Τι αποκαλύπτει παγκόσμια έρευνα
Αυτό προκύπτει για την Ελλάδα μέσα από μία παγκόσμια έρευνα του προγράμματος Κάθε Κουτί Μετράει (Every Can Counts), που πραγματοποιήθηκε σε 16 χώρες με τη συμμετοχή άνω των 16.000 ατόμων (σ.σ. το δείγμα στην Ελλάδα ήταν πάνω από 1.000 άτομα).
Η έρευνα του Κάθε Κουτί Μετράει έχει καλά και κακά νέα για την Ελλάδα. Για παράδειγμα η κατανόηση της κυκλικής συσκευασίας καταγράφει από τις υψηλότερες επιδόσεις διεθνώς: 60% τη συνδέουν με την ικανότητα να ανακυκλώνεται ξανά και ξανά στο ίδιο προϊόν, έναντι 50% παγκοσμίως. Την ίδια στιγμή, το 64% των Ελλήνων δηλώνει ότι μια συσκευασία θεωρείται πραγματικά ανακυκλώσιμη μόνο αν έχει σχεδιαστεί με βάση τις αρχές της κυκλικότητας, ένδειξη ότι όρος αποκτά καθαρό περιεχόμενο και απήχηση στο κοινό.
Ωστόσο – και αυτά είναι τα κακά νέα – οι νέοι υστερούν στην κατανόηση της ανακύκλωσης. Μόλις το 53% της Gen Z αντιλαμβάνεται την ανακυκλώσιμη συσκευασία ως κυκλική, έναντι 73% των Baby boomers, κάτι που υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο στοχευμένη ενημέρωση στις νεότερες ηλικίες.
Σε επίπεδο μηχανισμών συλλογής συσκευασιών,
οι πολίτες διεθνώς θεωρούν τα Συστήματα Επιστροφής Εγγύησης (DRS) ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την επίτευξη πραγματικής κυκλικότητας. Το 71% των ερωτηθέντων παγκοσμίως υποστηρίζει την εφαρμογή τους, όπου ο καταναλωτής πληρώνει μια μικρή εγγύηση και την παίρνει πίσω όταν επιστρέφει το άδειο μπουκάλι ή το κουτί αλουμινίου για ανακύκλωση.
Αν και η Ελλάδα δε διαθέτει ακόμη ενεργό Σύστημα Επιστροφής Εγγύησης, το 61% των πολιτών δηλώνει υπέρ της υιοθέτησης DRS. Ωστόσο, η εξοικείωση παραμένει περιορισμένη: μόλις 36% γνωρίζει τι είναι και πώς λειτουργεί, ενώ μόνο το 10% δηλώνει «πολύ εξοικειωμένο». Η στήριξη, επομένως, βασίζεται κυρίως στη θετική αντίληψη του
μέτρου και όχι στη γνώση.
Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε μια κρίσιμη συγκυρία, όσο η χώρα προετοιμάζεται για την εφαρμογή του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού PPWR. Το πλαίσιο αυτό καθιστά υποχρεωτική έως το 2029 τη λειτουργία συστήματος DRS για πλαστικές φιάλες PET και κουτιά αλουμινίου σε όλα τα κράτη – μέλη της Ε.Ε.
Ως ημερομηνία έναρξης στην Ελλάδα έχει οριστεί η 1η Δεκεμβρίου 2025. Ωστόσο, καθώς ο φορέας «DRS Hellas» που θα υλοποιήσει τη μεταρρύθμιση συστάθηκε μόλις τον Οκτώβριο του 2025, μια νέα παράταση θεωρείται σχεδόν αναπόφευκτη.
Σε χώρες όπου το DRS λειτουργεί ήδη (όπως η Ιρλανδία, η Ρουμανία και η Ολλανδία) η συμμετοχή είναι καθολική: 90% των πολιτών δηλώνουν ότι συμμετέχουν συστηματικά. Στην Ελλάδα, το 91% θεωρούν ότι το σύστημα πρέπει να καλύπτει όλες τις συσκευασίες ποτών μίας χρήσης (αλουμίνιο, πλαστικό, γυαλί) και 83% δηλώνουν ότι, αν κατανοούσαν καλύτερα τα περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσης, θα ήταν πιο πιθανό να συμμετέχουν στο DRS. Η εφαρμογή του DRS αναμένεται να φέρει την Ελλάδα πιο κοντά στους ευρωπαϊκούς στόχους κυκλικής οικονομίας για το 2030.
Στην ερώτηση «τι θα σας έκανε να ανακυκλώνετε περισσότερο», οι Έλληνες προτάσσουν δύο βασικούς παράγοντες:
52% οικονομικό κίνητρο και 52% βολικά και κοντινά σημεία επιστροφής. Αντίστοιχα, 93% δηλώνουν ότι θα ανακύκλωναν περισσότερο εάν ήξεραν ότι τα υλικά διαχωρίζονται σωστά και δεν καταλήγουν με τα υπόλοιπα απορρίμματα, ενώ 81% αν η εμπειρία ήταν πιο διασκεδαστική ή διαδραστική (επιβραβεύσεις, παιχνίδια).
Η πλειονότητα των Ελλήνων (92%) πιστεύει ότι η ανακύκλωση στη χώρα βασίζεται κυρίως στην ατομική πρωτοβουλία, λόγω έλλειψης μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής, με έναν στους δύο να συμφωνεί απόλυτα με τη δήλωση αυτή.
Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι οι πολίτες αποποιούνται την ευθύνη. Το 64% των ερωτηθέντων θεωρεί πως η ανακύκλωση των κουτιών αλουμινίου είναι πρωτίστως ευθύνη των ίδιων των καταναλωτών, 59% των φορέων συλλογής και 41% της κυβέρνησης. Η ευθύνη για τη βιομηχανία συσκευασίας και οι μάρκες ποτών είναι επίσης ξεκάθαρη: 91% πιστεύουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούνσυσκευασίες πλήρως ανακυκλώσιμες ή φτιαγμένες από ανακυκλωμένα υλικά.