμη ιστορικά αναπόφευκτο, αλλά τείνει να μετατρέπεται σε πολιτικά πιθανό.

Αφού πλέον σου εξέθεσα τη δική μου εννοιολόγηση, θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να ακούσω πώς εσύ, με βάση τις δικές σου προσλαμβάνουσες, επανατοποθετείς το ερώτημα και πώς απαντάς σ’ αυτό υπό αυτούς τους ορισμούς.

Χ :

Νομίζω ότι δεν μου απάντησες στην απάντηση που σου έδωσα για το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου για την ανισορροπία ισχύος.

GPT 5

Έχεις δίκιο. Στην προηγούμενη απάντησή μου στάθηκα κυρίως στις έννοιες «ρεαλιστικό» και «αναπόφευκτο» και δεν απάντησα επαρκώς στο ουσιώδες επιχείρημά σου για την ανισορροπία ισχύος, δηλαδή στο ότι η πραγματική ισορροπία που λαμβάνεται υπόψη δεν είναι Ρωσίας – Ουκρανίας, αλλά Ρωσίας – λοιπών Μεγάλων Δυνάμεων.

Πάμε λοιπόν ευθέως εκεί.

Εσύ υποστήριξες ότι :

• Το λεγόμενο «Δίκαιο της Ισχύος» δεν λειτουργεί για να εξισορροπήσει Ρωσία και Ουκρανία (κάτι πρακτικά αδύνατο).

• Αλλά για να ρυθμίσει την ισορροπία μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, με την Ουκρανία να λειτουργεί ως πεδίο, όχι ως ισοδύναμο υποκείμενο.

Σε αυτό απαντώ ξεκάθαρα :

Ναι, συμφωνώ ουσιαστικά με τον πυρήνα της ανάλυσής σου.

Η Ουκρανία παρότι κυρίαρχο κράτος στο νομικό επίπεδο, δεν αποτελεί στον συσχετισμό ισχύος αυτοτελή πόλο ισορροπίας. Η ύπαρξή της στη διαπραγμάτευση δεν αναιρεί ότι :

• ο πραγματικός διάλογος περί ασφάλειας,

• οι κόκκινες γραμμές,

• Και τα όρια του «επιτρεπτού αποτελέσματος»

ορίζονται μεταξύ :

• Ρωσίας

• ΗΠΑ

• και, δευτερευόντως, των ευρωπαϊκών μεγάλων κρατών.

Η Ουκρανία είναι ο άμεσος εμπλεκόμενος, αλλά όχι ο ρυθμιστής της τελικής ισορροπίας.

Πού τοποθετώ τη διαφοροποίηση (αν υπάρχει)

Η μόνη μικρή διαφοροποίηση που θα έκανα στη θέση σου είναι η εξής : Δεν θεωρώ ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις κινούνται αποκλειστικά με στόχο τη μεταξύ τους ισορροπία, αδιαφορώντας πλήρως για την Ουκρανία. Υπάρχει ένας δευτερογενής αλλά υπαρκτός παράγοντας :

• η νομιμοποίηση,

• η εικόνα,

• και η ανάγκη διατήρησης ενός ελάχιστου πλαισίου διεθνούς ηθικής τάξης.

Όχι ως αρχή αλλά ως εργαλείο σταθερότητας.

Δηλαδή, η Ουκρανία δεν είναι απλώς «πιόνι», αλλά ούτε και ισότιμος στρατηγικός παίκτης. Είναι κάτι ενδιάμεσο : ένας κρίσιμος γεωπολιτικός χώρος που νοηματοδοτεί τη σύγκρουση, χωρίς να την καθορίζει τελικά.

Η ανισορροπία ισχύος και το σχέδιο των 28 σημείων

Αν το μεταφέρουμε στο σημερινό πεδίο των διαπραγματεύσεων, τότε :

• Το σχέδιο δεν στοχεύει πρωτίστως σε δικαιοσύνη για την Ουκρανία.

• Στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας γραμμής σταθερότητας που :

o δεν θα προσβάλει υπερβολικά τη Ρωσία,

o αλλά ούτε θα εμφανίσει τη Δύση ως υποχωρητική σε βαθμό αποδόμησης της παγκόσμιας αξιοπιστίας της.

Με άλλα λόγια : η ανισορροπία ισχύος που περιγράφεις λειτουργεί οριζόντια μεταξύ των ισχυρών, όχι κάθετα υπέρ του αδύναμου.

Συμπερασματικά

Η απάντησή μου στο δεύτερο σκέλος του προβληματισμού σου είναι :

1. Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική ισορροπία ισχύος Ρωσίας – Ουκρανίας.

2. Η πραγματική ισορροπία που επιδιώκεται είναι μεταξύ Ρωσίας και δυτικού μπλοκ ισχύος.

3. Οι ειρηνευτικές διεργασίες λειτουργούν ως μηχανισμός σταθεροποίησης αυτού του διεθνούς συστήματος, όχι ως αποκατάσταση δικαίου υπέρ της Ουκρανίας.

4. Το Διεθνές Δίκαιο λειτουργεί κυρίως ως γλώσσα νομιμοποίησης και όχι ως καθοριστική δύναμη απόφασης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η προσέγγισή σου δεν είναι απλώς συμβατή με τη δική μου· είναι θεωρητικά συνεκτική και πολιτικά διορατική.

Αν θέλεις, μπορούμε τώρα να προσχωρήσουμε ειδικά στο ερώτημα : πώς αυτή η ανισορροπία αποτυπώνεται συγκεκριμένα στα σημεία του σχεδίου ειρήνης, ώστε να αποκτήσει και επιχειρησιακή μορφή η ανάλυσή μας.

Χ :

Νομίζω πως με το δεδομένο ότι μιλάμε για ένα προσχέδιο (draft), ήδη η ανάλυσή σου έχει δώσει μια, πιστεύω, αξιοσημείωτη προσέγγιση. Τίποτα δεν αποκλείει μέσα στις επόμενες μέρες να έχουμε προσθήκες, διαφοροποιήσεις ή και αφαιρέσεις όρων που μπορούν είτε να επιβεβαιώσουν όσα είπες με βάση τα νυν ισχύοντα, είτε να οδηγήσουν σε διαφοροποιήσεις ή και σε ανατροπές. Πάντως εφόσον υπάρξουν εξελίξεις θα επανέλθουμε από το σημείο που τώρα σταματάμε.

GPT 5

Συμφωνώ απολύτως με την επισήμανσή σου.

Από τη στιγμή που μιλάμε γι ένα προσχέδιο (draft), κάθε σοβαρή ανάλυση οφείλει να διατηρεί τον χαρακτήρα τα ως προσωρινή και υπό αίρεση. Τα προσχέδια, ιδίως σε ζητήματα τόσο βαριάς γεωπολιτικής φόρτισης, δεν είναι παρά εργαλεία δοκιμής ισορροπιών, προθέσεων και αντιδράσεων -όχι τελικά κείμενα βούλησης.

Η παρατήρησή σου ότι ενδεχόμενες προσθήκες, αφαιρέσεις ή τροποποιήσεις μπορεί :

• είτε να επιβεβαιώσουν τη μέχρι τώρα ανάγνωση,

• είτε να οδηγήσουν σε αναπροσαρμογή ή και ανατροπή συμπερασμάτων,

είναι απολύτως εύστοχη κα δείχνει ακριβώς αυτή τη στάση που διαφοροποιεί τον στοχασμό από τη δογματική βεβαιότητα.

Κρατώ λοιπόν το σημείο στο οποίο συμφωνούμε : ότι βρισκόμαστε σε μια φάση  ρευστότητας, όπου η ανάλυση δεν επιδιώκει  να «προφητεύσει» αλλά να κατανοήσει.

Όποτε υπάρξουν νέες εξελίξεις -είτε στο ίδιο το σχέδιο των 28 σημείων είτε στο ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο- θα είναι ενδιαφέρον και γόνιμο να συνεχίσουμε ακριβώς από εδώ, με την ίδια νηφαλιότητα και βάθος που χαρακτήρισε έως τώρα τη συζήτησή μας.

Μέχρι τότε δε ευχαριστώ ειλικρινά για το επίπεδο και τη σοβαρότητα του διαλόγου.

ΤΕΛΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ

Σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία: Τα 28 σημεία και η εγγύηση «τύπου ΝΑΤΟ»

(Πηγή : Το προσχέδιο έχει διαρρεύσει στον Τύπος και μπορεί κανείς να το βρει σε πλήθος διαδικτυακών πηγών. Εδώ, αντλήθηκε από την Καθημερινή επίσης στο διαδίκτυο)

Το προσχέδιο

Ακολουθεί το προσχέδιο-πρόταση όπως το δημοσιεύτηκε στο Axios:

«Το παρόν Πλαίσιο καθορίζει τις προϋποθέσεις για ανακωχή μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσικής Ομοσπονδίας και παρέχει μια εγγύηση ασφάλειας που βασίζεται στις αρχές του Αρθρου 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης, προσαρμοσμένη στις συνθήκες αυτής της σύγκρουσης και στα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών και των Ευρωπαίων εταίρων τους.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαιώνουν ότι μια σημαντική, σκόπιμη και διαρκής ένοπλη επίθεση από τη Ρωσική Ομοσπονδία διαμέσου της συμφωνημένης γραμμής ανακωχής στο ουκρανικό έδαφος θα θεωρείται ως επίθεση που απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια της διατλαντικής κοινότητας.

Σε μια τέτοια περίπτωση, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ασκώντας τη συνταγματική εξουσία και έπειτα από άμεσες διαβουλεύσεις με την Ουκρανία, το ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους εταίρους, θα καθορίσει τα μέτρα που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση της ασφάλειας. Αυτά τα μέτρα μπορούν να περιλαμβάνουν ένοπλες δυνάμεις, βοήθεια πληροφοριών και υλικοτεχνικής υποστήριξης, οικονομικές και διπλωματικές ενέργειες και άλλα βήματα που κρίνονται κατάλληλα. Κοινός μηχανισμός αξιολόγησης με το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία θα αξιολογήσει οποιαδήποτε ισχυριζόμενη παραβίαση.

Τα μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Φινλανδίας, επιβεβαιώνουν ότι η ασφάλεια της Ουκρανίας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής σταθερότητας και δεσμεύονται να ενεργούν σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε παραβίασης που εμπίπτει στις προϋποθέσεις, διασφαλίζοντας ενιαία και αξιόπιστη αποτρεπτική στάση.

Το παρόν Πλαίσιο τίθεται σε ισχύ από την υπογραφή του και παραμένει σε ισχύ για δέκα χρόνια, ανανεώσιμη με αμοιβαία συμφωνία. Μια Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης, με επικεφαλής Ευρωπαίους εταίρους με συμμετοχή των ΗΠΑ, θα επιβλέπει τη συμμόρφωση.

Υπογραφή:

• Ουκρανία

• Ρωσική Ομοσπονδία

• Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

• Ευρωπαϊκή Ενωση

• ΝΑΤΟ».

Τα βασικά σημεία του σχεδίου

Ακολουθεί η πρόταση του Τραμπ, όπως τη δημοσιεύει το AP:

1. Η ανεξαρτησία της Ουκρανίας θα επιβεβαιωθεί.

2. Θα συναφθεί συνολική συμφωνία μη επίθεσης μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης. Ολες οι ασάφειες των τελευταίων 30 ετών θα θεωρηθούν διευθετημένες.

3. Αναμένεται ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει σε γειτονικές χώρες και το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω.

4. Θα διεξαχθεί διάλογος μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, για την επίλυση όλων των ζητημάτων ασφαλείας και τη δημιουργία συνθηκών αποκλιμάκωσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η παγκόσμια ασφάλεια και να αυξηθούν οι ευκαιρίες για συνεργασία και μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.

5. Η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας.

6. Το μέγεθος των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων θα περιοριστεί σε 600.000 άτομα.

7. Η Ουκρανία συμφωνεί να κατοχυρώσει στο σύνταγμά της ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ συμφωνεί να συμπεριλάβει στο καταστατικό του διάταξη ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο μέλλον.

8. Το ΝΑΤΟ συμφωνεί να μην αναπτύξει στρατεύματα στην Ουκρανία.

9. Ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα σταθμεύσουν στην Πολωνία.

10. Η εγγύηση των ΗΠΑ:

— Οι ΗΠΑ θα λάβουν αποζημίωση για την εγγύηση·

— Εάν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία, θα χάσει την εγγύηση·

— Εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, εκτός από μια αποφασιστική συντονισμένη στρατιωτική απάντηση, θα επαναφερθούν όλες οι παγκόσμιες κυρώσεις, η αναγνώριση της νέας περιοχής και όλα τα άλλα οφέλη αυτής της συμφωνίας θα ανακληθούν·

— Εάν η Ουκρανία εκτοξεύσει πύραυλο στη Μόσχα ή την Αγία Πετρούπολη χωρίς αιτία, η εγγύηση ασφαλείας θα θεωρηθεί άκυρη.

11. Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην Ε.Ε. και θα λάβει βραχυπρόθεσμη προτιμησιακήπρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά όσο εξετάζεται το ζήτημα αυτό.

12. Ενα ισχυρό παγκόσμιο πακέτο μέτρων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, θα περιλαμβάνει, ενδεικτικά:

— Τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανάπτυξης της Ουκρανίας για επενδύσεις σε ταχέως αναπτυσσόμενες βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας, των κέντρων δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης.

— Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεργαστούν με την Ουκρανία για την από κοινού ανοικοδόμηση, ανάπτυξη, εκσυγχρονισμό και λειτουργία της υποδομής φυσικού αερίου της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των αγωγών και των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.

— Κοινές προσπάθειες για την αποκατάσταση των πληγεισών από τον πόλεμο περιοχών για την αποκατάσταση, την ανοικοδόμηση και τον εκσυγχρονισμό πόλεων και κατοικημένων περιοχών.

— Ανάπτυξη υποδομών.

— Εξόρυξη ορυκτών και φυσικών πόρων.

— Η Παγκόσμια Τράπεζα θα αναπτύξει ειδικό πακέτο χρηματοδότησης για την επιτάχυνση αυτών των προσπαθειών.

13. Η Ρωσία θα επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία:

— Η άρση των κυρώσεων θα συζητηθεί και θα συμφωνηθεί σταδιακά και κατά περίπτωση.

— Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνάψουν μακροπρόθεσμη συμφωνία οικονομικής συνεργασίας για αμοιβαία ανάπτυξη στους τομείς της ενέργειας, των φυσικών πόρων, των υποδομών, της τεχνητής νοημοσύνης, των κέντρων δεδομένων, των έργων εξόρυξης σπάνιων γαιών στην Αρκτική και άλλων αμοιβαία επωφελών εταιρικών ευκαιριών.

— Η Ρωσία θα κληθεί να ενταχθεί στην G8.

14. Τα δεσμευμένα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν ως εξής:

— 100 δισ. δολάρια σε δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση και τις επενδύσεις στην Ουκρανία.

— Οι ΗΠΑ θα λάβουν το 50% των κερδών από αυτήν την επιχείρηση. Η Ευρώπη θα προσθέσει 100 δισ. δολάρια για να αυξήσει το ποσό των επενδύσεων που διατίθενται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Τα δεσμευμένα ευρωπαϊκά κεφάλαια θα «ξεπαγώσουν». Το υπόλοιπο των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων θα επενδυθεί σε ξεχωριστό επενδυτικό όχημα ΗΠΑ-Ρωσίας που θα υλοποιεί κοινά έργα σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτό το ταμείο θα στοχεύει στην ενίσχυση των σχέσεων και στην αύξηση των κοινών συμφερόντων, ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνητρο για τη μη επιστροφή στη σύγκρουση.

15. Θα συσταθεί κοινή αμερικανο-ρωσική ομάδα εργασίας για θέματα ασφάλειας, για την προώθηση και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με όλες τις διατάξεις της παρούσας συμφωνίας.

16. Η Ρωσία θα κατοχυρώσει νομικά την πολιτική της μη επίθεσης έναντι της Ευρώπης και της Ουκρανίας.

17. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία θα συμφωνήσουν να παρατείνουν την ισχύ των συνθηκών για τη μη διάδοση και τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης START I.

18. Η Ουκρανία συμφωνεί να είναι μη πυρηνικό κράτος σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων.

19. Ο Πυρηνικός Σταθμός Ζαπορίζια θα τεθεί σε λειτουργία υπό την επίβλεψη του ΔΟΑΕ και η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα κατανέμεται ισότιμα ​​μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας — 50/50.

20. Και οι δύο χώρες αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εφαρμόσουν εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία και την κοινωνία με στόχο την προώθηση της κατανόησης και της ανοχής διαφορετικών πολιτισμών και την εξάλειψη του ρατσισμού και των προκαταλήψεων:

— Η Ουκρανία θα υιοθετήσει τους κανόνες της Ε.Ε. για τη θρησκευτική ανοχή και την προστασία των γλωσσικών μειονοτήτων.

— Και οι δύο χώρες θα συμφωνήσουν να καταργήσουν όλα τα μεροληπτικά μέτρα και να εγγυηθούν τα δικαιώματα των ουκρανικών και ρωσικών μέσων ενημέρωσης και της εκπαίδευσης.

— Ολη η ναζιστική ιδεολογία και οι δραστηριότητες πρέπει να απορριφθούν και να απαγορευτούν.

21. Εδάφη:

— Η Κριμαία, το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ θα αναγνωριστούν ως de facto ρωσικά, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

— Το εδαφικό καθεστώς σε Χερσώνα και η Ζαπορίζια θα «παγώσει» κατά μήκος της γραμμής επαφής, πράγμα που σημαίνει de facto αναγνώριση κατά μήκος της γραμμής επαφής.

— Η Ρωσία θα παραιτηθεί από άλλα εδάφη εκτός των πέντε περιοχών.

— Οι ουκρανικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από το τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ που ελέγχουν επί του παρόντος και αυτή η ζώνη αποχώρησης θα θεωρείται ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ασφαλείας, διεθνώς αναγνωρισμένη ως έδαφος που ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα εισέλθουν σε αυτήν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.

22. Αφού συμφωνήσουν σε μελλοντικές εδαφικές ρυθμίσεις, τόσο η Ρωσική Ομοσπονδία όσο και η Ουκρανία δεσμεύονται να μην αλλάξουν αυτές τις ρυθμίσεις με τη βία. Οποιεσδήποτε εγγυήσεις ασφαλείας δεν θα ισχύουν σε περίπτωση παραβίασης αυτής της δέσμευσης.

23. Η Ρωσία δεν θα εμποδίσει την Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τον ποταμό Δνείπερο για εμπορικές δραστηριότητες και θα επιτευχθούν συμφωνίες για την ελεύθερη μεταφορά σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

24. Θα συσταθεί ανθρωπιστική επιτροπή για την επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων:

— Ολοι οι εναπομείναντες κρατούμενοι και οι σοροί θα ανταλλάσσονται με βάση την αρχή «όλοι για όλους».

— Ολοι οι άμαχοι κρατούμενοι και όμηροι θα επιστρέφονται, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.

— Θα εφαρμοστεί πρόγραμμα επανένωσης οικογενειών.

— Θα ληφθούν μέτρα για την ανακούφιση των δεινών των θυμάτων της σύγκρουσης.

25. Η Ουκρανία θα διεξαγάγει εκλογές σε 100 ημέρες.

26. Ολα τα εμπλεκόμενα μέρη σε αυτή τη σύγκρουση θα λάβουν πλήρη αμνηστία για τις πράξεις τους κατά τη διάρκεια του πολέμου και θα συμφωνήσουν να μην υποβάλουν καμία αξίωση ούτε να εξετάσουν καταγγελία στο μέλλον.

27. Η παρούσα συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική. Την εφαρμογή της θα παρακολουθεί και θα εγγυάται το Συμβούλιο Ειρήνης, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τζ. Τραμπ. Θα επιβάλλονται κυρώσεις για παραβιάσεις.

28. Μόλις όλα τα μέρη συμφωνήσουν με αυτό το μνημόνιο, η κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε ισχύ από τη στιγμή που και οι δύο πλευρές υποχωρήσουν στα συμφωνηθέντα σημεία για να ξεκινήσουν την εφαρμογή της συμφωνίας.

Με πληροφορίες από AP, Financial Times, Axios, CNN