Τουρκικό δημοσίευμα αναφέρεται γενικότερα στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και υπενθυμίζει ότι η Τουρκία θα απαντήσει σε ενδεχόμενη απόφαση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων ή ανακήρυξη ΑΟΖ. Πρόσφατα και εξαιρετικά δημοσιοποιημένα ευρήματα αερίου στην ανατολική Μεσόγειο μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, σε συνδυασμό με την αδυναμία χρηματοδότησης από τη μεριά της Ελλάδας για καλύτερη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών.
Τα τελευταία δυο χρόνια Αθήνα και Άγκυρα έχουν επιχειρήσει να βελτιώσουν τις κάποτε τεταμένες σχέσεις, παρά τις μακροχρόνια παγιωμένες αντίθετες θέσεις για τα θαλάσσια δικαιώματα στο Αιγαίο. Ωστόσο, πρόσφατα δημοσιεύματα σε Ελληνικά ΜΜΕ ότι η χώρα ετοιμάζεται να οριοθετήσει μονομερώς τις ζώνες φέρει το ενδεχόμενο τριβών.
Ωστόσο, ο επικεφαλής Εξωτερικών Υποθέσεων της Τουρκίας επιμένει πως οι δυο χώρες έχουν «κανάλια» για να συζητήσουν και να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφωνία.
Επίκεντρο της θέσης που έχει η Αθήνα για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες είναι το ορόσημο της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο των Θαλασσών, ή το UNCLOS, στο οποίο είναι υπογράφουσες τόσο η Ελλάδα όσο και όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όχι όμως και η Τουρκία.
Η σύμβαση, σε ισχύ από το 1994, αναγνωρίζει τα δικαιώματα του έθνους για επέκταση των χωρητικών υδάτων έως και 12 ναυτικά μίλια (22 χιλιόμετρα) και μια αποκλειστική οικονομική ζώνη έως 200 ναυτικά μίλια (370 χιλιόμετρα) από μία καθορισμένη παράκτια γραμμή βάσης. Μέχρι σήμερα, ούτε η Τουρκία ούτε η Ελλάδα έχουν επισήμως αξιωθεί οικονομική ζώνη ή έχουν επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της και για τα 12 μίλια στο Αιγαίο.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, Γρηγόρης Δελαβεκούρας, επανέλαβε αυτό το μήνα, κατά τη διάρκεια τακτικής ενημέρωσης του Τύπου, ότι «η πολιτική της Ελλάδας είναι η οριοθέτηση όλων των ναυτικών ζωνών με όλες τις γειτονικές χώρες, και το επιδιώκουμε αυτό όχι μόνο για τα προφανή οικονομικά οφέλη… αλλά επίσης επειδή αποτελεί αποφασιστικό βήμα προς την ενίσχυση της περιφερειακής σταθερότητας».
Αντιθέτως, ο Σελτσούκ Ουνάλ, εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας, δήλωσε στους SETimes πως η πιο πρόσφατη συζήτηση για την οριοθέτηση έχει δημιουργήσει «περιττές προσδοκίες» στην Ελληνική κοινή γνώμη προς το ζήτημα αυτό.
«Δεν έχουμε αντιρρήσεις όσο η Ελλάδα πραγματοποιεί τις δραστηριότητες εξόρυξης πετρελαίου και αερίου με όχι επιβλαβή τρόπο για τα δικαιώματα και τα οφέλη της Τουρκίας», δήλωσε ο Ουνάλ, προσθέτοντας, «Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει εμπόδιο ενάντια στις οικονομικές δραστηριότητες της Ελλάδας σχετικά με μη αμφισβητούμενες περιοχές».
Ο Τούρκος εκπρόσωπος Τύπου επικαλείτο επανειλημμένες αναφορές στο ζήτημα αυτό κατά τις πρόσφατες εκλογές της Ελλάδας το 2012, με ηχηρές απαιτήσεις τόσο από τη δεξιά όσο και από την αριστερά ώστε η επόμενη κυβέρνηση να οριοθετήσει μονομερώς τέτοιου είδους ζώνες γύρω από την περιτριγυρισμένη από νησιά και τη χερσονησιωτική Ελλάδα.
Γνωρίζοντας την αυξανόμενη προσοχή στο ζήτημα της οικονομικής ζώνης, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε σε συνάθροιση Τούρκων διπλωματών στη Σμύρνη νωρίτερα αυτό το μήνα πως αν η Ελλάδα προβεί σε μονομερή μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση και αγνοήσει την εθνική θέση της Τουρκίας, τότε η Τουρκία δεν πρόκειται να διστάσει να αποκριθεί.
«Ωστόσο, αναμένω πως δεν πρόκειται να υπάρξει ανάγκη για μία τέτοια ενέργεια», δήλωσε ο Νταβούτογλου. «Έχουμε ήδη λειτουργικό μηχανισμό με την Ελλάδα μέσω άλλων καναλιών».
Ο Ουνάλ σημείωσε επίσης πως με υψηλόβαθμες συναντήσεις μεταξύ των ηγετών των δυο χωρών να αναμένονται τους επόμενους μήνες, η Τουρκία προτίμησε να διευθετήσει το ζήτημα μέσω διαπραγματεύσεων.
«Επιθυμούμε να διατηρήσουμε τη θετική ατζέντα που υπάρχει στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας σε μία περίοδο που αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη βρίσκονται σε συνεχή διάλογο και αμοιβαίες επισκέψεις», δήλωσε ο Ουνάλ.
Στο συνδυασμό πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων και στη συχνά πικρόχολη πρόσφατη ιστορία προστίθενται τα 320 άρθρα συν τα παραρτήματα και το περίπλοκο νομικό πλαίσιο που περιέχεται στο διεθνές ναυτικό δίκαιο, φορτίο το οποίο δεν μπορεί να συνοψιστεί εύκολα σε σύντομα δελτία ειδήσεων.
«Επί του παρόντος, υπάρχουν δυο διαφορετικές αντιλήψεις, η αποκλειστική οικονομική ζώνη αποτελεί νέα ιδέα, η υφαλοκρηπίδα αποτελεί παλιά ιδέα. Η ΑΟΖ αποτελεί ανώτερη ιδέα της υφαλοκρηπίδας, καθώς η δεύτερη αφορά μόνο μεταλλεύματα στο υπέδαφος και στο θαλάσσιο βυθό, ενώ η ΑΟΖ περιλαμβάνει την αλιεία, το περιβάλλον και την ενέργεια από τη θάλασσα και πάνω απ’ αυτή», δήλωσε ο Θεόδωρος Καριώτης, καθηγητής οικονομικών ο οποίος έχει συγγράψει για τη διαφωνία που αφορά στο Αιγαίο, δήλωσε στους SETimes.
Η Άγκυρα επιμένει για διμερείς διαπραγματεύσεις, ενώ η Αθήνα θα ήθελε διευθέτηση του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης.
Για τον Καριώτη, η βαθιά αποστροφή της Άγκυρας προς τη UNCLOS έγκειται απευθείας στο 121ο άρθρο της συνθήκης, ειδικά την παράγραφο Β, η οποία προσφέρει πλήρη δικαιώματα οικονομικής ζώνης στην ηπειρωτική ζώνη και στα νησιά.
Η μακρά θέση της Τουρκίας στο ζήτημα είναι πως η εφαρμογή των διατάξεων της συνθήκης είναι «περίπλοκη» σε ό,τι αφορά στο Αιγαίο λόγω των συγκεκριμένων γεωγραφικών ιδιοτήτων.
Τα επιχειρήματα που έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένως από την Άγκυρα κατά τις τελευταίες δεκαετίες είναι πως το Αιγαίο, με τα 2.400 τουλάχιστον νησιά του, αποτελεί «ημίκλειστη θάλασσα» και πως υπάρχουν «ειδικές συνθήκες», οι οποίες δεν έχουν συμπεριληφθεί στη UNCLOS.
Αναμφίβολα, ένα σημαντικό εμπόδιο σε οποιεσδήποτε μελλοντικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας θα κινηθούν γύρω από το μικρό νησί του Καστελόριζου το οποίο βρίσκεται 570 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Αθήνας ωστόσο μόνο 2 χιλιόμετρα από τη μικρή παράκτια Τουρκική πόλη Κας.
«Εάν δοθεί στην περιοχή του Καστελόριζου ‘πλήρης ισχύς’ κατά την οριοθέτηση, τότε η Ελλάδα θα έχει ναυτικά σύνορα με την Κύπρο. Εάν το Καστελόριζο λάβει ‘μερική ισχύ’ τότε η Τουρκία θα έχει ναυτικά σύνορα με την Αίγυπτο και η Ελλάδα δεν θα έχει με την Κύπρο», δήλωσε ο Καριώτης.
Αναφερόμενη στην περίπτωση του Καστελόριζου, η Χαριτίνη Δίπλα, καθηγήτρια διεθνούς δικαίου με εκπαίδευση στην Ελβετία και εξειδίκευση στο ναυτικό δίκαιο και στο καθεστώς των νησιών, ανέφερε πως οποιοδήποτε διεθνές δικαστήριο θα εξετάσει τη γεωγραφική θέση του Καστελόριζου και των νησίδων του.
Συγκεκριμένα, ένα δικαστήριο θα εξετάσει «την επίδραση που έχει στη γραμμή βάσης… την περιοχή της ναυτικής ζώνης στην οποία έχει δικαίωμα, σε σχέση με την περιοχή του ίδιου του νησιού», ανέφερε.
«Φυσικά, το Καστελόριζο κατοικείται, και έχει δικαίωμα σε ναυτικές ζώνες, πιθανότατα ωστόσο, [οι διεθνείς δικαστές] να του δώσουν μειωμένη επιρροή στη μέση γραμμή βάσης. Φυσικά, κανένας δεν γνωρίζει πόσο εξαρτάται κάτι τέτοιο από τα επιχειρήματα των δυο χωρών και από την άποψη των δικαστών», ανέφερε, επισημαίνοντας την περιπλοκότητα του ζητήματος.
Στο άρθρο αυτό συνέβαλε η ανταποκρίτρια των SETimes Μενεξέ Τοκιάι στην Κωνσταντινούπολη.
geopolitics.com.gr