ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του Αλέξη Τσίπρα «Ιθάκη»
Τά κουπόνια στούς συνταξιούχους, η αμφιταλάντευσις γιά τό ευρώ, η ανταλλαγή του μνημονίου μέ τό Μακεδονικό καί τό στρατιωτικό πραξικόπημα – Η απειλή παραιτήσεως στό δημοψήφισμα καί η Ελλάς ως σκουπιδοτενεκές του Πούτιν – Τί γράφει γιά Κωνσταντινο Μητσοτάκη, Ντόρα Μπακογιάννη, Κυριάκο Μητσοτάκη, Αντώνη Σαμαρα
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του Αλέξη Τσίπρα «Ιθάκη» έφτασε στά χέρια μου τό Σάββατο τό απόγευμα, όταν ειχε κλείσει η ύλη των εφημερίδων. Μέ τήν εξης αφιέρωση: «Στόν Μανώλη, τόν πιό σοβαρό ιδεολογικό αντίπαλο, μέ ειλικρινη εκτίμηση».
Του Μανώλη Κοττάκη Εφημερίδα Εστία
Επικεντρώθηκα στίς σελίδες 113 έως 446 από τίς συνολικά 760, καί μέ τό σημείωμα πού ακολουθει θά προσπαθήσω νά δικαιώσω τήν τίμια αξιολόγηση πού έκανε γιά τό πρόσωπό μου ο πρώην Πρωθυπουργός. Θεωρω ότι η ανάγνωση του βιβλίου πρέπει νά χωριστει στίς εξης ενότητες: Κάνει αυτοκριτική στό βιβλίο ο Τσίπρας; Άλλαξε, κι άν άλλαξε, πρός ποιά κατεύθυνση; Η πρώτη θεματική ενότητα.
Η δεύτερη θεματική ενότητα: Από τί γλυτώσαμε καί από ποιούς τόσο στό εσωτερικό όσο καί στό εξωτερικό κατά τήν διάρκεια της οκτάμηνης διαπραγμάτευσης του 2015. Καί η τρίτη: Η άποψη του πρώην Πρωθυπουργου γιά τά πρόσωπα τόσο στήν Αριστερά καί στό Κέντρο όσο καί στήν δεξιά παράταξη. Καθώς καί στό διεθνές στερέωμα. Γιά ποιούς έγραψε καί γιά ποιούς δέν έγραψε. Οι επιθέσεις του καί οι σιωπές του γιά τά πρόσωπα δίνουν μία γεύση πως θά πολιτευτει στό μέλλον.
Αυτοκριτική: Εάν σας πω ότι ο πρώην Πρωθυπουργός χρησιμοποιει συχνά τίς λέξεις «διαψεύστηκα», «υποτίμησα», «κάναμε λάθος», «η πειθαρχία δέν ηταν προτέρημά μας», «ειχα αίσθημα ενοχης γιά τό Μάτι», σίγουρα θά αποκομίσετε τήν εντύπωση, ότι κάνει αυτοκριτική, καί μάλιστα γενναία. Αυτή τήν εικόνα δίνει. Δεδομένου μάλιστα ότι στήν Ελλάδα ο συνηθέστερος τρόπος αυτοκριτικης πολιτικων προσώπων ότι «κάνουμε καί λάθη» ειναι προσχηματικός, η εντύπωση αυτή ενισχύεται. Ωστόσο, η εξαντλητική μελέτη του βιβλίου μας δείχνει ότι ο πρώην Πρωθυπουργός κάνει σοβαρή αυτοκριτική σέ περιφερειακά θέματα όπου, ούτως ή άλλως, η αρνητική έκβασή τους δέν προσφέρεται γιά κάτι διαφορετικό, όπως τό Μάτι, η Novartis καί οι τηλεοπτικές άδειες. Ωστόσο, στό κεντρικό θέμα πού θά απασχολήσει μελλοντικά τήν ιστορία, τήν διαπραγμάτευση, υπερασπίζεται μέ πάθος τήν στρατηγική του. Μέ έμφαση στό δημοψήφισμα, τό οποιο ειχε ως αποτέλεσμα νά του προσφερθει τελικά αυτό πού ζητουσε –καί χρηματοδότηση καί αναδιάρθρωση χρέους.
Ωστόσο, η αξιολόγηση αυτης της περιόδου θά πρέπει νά γίνει μέ βάση τά υπεσχημένα:
διαγραφή ή αμοιβαιοποίηση χρέους, κατάργηση των μνημονίων μέ έναν νόμο καί ένα άρθρο, όχι εκποίηση δημόσιας περιουσίας κ.λπ. Αυτά δέν υποσχόταν προεκλογικως;
Ο πρώην Πρωθυπουργός τά παραβλέπει όλα αυτά γιά νά παρουσιάσει τήν υπογραφή του τρίτου μνημονίου μετά από τό δημοψήφισμα ως επιτυχία. Παρά ταυτα πρέπει νά επισημανθει ότι αναγνωρίζει σοβαρά σφάλματα στρατηγικης. Τό πρωτο ειναι η παραδοχή του, ότι δέν λειτούργησε τό δόγμα του γιά τά νταούλια καί τίς αγορές. Μέ έκπληξη διαπίστωσε, όπως γράφει, ότι τό «Ουάου» καί η αποπομπή του Ντάισσελμπλουμ από τόν Γιάνη Βαρουφάκη δέν επηρέασε καθόλου τό επιτόκιο δανεισμου άλλων ευρωπαϊκων χωρων, καί ιδιαίτερα της Ισπανίας καί της Πορτογαλίας.
Καί όπως παραδέχεται, «η διαπραγματευτική μας ισχύς δέν ηταν αυτή πού νομίζαμε καθώς τό εργαλειο αυτό δέν δούλεψε.» Δέν διστάζει μάλιστα νά πει ότι από τόν Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2015 «ειχαν διαλυθει οι αυταπάτες». Η Ευρώπη ειχε καταφέρει νά απομονώσει τήν Ελλάδα από τίς υπόλοιπες ευρωπαϊκές χωρες καί νά θωρακίσει τά επιτόκιά τους. Οι υπολογισμοί της απαράσκευης Αριστερας ηταν λάθος, αλλά παρά ταύτα παρέμεινε ξεροκέφαλη. Ο κύριος Τσίπρας παραδέχεται ότι παρά τά προειδοποιητικά μηνύματα πού ειχε, επέμεινε στίς προγραμματικές δηλώσεις νά εξαγγείλει τό πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης «γιά νά μήν προδικάσει τήν ηττα».
Η δεύτερη παραδοχή του ειναι ότι διαψεύστηκε η αντίληψή του ότι μπορει νά δοθει στό πρόβλημα της Ελλάδας πολιτική λύση όπως συνέβη –τό ανέφερε στήν Μέρκελ, μέ τήν ένταξη της Ελλάδος στήν ΕΟΚ καί στό ευρώ. Οι Ευρωπαιοι σέ συνθηκες οικονομικές κρίσεως επέμεναν στήν τήρηση των κανόνων.
Η τρίτη παραδοχή του ειναι ότι απέτυχε τό εργαλειο της χρηματοδότησης των αναγκων της Ελλάδος από τήν Ρωσσία καί από τήν Κίνα. Τά νέα λιμάνια. Ζήτησε τριακόσια εκατομμύρια ευρώ από τήν Κίνα σέ αγορές ομολόγων μας στίς δευτερογενεις αγορές, αλλά εκείνη δέν τά αγόρασε. Ζήτησε από τόν Πούτιν τριακόσια εκατομμύρια σέ αγορές εντόκων γραμματίων, αλλά αυτός τό απέρριψε λέγοντάς του «καλύτερα νά τά δώσω σέ ένα ορφανοτροφειο, η Ελλάδα σήμερα ειναι ένας σκουπιδοντενεκές, μία χρεοκοπημένη χώρα.» Ζήτησε προκαταβολή 5 δισεκατομμύρια ευρώ από τόν Αλεξέι Μίλλερ της Γκάζπρομ καί τόν Πούτιν γιά τήν επέκταση του TurkStream στό έδαφός μας, καί αυτή ιδέα απορρίφθηκε. «Ανήκετε σέ άλλη σφαιρα επιρροης» του απάντησε ο Ρωσσος ηγέτης καί πρόσθεσε ότι τό που ανήκετε «γράφτηκε πάνω σέ ένα τσιγαρόχαρτο στήν Γιάλτα», κάτι πού ισχύει!
Τέλος, ο κύριος Τσίπρας παραδέχεται ότι έκανε λάθος επιλογή υπουργου Οικονομικων. Ο Κωνσταντινος Μητσοτάκης σέ μία συνάντησή τους στό Μέγαρο Μουσικης του ειπε πώς «καλά τά πας, αλλά καμμία κυβέρνηση δέ λειτουργει χωρίς υπουργό Οικονομικων.» «Πρέπει νά βρεις έναν κανονικό υπουργό Οικονομικων.»
Σήμερα, γιά πρώτη φορά, ο κύριος Τσίπρας αποκαλει τόν Γιάνη Βαρουφάκη «celebrity, gloss life style πού έζησε τό μυθο του ως είδωλο», τονίζει ότι «υποτίμησα τόν ανθρώπινο παράγοντα» καί αποκαλύπτει κάποια επεισόδια μέ τόν υπουργό του μέ τά οποία του ρίχνει τό μεγάλο μέρος της ευθύνης γιά τήν τροπή πού έλαβε τότε η διαπραγμάτευση εκ μέρους της ελληνικης πλευρας ώς ένα σημειο.
Τεράστιο βάρος ευθύνης ρίχνει επίσης από τήν πλευρά των δανειστων στόν Σώυμπλε, στόν Ντάισσελμπλουμ, στόν Τόμσεν, στήν Λαγκάρντ.
Ωστόσο, όλες αυτές οι παραδοχές δέν ηταν ικανές νά ανατρέψουν στό μυαλό αυτου του επίμονου καί ξεροκέφαλου Ηπειρώτη, ότι κατά βάσιν η στρατηγική του ηταν σωστή. Καί ότι οι δανειστές, όπως τόν ενημέρωσε ο πρόεδρος Ομπάμα, ειχαν συνασπισθει εναντίον του γιά νά θέσουν τήν Ελλάδα εκτός ευρώ, γιά νά επιστρέψει στό εθνικό νόμισμα. Καί ότι οι χριστιανοδημοκράτες ήθελαν άλλο Πρωθυπουργό! Στό πλαίσιο αυτό ο Τσίπρας κάνει εκτεταμένη αναφορά στό ότι πηρε τήν απόφαση γιά τό δημοψήφισμα από τόν Μάρτιο-Απρίλιο του 2015 στίς πρωινές συναντήσεις μέ τούς συνεργάτες του σέ ένα μπαλκονάκι του Μεγάρου Μαξίμου. Ενω από τόν Φεβρουάριο ειχε αφήσει υπαινιγμό στόν Τούσκ.
Η περιγραφή του εκει ειναι εξαιρετικά αναλυτική, καθώς, όπως αποδεικνύεται, υπηρχαν διαφωνίες καί στό εσωτερικό του κόμματός του γιά τό δημοψήφισμα από τουλάχιστον τρεις υπουργούς του. Τούς κύριους Δραγασάκη, Σταθάκη καί Μάρδα.
Μάλιστα αποκαλύπτει ότι ενημέρωσε τόσο τό υπουργικό του συμβούλιο όσο καί τούς Μέρκελ, Ολλάντ, ότι άν δέν επικρατήσει τό όχι «θά παραιτηθει καί θά ορίσει μεταβατική κυβέρνηση» πού θά διεξαγάγει στό μέλλον πρόωρες εκλογές!
Στήν πραγματικότητα δέν τούς απειλουσε ότι θά αποχωρήσει από τό ευρώ. Τούς απειλουσε ότι θά παραιτηθει. Αυτό πού θέλει νά αποτινάξει ο πρώην Πρωθυπουργός από πάνω του, καί σ’ αυτό αξιοποιήθηκαν καί τά πρακτικά του συμβουλίου των πολιτικων αρχηγων πού εξέδωσαν τά «Νέα», ειναι ότι δέν ήθελε τήν έξοδο από τό ευρώ. Πράγματι σέ πολλά σημεια εμφανίζεται νά δίνει διαβεβαιώσεις. Τίς έδωσε σέ ξένους ηγέτες όσο καί στόν Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, τήν βραδιά πού του έκανε τήν πρόταση ότι η Ελλάδα δέν θά φύγει από τό ευρώ. Σπεύδει μάλιστα προκαταβολικά από τήν αρχή του βιβλίου νά δηλώσει φιλοευρωπαϊστής. Βεβαίως τό αριστερό ρευμα τό οποιο τόν οδήγησε στήν αρχηγία στόν ΣΥΡΙΖΑ δέν ηταν φιλευρωπαϊκό, η ομάδα Παπαγιαννάκη ηταν. Αλλά ο κύριος Τσίπρας επιμένει ότι ηταν φιλοευρωπαϊστής.
Ωστόσο, παραδόξως, σέ δύο σημεια του βιβλίου τό οποιο υποτίθεται ότι αποτελει rebranding γιά τήν επιστροφή του στήν πολιτική ζωή, ο κύριος Τσίπρας αφήνει σκιές γιά τίς απόψεις του γιά τό ευρώ πού μας επιστρέφουν σέ αυτό πού ειχε πει κάποτε τό 2012 στήν Έλλη Στάη ότι «τό ευρώ δέν ειναι φετίχ».
Σέ ένα σημειο ο κύριος Τσίπρας τονίζει ότι «δυστυχως ο Σημίτης εμφάνισε τό ευρώ ως τήν νέα μεγάλη ιδέα. Καί η έξοδος από τό ευρώ θά βιωνόταν σάν μιά μεγάλη εθνική αποτυχία μέ ανυπολόγιστες συνέπειες γιά τήν πολιτική σταθερότητα.» Ενω σέ άλλο σημειο του, σέ συνομιλία πού ειχε μέ τόν Πρωθυπουργό των Σκοπίων Ζάεφ, του ειπε ότι: «Γιά μένα δέν ηταν εύκολο νά παραμείνω στό ευρώ. Ειχε κόστος.»
Καί τουτο διότι σέ άλλο σημειο παραδέχεται ότι «η έξοδος από τό ευρώ θά σήμαινε ραγδαία πτώση του βιοτικου επιπέδου τό οποιο θά πλήρωναν οι ευάλωτοι.» Στήν πραγματικότητα λοιπόν άν ερμηνεύουμε σωστά όσα λέει ο κύριος Τσίπρας ήθελε νά μείνουμε στό ευρώ, αλλά δέν πιστεύει στό ευρώ. Ενδεχομένως σέ αυτό τό ευρώ του Σημίτη μέ τήν σκληρή ισοτιμία.
Ο τρόπος πού έκανε άλλως τε τήν διαπραγμάτευση ειναι αποκαλυπτικός:
όπως ομολογει στό τέλος της πρώτης συνάντησής του μέ τήν καγκελλάριο Μέρκελ καί αφου συζήτησαν εξαντλητικά τό πως θά διεξαχθουν οι διαπραγματεύσεις γιά τό νέο μνημόνιο, άνοιξε μόνος του τό ζήτημα του Μακεδονικου. Τό οποιο ενδιέφερε πάρα πολύ τόν γερμανικό παράγοντα. Υποσχέθηκε νά τό λύσει.
Στήν πραγματικότητα αντάλλαξε τήν παραμονή στό ευρώ μέ τό όνομα της Μακεδονίας. Αυτό πού ειχε πει ο κύριος Μητσοτάκης ότι τό αντάλλαξε γιά τίς συντάξεις, ηταν λάθος. Δέν αντηλλάγη τό μνημόνιο μέ τό Σκοπιανό. Αντηλλάγη τό ευρώ μέ τό Μακεδονικό.
Ο κύριος Τσίπρας υποτίθεται ότι κάνει rebranding μέ τό βιβλίο αυτό. Αλλά παρά καί τίς δικές μου εκτιμήσεις οι οποιες ομολογω σέ έναν βαθμό διαψεύδονται, απ’ όσο διαβάζω, παραμένει βαθιά αριστερός καί μακριά από τόν κόσμο της ελεύθερης οικονομίας. Σέ ένα σημειο αναφέρεται μέ νοσταλγία «στόν σοβιετικό ορίζοντα ο οποιος σφραγίζεται από τίς μεγαλειώδης νικες του απέναντι στό ναζισμό από τίς αποτυχίες του καί από τά φαντάσματά του καί παραμένει –όπως τονίζει– χαραγμένος βαθιά μέσα μας.» Σέ άλλο σημειο αναφέρεται στήν βραδινή βόλτα πού έκανε μέ τήν σύζυγό του Μπέτυ στόν ποταμό Νέβα στήν Αγία Πετρούπολη καί τονίζει ότι εκει «έγινε η αρχή της επανάστασης των μπολσεβίκων» καί περιγράφει ότι «ήθελε νά δει τά χειμερινά ανάκτορα γιά νά θυμηθεί τί έγινε τόν Οκτώβριο του 1917, όταν ήχησε ο κρότος από τόν κανονιοβολισμό του καταδρομικου “Αβρόρα”.»
Δέ μοιάζουν καί πολύ σοσιαλδημοκρατικά όλα αυτά.
Στήν πραγματικότητα ο κύριος Τσίπρας ευρισκόμενος στήν εκκίνηση ίδρυσης νέου κόμματος επιχειρει νά καλύψει όλα τά νωτα του από τά αριστερά μέ θετικές αναφορές γιά τόν Νικο Κοτζια, τόν Παναγιώτη Λαφαζάνη, τόν Δημήτρη Τζανακόπουλο, τόν Γιωργο Κατρούγκαλο.
Μέ πολλούς από όσους συγκρούστηκε δηλαδή!
Απ’ ό,τι φαίνεται αφήνει οριστικά πίσω του πλήν του Βαρουφάκη, τόν Παυλο Πολάκη, τόν οποιο διασύρει ότι κρυβόταν πίσω από μία κολώνα της Βουλης όταν ψήφισε τό σύμφωνο συμβίωσης γιά τά ομόφυλα ζευγάρια καί τόν κατηγορει γιά τήν στάση του στά εμβόλια, τόν Νικο Παππα γιά τόν οποιο αναφέρει μόνο μία λέξη γιά τήν καταδίκη του από τό ειδικό δικαστήριο, τήν Ζωή Κωνσταντοπούλου τήν οποία χαρακτηρίζει Νάρκισσο, τόν Γαβριήλ Σακελλαρίδη. Εντύπωση κάνει ότι δέν υπάρχει καμμία αναφορά στό όνομα του Δημήτρη Παπαγγελόπουλου. Σέ ό,τι δέ αφορα τήν δημοκρατική παράταξη, αφήνει μία δηλητηριώδη αιχμή γιά τήν Φώφη Γεννηματα καί τόν Σταυρο Θεοδωράκη, ότι δέν ψήφισαν τήν απλή αναλογική, καί ενίσχυσαν τό αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο «λόγω των αναφορων καί των διασυνδέσεών τους.» Τόν Θεοδωράκη τόν εμφανίζει αξιοποιωντας φράση του Καμμένου ότι «καθοδηγειται από τούς απ’ έξω».
Συμπέρασμα: ο Τσίπρας κάνει εκτεταμένη αυτοκριτική πρωτευόντως στά δευτερεύοντα καί δευτερευόντως στά πρωτεύοντα καί δίνει τήν δική του εκδοχή γιά τά γεγονότα. Αλλά ο κορμός της σκέψης του παραμένει ο ίδιος. Βασικά δέν άλλαξε. Καί αυτό πιστοποιειται από τό γεγονός ότι λείπει εντελως από τήν θέασή του η εκτεταμένη ανάλυση γιά τό πόσο επλήγη η ιδιωτική οικονομία από τήν αδιέξοδη διαπραγματευτική τακτική του πρώτου οκταμήνου. Επικεντρώνεται στό ότι δέν υπηρχαν καύσιμα γιά τά ασθενοφόρα καί αναλώσιμα γιά τά νοσοκομεια, αλλά δέν του περνάει απ’ τό μυαλό τί τεράστιο πρόβλημα δημιούργησαν στίς επιχειρήσεις τά capital controls.
Τό αυτό ισχύει καί γιά τήν φορολογική πολιτική του. Κάνει μία λελογισμένη αυτοκριτική γιά τό πόσο έπληξε τά μεσαια στρώματα καί τήν μεσαία τάξη μέ αναφορά στούς ελεύθερους επαγγελματίες αλλά προσπερνα γρήγορα ενω αυτή ειναι η καρδιά της απόρριψης πού γνώρισε από τόν κόσμο. Οι εξοντωτικοί φόροι. Έχω δέ τήν φρικτή υποψία, πώς στό μυαλό του έχει καί τώρα τήν αύξηση των φορολογικων συντελεστων από τό 22 τό 29 % ξανά καί τήν επιβολή φόρου πλούτου όπως λέει πού μπορει νά φτάσει τό 2% .
Παμε τώρα στήν δεύτερη θεματική ενότητα: από τί γλυτώσαμε. Γλυτώσαμε από τίς ιδέες του Βαρουφάκη, ο οποιος, όπως αποκαλύπτει ο Τσίπρας από τήν πρώτη τους συνάντηση του πρότεινε μία διαπραγματευτική τακτική πού θά κατέληγε στό νά πληρώνονται οι συνταξιουχοι μέ κουπόνια! Ακόμη καί μέσω του κινητου! Οι συνταξιουχοι! Γλυτώσαμε από αυτό πού του εισηγειτο η Ζωή Κωνσταντοπούλου, όπως υποστηρίζει ο ίδιος. Νά παραπέμψει τό θέμα του επονείδιστου χρέους στόν …ΟΗΕ. Γλυτώσαμε από τήν Λαγκάρντ, η οποία προειδοποιουσε τόν Τσίπρα πώς άν κάνει στάση πληρωμων η Ελλάδα «θά γίνει Ζάμπια ή Αργεντινή.»
Γλυτώσαμε από τόν Παναγιώτη Λαφαζάνη πού του έλεγε νά πάρουμε τόν έλεγχο της τράπεζας της Ελλάδος. Γλυτώσαμε καί από ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα: τί νά εννοει αρά γε ο Τσίπρας όταν γράφει ότι «γιά νά κατευνάσω τούς φόβους σέ μέρος του στρατεύματος ότι θά επιχειρουσα νά μετατρέψω τήν χώρα σέ Βενεζουέλα ή Βόρεια Κορέα έκανα επίσκεψη στό Πεντάγωνο καί ειπα ότι δέν τίθεται σέ αμφισβήτηση ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της Ελλάδος;» Γλυτώσαμε από τή χρεοκοπία καθώς όπως παραδέχεται «ο καθένας από τούς υπουργούς μου μετά τήν ορκωμοσία ανέβασε καί μία μονάδα τά spreads των ελληνικων ομολόγων.»
Τέλος, από όσα έχω διαβάσει, έχουν σημασία καί αναφορές του στό πολιτικό προσωπικό. Στήν κεντροδεξιά παράταξη εξαπολύει παρατεταμένη επίθεση στόν Αντώνη Σαμαρα. Πλέκει τό εγκώμιο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη καί της Ντόρας Μπακογιάννη, ότι ηταν ευχάριστοι συνομιλητές. Επιτίθεται στόν Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά χαρακτηρίζει τήν προεκλογική του καμπάνια του 2023 ως «υπόδειγμα επαγγελματισμου».
Ομολογει ότι τό πρόσωπο πού επέλεξε γιά τήν εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, τόν Προκόπη Παυλόπουλο, ηταν μέρος της στρατηγικης του γιά τήν διαπραγμάτευση απέναντι στούς ξένους δανειστές, μέ τήν λογική ότι όπως έκανα στήν Ελλάδα έντιμο συμβιβασμό μέ τήν κεντροδεξιά ειμαι έτοιμος νά κάνω καί μαζί σας, ενω χαρακτήρισε τήν εκλογή Παυλόπουλου Εθνική Ελλάδος.
Κάνει δύο θετικές αναφορές στήν στάση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη στό συμβούλιο των πολιτικων αρχηγων καί στήν ψηφοφορία γιά τόν τρίτο μνημόνιο. Λέει ότι ο Πάνος Καμμένος ως εταιρος δέν του δημιούργησε προβλήματα. Τήν ημέρα πού τόν επισκέφτηκε στήν Κουμουνδούρου γιά νά συμφωνήσουν τήν συμμετοχή τους στήν κυβέρνηση του ειπε τό αμίμητο «εσύ θά εισαι ο Άρης Βελουχιώτης καί εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας.»
Οι αναφορές στόν Κώστα Καραμανλη, δευτερεύουσες. Λέει ότι τόν ρώτησε ο Πούτιν τί κάνει ο Καραμανλης. Σέ ό,τι αφορα τούς συνομιλητές του, στάζει μέλι γιά τήν Μέρκελ, γιά τόν Ομπάμα, τόν οποιο τόν χαρακτήρισε κυρίαρχο των εξελίξεων μετά τό δημοψήφισμα, γιά τόν Μπάιντεν. Αναιμική ειναι η αναφορά του στήν συνάντηση μέ τόν πρόεδρο Τράμπ, ενω παραδόξως περιορισμένη καί πρός τό τέλος του βιβλίου του ειναι η αναφορά στήν συμφωνία των Πρεσπων. Καί βεβαίως γιά λόγους πού γνωρίζει εκεινος παραλείπει νά πει οτιδήποτε γιά τόν παρασκηνιακό ρόλο του Γιάννη Στουρνάρα εναντίον της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ τήν περίοδο εκείνη. Περιορίζεται μόνο στήν αποκάλυψη, ότι ο Στουρνάρας έλεγε στούς ξένους «όχι, όχι, όχι, αναδιάρθρωση χρέους».
Ως ιδεολογικός αντίπαλος του κυρίου Τσίπρα θέλω νά αναγνωρίσω ότι ειχε εντοπίσει τά στρατηγικά προβλήματα πού αντιμετωπίζει η χώρα. Ότι δέν πρέπει νά ειναι δεδομένος σύμμαχος καί οφείλει νά υψώνει ανάστημα. Ότι η Ευρώπη έπρεπε από τότε νά δώσει λύσεις τήν κατεύθυνση της αμοιβαιοποίησης του χρέους, όπως έπραξε στήν πανδημία, καί τώρα μέ τήν χρηματοδότηση της άμυνας. Ότι υπάρχει πρόβλημα Δημοκρατίας, κάτι πού τό οποιο συνομολογουν σήμερα όλες οι δημοσκοπήσεις. Ότι υπάρχει πρόβλημα ποιότητας θεσμων μέ τόν τρόπο πού λειτουργουν τά ΜΜΕ. Ότι η διαφθορά ειναι εκτεταμένη. Ωστόσο αυτό πού απεδείχθη στήν πράξη ειναι πώς δέν αρκει νά διακρίνεις τά μεγάλα προβλήματα. Πρέπει νά ξέρεις νά τά επιλύεις.
Η αριστερά του κυρίου Τσίπρα εμφανίστηκε ότι θέλει νά κατισχύσει επί προσώπων καί όχι νά γίνει ο καταλύτης δημιουργίας νέων θεσμων. Γι’ αυτό καί σήμερα ο Πρωθυπουργός περνα τόν καιρό του ζητωντας συγγνωμες, άλλες φορές δημόσιες κι άλλες φορές ιδιωτικές.
Η καλογραμμένη «Ιθάκη» ειναι ένα όχημα γιά αυτόν γιά νά περάσει στό νέο πολιτικό τοπίο. Τό ερώτημα ειναι πως θά περάσεις απέναντι άν δίνεις τήν εντύπωση ότι κατά βάση παραμένεις ο ίδιος;