Στο α’ μέρος του άρθρου σχετικά με την έκθεση της CIA, είδαμε για το δημογραφικό, την γήρανση, τη μετανάστευση και την αλλαγή πλεύσης για πολιτική προσαρμογή στη Νέα οικονομία.
Εδώ, στο β’ μέρος της ίδιας έκθεσης εξετάζονται το φαινόμενο και οι συνέπειες της Αστικοποίησης, της Μετανάστευσης και οι συνεπαγόμενοι κλυδωνισμοί της Υγείας και του Περιβάλλοντος.
Ο Αστικός αιώνας είναι εδώ
Παγκόσμια αστικοποίηση :Μια ιστορική πρωτιά
Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, η πλειοψηφία των ανθρώπων θα διαμένει σε αστικά κέντρα. Η αστικοποίηση, όπως και η αριθμητική διόγκωση της νεολαίας, εμφανίζεται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν διαθέτουν την οικονομική, κοινωνική και υλική υποδομή για την προώθηση υποστήριξης της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος:
• Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, σχεδόν τα δύο τρίτα του αναπτυσσόμενου κόσμου θα ζουν σε πόλεις μέχρι το 2025. Τουλάχιστον έξι πόλεις θα αυξήσουν τον πληθυσμό τους με ποσοστά αρκετά υψηλά ούτως ώστε να διπλασιαστούν σε μόλις 20 χρόνια.
• Πολλές πόλεις στις ταχέως αστικοποιούμενες περιοχές θα αντιμετωπίσουν ποσοστά αύξησης του πληθυσμού κατά 2,3% ανά έτος, σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο του 1,8% για αστικές περιοχές και περίπου 1% του συνόλου του παγκόσμιου πληθυσμού, μεταξύ 2000 και 2030.
• Μέχρι το 2005 θα προκύψουν 33 μεγαλουπόλεις με πληθυσμό πάνω από 8 εκατομμύρια, και 27 από αυτές θα είναι στις αναπτυσσόμενες χώρες.
• Οι Μέγα αστικές περιοχές -μερικές φορές αναφέρονται ως Εκτεταμένες Μητροπολιτικές Περιφέρειες (EMRs)- ευνοούν τις χαμηλότερες δαπάνες μεταφοράς και επικοινωνίας, παρέχουν εγγύτητα στην επί τόπου εργασία και έχουν τεχνολογικά πάρκα που συνδέουν τις γύρω περιοχές με ένα αστικό περιβάλλον που μπορεί να φτάσει τα 80 εκατ..
Λόγοι για την ταχεία αστικοποίηση
Στην αύξηση της αστικοποίησης οδηγούν πολλοί παράγοντες:
• Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες και η συνακόλουθη άνοδος των αστικών κέντρων ως οικονομικά κέντρα ανάπτυξης.
• Η αγροτική καταστροφή ή σταδιακή απώλεια της οικονομικής ζωτικότητας των αγροτικών περιοχών.
• Εγγενή υψηλά ποσοστά γεννήσεων σε συνδυασμό με χαμηλότερα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας.
• Κυβερνητικοί ή άλλοι συγκρουσιακοί λόγοι που δημιουργούν τη μετανάστευση.
“Εξώθηση” στη μετανάστευση.
Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές, την έλλειψη ή την οριακή παραγωγικότητα της αγροτικής γης, και / ή το εχθρικό αγροτικό περιβάλλον σε διάφορες περιοχές.
Όμως, κάποια αστικά κέντρα μπορούν να παρουσιάσουν οικονομική ανάπτυξη που θα στηρίξει την εισροή των ανθρώπων, και κάποια άλλα όχι.
Η φτώχεια της υπαίθρου στις περιοχές της Αφρικής και της Ασίας θα οδηγήσει το 40 έως το 60% των αστικών περιοχών σε μεγέθυνση.
Επιπλέον, σχεδόν το 75% της αστικής απασχόλησης στην Αφρική προκύπτει στον άτυπο τομέα (παραγωγή και ανταλλαγή εκτός της επίσημης αγοράς εργασίας -παραεμπόριο και παραοικονομία-).
Ανθρωπολόγοι υποστηρίζουν ότι η μετανάστευση από την αγροτική στην αστική περιοχή διασπά θρησκευτικές, οικογενειακές και κοινωνικές δομές, και συχνά καθιστούν δύσκολη την ενίσχυση των θετικών συμπεριφορών μεταξύ των νέων, συμβάλλοντας έτσι στη βία και σε ορισμένες περιπτώσεις στον ιδεολογικό εξτρεμισμό. Στις πόλεις της Αφρικής η κοινοτική συνύπαρξη όπως εκείνης στα χωριά δεν ισχύει πια και έτσι, ιδίως οι νέοι, ολισθαίνουν σταδιακά προς στο έγκλημα. Η ζωή στην πόλη απειλεί τις αξίες της οικογένειας στη Μέση Ανατολή και συχνά οδηγεί σε μεγαλύτερη ενίσχυση θρησκειών όπως το Ισλάμ, το οποίο υπόσχεται την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων.
“Πόλοι Έλξης” της μετανάστευσης.
Οι κάτοικοι της υπαίθρου επιδιώκουν να εξισώσουν “εισόδημα και ποιότητα ζωής” με την κατοίκηση στα αστικά κέντρα και πολλοί από αυτούς εκλαμβάνονται ότι είναι σε καλύτερη θέση από ότι οι κάτοικοι της υπαίθρου.
Εάν μια αστική περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά εκείνα μιας πρωτογενούς κινητήριας δύναμης για το ΑΕΠ ή μια σημαντική συμβολή στον πλούτο μιας περιοχής, μπορεί να έχει την οικονομική ανάπτυξη και τους πόρους για να διαχειριστεί την εισροή των ανθρώπων:
• Μέχρι και 130 εκατομμύρια αγρότες έχουν μετεγκατασταθεί σε αστικές περιοχές από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την προοπτική των υψηλότερων μισθών και καλύτερου τρόπου ζωής και συχνά κερδίζουν σε “ένα μήνα” το ετήσιο εισόδημα που είχαν στο αγρόκτημα.
• Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το 80% της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης θα σημειώνεται σε αστικές περιοχές, γιατί αυτές προσφέρουν τη δυνατότητα υψηλότερων εισοδημάτων, παιδεία, βελτίωση των συνθηκών υγείας και ποιότητα ζωής.
• Η μετανάστευση είναι μία κινητήρια δύναμη για την αστικοποίηση.
• Οι μετανάστες που αναζητούν απασχόληση τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων από τους πληθυσμούς της χώρας υποδοχής.
• Οι μεγαλουπόλεις των αναπτυσσόμενων εθνών έχουν τόσο υψηλές βάσεις πληθυσμού που ακόμη και μέτρια ποσοστά γεννήσεων δημιουργούν ανησυχητικά μεγάλες πληθυσμιακές αυξήσεις.
Μετανάστευση.
Οι δυτικές χώρες χαλαρώνουν την νομοθεσία για να ενθαρρύνουν την ξένη μετανάστευση σε συγκεκριμένες ομάδες δεξιοτήτων που χρειάζονται για να αναχαιτίσουν κάπως τις δημογραφικές τάσεις γήρανσης ή για να δημιουργήσουν νέες εξελίξεις στην οικονομία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους μετανάστες εγκαθίστανται, τουλάχιστον αρχικά σε αστικές περιοχές:
• Η Ιρλανδία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη μετανάστευση για να τροφοδοτήσει μια νέα άνθηση της οικονομίας της τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτή η κίνηση έχει προκαλέσει υπερπληθυσμό στις πόλεις, προκαλώντας, μεταξύ άλλων, τις τιμές στα αστικά ακίνητα να έχουν ανέβει στα ύψη.
• Το φθινόπωρο του 2000, η Ουάσιγκτον θέσπισε νομοθεσία για να αυξήσει το όριο στις βίζες εργασίας αλλοδαπών από 107.500 άτομα σε 195.000 άτομα.
• Η Γερμανία (στο παρελθόν μία από τις πιο άκαμπτες χώρες της Ευρώπης για τη μετανάστευση) προσφέρει ειδικές θεωρήσεις για 20.000 αλλοδαπούς ειδικούς στην τεχνολογία των πληροφοριών για τα επόμενα τρία χρόνια.
Μεγάλη αύξηση του πληθυσμού.
Παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά των γεννήσεων επιβραδύνονται σε όλο τον κόσμο, σε πολλές μεγαλουπόλεις των αναπτυσσόμενων εθνών εμφανίζουν τόσο υψηλές βάσεις πληθυσμού που ακόμη και τα μέτρια ποσοστά γεννήσεων δημιουργούν ανησυχητικά μεγάλες αυξήσεις στο σύνολο του πληθυσμού. Επιπλέον, οι μετανάστες, οι οποίοι τείνουν να κλίνουν προς τις αστικές περιοχές, λόγω του παράγοντα “ευκαιρία απασχόλησης”, έχουν γενικά υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων από τους πληθυσμούς της χώρας υποδοχής:
• Παρόλο που τα ποσοστά αύξησης του πληθυσμού έχουν μειωθεί σε μεγάλο μέρος της Ασίας, τα προηγούμενα υψηλά ποσοστά έχουν δημιουργήσει μια ηλικιακή διάρθρωση με μεγάλες πιθανότητες μετανάστευσης σε πόλεις, ενώ η αστική ηλικιακή δομή και φύλο είναι τέτοια που ευνοούν την αύξηση του πληθυσμού.
Επαναπροσδιορισμός των αστικών περιοχών.
Οι Εκτεταμένες Μητροπολιτικές Περιφέρειες (EMRs) έχουν αναδειχθεί ως de facto πόλεις με την ενσωμάτωση των περιοχών μεγάλης πυκνότητας αγροτικής και βιομηχανικής ανάπτυξης στην περιφέρεια των πόλεων. Οι περιοχές αυτές συχνά ονομάζονται “υψηλής τεχνολογίας διάδρομοι” στις ανεπτυγμένες χώρες, και η άνοδος τους προκαλεί ιδιαίτερα σοβαρές διαταραχές στις ραγδαία αναπτυσσόμενες περιοχές της Ασίας:
• Η βελτίωση των μεταφορών και επικοινωνιών, η δυνατότητα για την αποκέντρωση των υπηρεσιών και της μεταποίησης, καθώς και η αναζήτηση εσόδων από τις τοπικές κυβερνήσεις, έχουν δημιουργήσει μεγάλες-αστικές περιοχές.
• Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν το διάδρομο ανάπτυξης “Τόκιο-Ναγκόγια-Κιότο-Οσάκα” με 43 εκατομμύρια ανθρώπους καθώς και το “Σαγκάη-Nanjing-Wuxi-Hangzhou-Suzhou” περιοχή με 76 εκατομμύρια ανθρώπους.
Μικρότερες πόλεις, μεγαλύτερα προβλήματα
Αν και υπάρχει μεγάλη ανησυχία για την ταχεία ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων, μεγαλύτερος κίνδυνος έγκειται στην υπερβολική ανάπτυξη των πόλεων του 1 εκατομμυρίου έως 5 εκατομμύρια κατοίκων. Αυτές οι πόλεις έχουν εκκολαπτόμενη υποδομή, κυρίως άτυπες οικονομίες που παρέχουν λίγες κοινωνικές παροχές, καθώς και τοπικούς ρυθμιστικούς φορείς που είναι ανεπαρκώς προετοιμασμένοι για τις απαιτήσεις του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ο αστικός πληθυσμός των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, με τέτοιο αριθμό ατόμων, θα δει μία αύξηση της τάξης 2,7% σε αντίθεση με το 2,2% για πόλεις άνω των 5 εκατομμυρίων κατοίκων ή και πιο μεγάλες.
• Οι μητροπόλεις συνήθως αναπτύσσονται ταχύτερα από ότι δύνανται να σχεδιάσουν οι τοπικές κυβερνήσεις.
• Περισσότεροι από 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωπων ζουν σε αστικές περιοχές όπου η ρύπανση υπερβαίνει τα υγιή επίπεδα, 220 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και 420 εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση στα απλούστερα αποχωρητήρια.
• Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού, άνιση κατανομή του εισοδήματος και κακή διαχείριση των κοινωνικών υπηρεσιών, κυριαρχούν στις μεγαλουπόλεις και αποτελούν γόνιμο έδαφος για ασθένειες και κοινωνικές αναταραχές.
Τα υπερβολικά αυτά ποσοστά της μη προβλεπόμενης ανάπτυξης, είναι υπεύθυνα για την τεραστίου μεγέθους εξάντληση των πόρων, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, την αποδυνάμωση της ποιότητας ζωής, την εγκληματικότητα και την πολιτική ή κοινωνική σύγκρουση. Η επιτυχής επίλυση αυτών των θεμάτων συχνά παρεμποδίζεται από αντικρουόμενα πολιτικά προγράμματα, εθνοτικές εντάσεις ή από τις ακραίες κοινωνικές ανισότητες:
• Οι χώρες αντιμετωπίζουν ένα τυπικό δίλημμα: την ανάγκη ξένων επενδύσεων για να απασχολούν τους πολίτες τους αλλά δεν είναι σε θέση να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις, διότι οι άνεργοι νέοι εγείρουν ταραχές και δημιουργείται ένα ασταθές περιβάλλον. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις καταλήγουν να ξοδεύουν τα χρήματα που θα μπορούσαν να δαπανηθούν για τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας, σε καλύτερες υπηρεσίες ασφάλειας.
• Τα τελευταία 40 χρόνια, η βασική γεωργική γη της περιοχής Πεκίνο-Tianjin-Tangshan έχει μειωθεί κατά 55%, λόγω της επέκτασης των πόλεων και των βιομηχανικών ζωνών.
• Η διάρροια σκοτώνει περισσότερα από 3 εκατομμύρια παιδιά μέσα σε ένα χρόνο.
• Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από τους κατοίκους νεο-αναπτυσσόμενων πόλεων στην Κένυα έδειξαν ότι ο ανταγωνισμός για την απασχόληση, η υψηλή πυκνότητα του πληθυσμού, η κακοδιαχείριση της κυβέρνησης και οι ανεπαρκείς αστικοί μηχανισμοί επιβίωσης, είναι οι κορυφαίοι λόγοι για τα υπερβολικά ποσοστά της αστικής βίας.
Οι πόλεις στις αναπτυσσόμενες χώρες, τόσο της πρώτης βαθμίδας (μεγαλουπόλεις με πάνω από 8 εκατομμύρια κατοίκους) και της δεύτερης βαθμίδας (αστικά κέντρα άνω του 1 εκατ. κατοίκους) αυξάνονται ταχύτερα από ότι οι τοπικές κυβερνήσεις μπορούν να σχεδιάζουν, να εφαρμόζουν και να επενδύουν για τις υγιεινές συνθήκες διαβίωσης. Οι νεοαφιχθέντες αναγκάζονται να ζουν σε παραγκουπόλεις χωρίς νερό ή αποχέτευση στην περιφέρεια των καθιερωμένων πόλεων. Παράνομα πηγάδια στραγγίζουν τα υπόγεια ύδατα και προκαλούν σημαντική καθίζηση, ενώ ανθυγιεινά συστήματα απόρριψης μολύνουν το υπόλοιπο πόσιμο νερό. Αυτό, σε συνδυασμό με την πυκνότητα και τις μεσαιωνικές συνθήκες διαβίωσης, δημιουργεί ένα γόνιμο έδαφος, τόσο για γνωστές όσο και για νέες επιδημίες. Επίσης, αυξάνεται η ευπάθεια αυτών των μεγάλων πληθυσμών σε περιπτώσεις φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών:
• Το ξέσπασμα πνευμονικής πανώλης στην Ινδία το 1993 ξεκίνησε από ένα σεισμό, ο οποίος προκάλεσε τη μετανάστευση μολυσμένων αρουραίων σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές. Τότε, 855 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν η λοίμωξη μεταφέρθηκε στο Νέο Δελχί και τη Βομβάη με τα αεροπορικά ταξίδια.
• Το 1984 το ατύχημα της Union Carbide στο Μποπάλ της Ινδίας, προκάλεσε περίπου 3.000 θανάτους, κυρίως σε παραγκουπόλεις κοντά στο εργοστάσιο χημικών.
• Η ταχεία ανάπτυξη της αστικοποίησης και η ανάγκη για νερό στην Πόλη του Μεξικού έχει επιταχύνει την καθίζηση του εδάφους. Τμήματα της πόλης έχουν βυθιστεί έως και 7,5 μέτρα, ενώ η καθίζηση στην Τζακάρτα επέτρεψε στο θαλασσινό νερό να μολύνει πηγάδια 11 χιλιόμετρα μακρυά, στην Κεντρική Τζακάρτα.
• Η αστικοποίηση -κυρίως από οικισμούς καταληψιών- στην Τουρκία, στην Ινδία, στη Λατινική Αμερική και σε άλλες αναπτυσσόμενες περιοχές, γίνεται συχνά σε εκτάσεις ιδιαίτερα ευάλωτες σε σεισμούς, πλημμύρες και κατολισθήσεις λάσπης.
• Αστικές συγκρούσεις θα μπορούσαν να προκύψουν ανά πάσα στιγμή και για οποιονδήποτε λόγο.
• Περιβαλλοντικές ή υγειονομικές καταστροφές, οικονομικές κρίσεις ή οι μακροχρόνιες εθνοτικές, θρησκευτικές ή κοινοτικές / πολιτιστικές εντάσεις, είναι κοινές αιτίες συγκρούσεων.
Επινοητικότητα: Γιατί ορισμένες αστικές περιοχές ευημερούν και άλλες αποτυγχάνουν;
(Μπορούν οι φτωχές χώρες να προσαρμοστούν με την σπανιότητα των πόρων;)
Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής προσαρμογής, καθώς οι κοινωνικές συνθήκες επιδεινώνονται σε ορισμένες χώρες, θα αντιμετωπίσουν ένα διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της ανάγκης και της ικανότητά τους να παράγουν καινοτόμες ιδέες (με τη μορφή των νέων και αναμορφωμένων θεσμικών οργάνων), για την επίλυση κοινωνικών και τεχνικών προβλημάτων.
Η ανεπάρκεια προκαλεί συχνά έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων συμφερόντων και φατριών των ελίτ, που εμποδίζουν την ανάπτυξη και την απόδοση θεσμικών λύσεων για το πρόβλημα των πόρων.
Υπάρχει ένα “όριο στις σπατάλες” πέρα από την ύπαρξη του θέματος της επιβίωσης, που παρέχει περιθώρια για πειραματισμούς;
Μια κοινωνία με σοβαρό κενό επινοητικότητας, θα αντιμετωπίσει μείωση της κοινωνικής ευημερίας και πολιτική κρίση. Οι χώρες με τα χαμηλότερα επίπεδα εφευρετικότητας είναι εκείνες με τις υψηλότερες κοινωνικές προστριβές, τη χαμηλότερη διαθεσιμότητα κεφαλαίων, την περιορισμένη πρόσβαση στη σύγχρονη εκπαίδευση και τις επιχειρηματικές πρακτικές, και έχουν περιορισμούς που σχετίζονται με την επιστήμη.
Μια επαρκής παροχή εφευρετικότητας είναι απαραίτητη για την κοινωνική ικανοποίηση και τις κοινωνικές λύσεις;
Τα αστικά κέντρα παρέχουν αποτελεσματικότητα στη συστέγαση της εργασίας, στο κεφάλαιο, στα υλικά και στις αγορές. Οι πόλεις, μακράν έχουν παράσχει εξαιρετικές ευκαιρίες για την επιχειρηματικότητα, τη δημιουργικότητα και την παραγωγή πλούτου. Οι παροχές αυτές επιτείνουν στην ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων παγκοσμίως, οι οποίες είναι συχνά ένα κομβικό σημείο με συμμετοχή στην παγκόσμια οικονομία και με την μεγαλύτερη συγκέντρωση παραγωγικών υποδομών και ανθρώπινου κεφαλαίου, για την ίδια τη χώρα:
• Το 1990 η αστική περιοχή του Τόκιο παρήγαγε το 36% του ΑΕΠ της Ιαπωνίας, ενώ το μερίδιο της Μπανγκόκ ήταν 37% του ΑΕΠ της Ταϊλάνδης. Οι αστικές περιοχές, σε γενικές γραμμές, συνέβαλαν μεταξύ 30 και 80% του εθνικού ΑΕΠ σε όλη την Ασία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 (με εξαίρεση το Χονγκ Κονγκ και την Σιγκαπούρη).
Η υπερβολική εξάρτηση των εθνικών οικονομιών σε συγκεκριμένα αστικά κέντρα με παγκόσμια επιρροή αλλά με έλεγχο τοπικού επιπέδου, δημιουργεί τρωτά σημεία που μπορούν να επηρεάσουν ένα έθνος και μια περιοχή. Μέσα σε αυτές τις ταχέως αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές υπάρχουν μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες που μπορούν να προωθήσουν την ζήλια, μίσος, και τελικά, τη σύγκρουση μεταξύ των αστών φτωχών και των ελίτ.
Επιπλέον, η σύγκρουση σε αυτές τις πόλεις θα μπορούσε να συμβεί για πολλούς λόγους: μια περιβαλλοντική ή υγειονομική καταστροφή, μια οικονομική κρίση, η αύξηση της ανεργίας, η συσσωρευμένη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του λαού ή μακροχρόνιες εθνοτικές, θρησκευτικές ή κοινοτικές / πολιτιστικές εντάσεις. Η αστική σύγκρουση είναι δύσκολο να ελεγχθεί λόγω της πυκνότητας του αστικού περιβάλλοντος και την αδυναμία γρήγορης αντιμετώπισης των αιτίων που προκάλεσαν αρχικά τη σύγκρουση. Οι εξεγερμένοι συχνά χρησιμοποιούν έμπειρους αντάρτες της υπαίθρου και δυσαρεστημένους νέους των αστικών κέντρων για την αξιοποίηση των ασύμμετρων πλεονεκτημάτων σε πόλεις με πυκνές γειτονιές και ανυπεράσπιστους πολίτες και με διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης για να ολοκληρώσουν τις αλλαγές στην πολιτική ή την κυβέρνηση, που δεν θα μπορούσε να προκύψει με άλλο τρόπο παρά από μήνες ή χρόνια συγκρούσεων. Η παρατεταμένη βία σίγουρα θα διαταράξει την οικονομική δραστηριότητα μιας πόλης, με τις επακόλουθες συνέπειές για την περιοχή και τους εμπορικούς εταίρους:
• Το Λαγός έχει μια μακρά ιστορία θρησκευτικών, εθνοτικών και πολιτιστικών διαφορών που συχνά εξαπλώνονται σε όλη την πόλη, από βίαιες αντιπαραθέσεις ή διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν σε μια γειτονιά. Τον Οκτώβριο του 2000, τουλάχιστον 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την πολυήμερη βία στους δρόμους.
(-Ο πληθυσμός της αυξάνεται πολύ γρήγορα και από το 2005 είναι μία από τις πέντε μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου.
-Οι βασικές ανάγκες επαρκούς στέγασης, αποχέτευσης, και ύδρευσης λείπουν για την πλειοψηφία του πληθυσμού.
-Οι θρησκευτικές και εθνοτικές συγκρούσεις τροφοδοτούνται σε υψηλό αριθμό από νέους που δεν έχουν οικονομικές ευκαιρίες.
-Είκοσι διαφορετικά συμβούλια προσπαθούν να κυβερνήσουν την πόλη.)
• Η αστική εξέγερση στην Αφρική επικεντρώνεται στους πόρους ή στις θέσεις εξουσίας όπως στα Huambo, Uige, Menongue, Kuito, ή Monrovia, για να πάρουν γρήγορα τον έλεγχο.
• Το 1992 η καταστροφή στο Τζαμί Babri Masjid πυροδότησε τη βία σε ολόκληρη την Ινδία, αφού το 95% των 1.500 θανάτων ήταν σε αστικές περιοχές.
Κλυδωνισμοί Υγείας και Περιβάλλοντος
• Η εξάπλωση λοιμωδών ασθενειών θα επιδεινώσουν τα δημογραφικά προβλήματα στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
• Στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι ασθένειες που προκαλούνται από τον τρόπο ζωής (lifestyle) είναι σε αύξηση και αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα κόστους της υγειονομικής περίθαλψης των ηλικιωμένων που απαιτούν δαπανηρή και μακροχρόνια φροντίδα.
Τα ακόλουθα είναι πιθανές απειλές “κλειδιά” για την υγεία σε όλο τον κόσμο:
• Το 95% των ανθρώπων που ζουν με τον ιό HIV ή / και AIDS, ζουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Η Υπο-Σαχάρια Αφρική είναι μακράν η περιοχή που επλήγη περισσότερο από τον ιό HIV / AIDS και φιλοξενεί σχεδόν το 70% του συνόλου των οροθετικών ατόμων του κόσμου. Το 1998, το AIDS έγινε η κύρια αιτία θανάτου στην Αφρική, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
• Περίπου 17 εκατομμύρια έχουν ήδη πεθάνει από την ασθένεια (2,4 εκατομμύρια μόνο το 2000) και άλλα 25,3 εκατομμύρια έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV / AIDS, σύμφωνα με το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το AIDS (UNAIDS). Αριθμός μεγαλύτερος από ότι το άθροισμα όλων των θανάτων από τις ένοπλες συγκρούσεις της ηπείρου.
• Μέχρι το 2010 η θνησιμότητα από το AIDS θα μειώσει το εθνικό μέσο όρο του προσδόκιμου ζωής, σε σχεδόν το ήμισυ -στις σκληρά δοκιμαζόμενες χώρες όπως η Νότια Αφρική, η Ρουάντα, η Ζιμπάμπουε και η Μποτσουάνα.
• Μια μελέτη της Υπηρεσίας Απογραφής των ΗΠΑ για τη Νότια Αφρική δείχνει ότι το AIDS έχει σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ότι όλες μαζί οι άλλες αιτίες θανάτου.
Ένας ολοένα αυξανόμενος πληθυσμός ορφανών συμβάλλει στην αύξηση της εγκληματικότητας. Οι Νοτιοαφρικανικές αρχές και άλλοι, εξέφρασαν την ανησυχία ότι η αναμενόμενη περαιτέρω αύξηση του αριθμού των ορφανών, λόγω AIDS, θα στρέψει τα ορφανά αυτά στην εγκληματικότητα, όπως έγινε και στο Ναϊρόμπι. Περισσότερα από 300.000 ορφανά λόγω του AIDS βρίσκονται στην Κένυα και μόνο.
Παρά το γεγονός ότι δεν διαπιστώνουμε σήμερα κάποια άμεση σύνδεση μεταξύ του AIDS και της εκτεταμένης αστάθειας, καθώς θα επιδεινώνεται η επιδημία μακροπρόθεσμα, οι πληθυσμοί που αντιλαμβάνονται ότι οι κυβερνήσεις τους αγνοούν ή αρνούνται να λάβουν ειδικά βελτιωτικά μέτρα για την κρίση του AIDS, μπορεί να κατέβουν στους δρόμους.
• Η Υπηρεσία Απογραφής των ΗΠΑ προβλέπει την καλπάζουσα εξάπλωση του ιού HIV σε σχεδόν όλα τα κράτη της Αφρικής στα επόμενα 10 χρόνια. Σύμφωνα με την πρόσφατα ενημερωμένη προβολή για τη Νότια Αφρική, για παράδειγμα, ο ιός HIV θα μολύνει σχεδόν το 40% του πληθυσμού των ενηλίκων (ηλικίας 15-49) μέχρι το 2010.
• Πρόσφατα στοιχεία της έρευνας και ανέκδοτες πληροφορίες από τη Γκάνα, τη Νιγηρία και την Ακτή Ελεφαντοστού υποδεικνύουν ότι η νόσος έχει αρχίσει να εξαπλώνεται και να αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την υγεία στη Δυτική Αφρική, εκεί όπου δεν υπήρχε σημαντικό πρόβλημα κατά το μεγαλύτερο μέρος της προηγούμενης δεκαετίας.
• Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος θα αυξηθεί στις αναπτυσσόμενες και στις “σε μεταβατικό στάδιο χώρες” που έχουν ήδη βιώσει ορισμένα από τα χειρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα στο κόσμο.
• Οι περιβαλλοντικές πιέσεις συχνά συμβάλλουν στη σύγκρουση.
Τα περιβαλλοντικά θέματα διαταράσσουν τους πληθυσμούς με τρόπους που συχνά δεν είναι άμεσα εμφανής:
• Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η Ινδία χάνει 57.000 ανθρώπους ετησίως από κάποια αναπνευστική ασθένεια που προκαλείται από τις εκπομπές σωματιδίων. Τα όρια για τα αιωρούμενα σωματίδια και το διοξείδιο του θείου, που έχουν τεθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, το 1991 τα είχαν υπερβεί το Νέο Δελχί για 294 ημέρες, η Καλκούτα για 268 ημέρες, και η Βομβάη για 100 ημέρες.
• Η αποψίλωση των δασών στη Δυτική Αφρική έχει οδηγήσει σε διάβρωση του εδάφους. Οι πλημμύρες και η αύξηση των κουνουπιών, εγκαθιστούν την ελονοσία -μία νόσο “απειλή”- τόσο διαδεδομένη.
Η Δημογραφική πρόκληση σε πολλέςχώρες “κλειδιά” θα εντείνει περισσότερο την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ειδικά σε περιοχές που έχουν ήδη βιώσει μερικά από τα χειρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του κόσμου.
Ρωσία, Μεξικό, Ινδία και Κίνα θα έχουν τα πλέον σημαντικά θέματα:
Η αύξηση του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες θα συνεχίσουν να πιέζουν την ανάγκη χρήσης -και σε ορισμένες περιπτώσεις θα επιφέρουν την καταστροφή- των φυσικών πόρων, όπως το νερό και τα δάση. Επίσης, θα επηρεάσουν δυσμενώς το περιβάλλον από:
• την αυξημένη πίεση στην καλλιεργήσιμη γη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση του εδάφους, στην αύξηση των ιζημάτων και την πρόκληση πλημμυρών.
• την αύξηση της χρήσης των λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, με αποτέλεσμα την μόλυνση του νερού και του εδάφους.
• την ενθάρρυνση ανάπτυξης αστικών οικισμών φτωχογειτονιών, η οποία μπορεί να συμβάλει στη ρύπανση των υδάτων και του αέρα, παρέχοντας έτσι ένα γόνιμο έδαφος για ασθένειες.
• την αύξηση των βιομηχανιών και των δικτύων μεταφορών, που συμβάλλουν στην ρύπανση της ατμόσφαιρας και του νερού.
Τέτοιες πιέσεις, συχνά συμβάλλουν σε βίαιες συγκρούσεις διακομματικών ομάδων. Για παράδειγμα, οι δημογραφικές πιέσεις, μπορούν να συνδυαστούν με την ασύμμετρη κατανομή των πόρων και την προώθηση πολιτικών που αυξάνουν τις τριβές μεταξύ των κοινωνικοοικονομικών τάξεων.
Στις αναπτυσσόμενες ή σε χώρες που διανείουν μεταβατική περίοδο:
• Η διαθεσιμότητα νερού είναι πιθανό να γίνει ένα από τα πιο πιεστικά και επίμαχα ζητήματα “πόρων” αυτού του αιώνα.
–Η λειψυδρία και η κατανομή θα θέσουν σημαντικές προκλήσεις στις κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής, της Υποσαχάριας Αφρικής, της Νότιας Ασίας και της Βόρειας Κίνας, με τις περιφερειακές εντάσεις για το νερό να εντείνονται ως το 2015:
Μέχρι το 2025, 48 χώρες που περιλαμβάνουν 3 δισεκατομμύρια ανθρώπων, θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις γλυκού νερού.
-Μια έκθεση “αναδόχων”* απαριθμεί 17 υδρολογικές λεκάνες με τις μεγαλύτερες πιθανότητες σύγκρουσης για την επίλυση διαφορών στα επόμενα 10 χρόνια, επειδή στερούνται ή έχουν ανεπάρκεια “διεθνών φορέων”* διαχείρισης των υδάτων.
(Σημείωση μεταφραστή: κρατήσετε τα παραπάνω:
όπου “ανάδοχοι”= εργολάβοι=>μεγάλες εταιρείες,
όπου “ανεπάρκεια διεθνών φορέων”=τα μέσα και οι προθέσεις “συγκεντρωτισμού”)
• Τα υψηλά ποσοστά αύξησης του πληθυσμού σε διάφορες στρατηγικά σημαντικές χώρες της Μέσης Ανατολής, έχουν αυξήσει την πίεση στα ήδη ισχνά αποθέματα νερού, πολλά από τα οποία ήδη προέρχονται εκτός των συνόρων, πράγμα που τους καθιστά πιο ευάλωτους στο “όπλο ύδρευση”.
• Η αύξηση του πληθυσμού θα οδηγήσει επίσης στην επιτάχυνση της καταστροφής των δασών.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών, σχεδόν το ήμισυ της αρχικής δασικής κάλυψης του πλανήτη έχει χαθεί και κάθε χρόνο κόβονται, ισοπεδώνονται ή καίγονται άλλα 16 εκατομμύρια εκτάρια παρθένου δάσους, σύμφωνα με τον οργανισμό τροφίμων και γεωργίας του ΟΗΕ.
Η πίεση του αυξανόμενου πληθυσμού θα συνεχίσει να προσβάλει τις χώρες εκείνες που διαθέτουν τα υπόλοιπα των τροπικών δασών, αφού περίπου το 60% της αύξησης του πληθυσμού του πλανήτη θα προκύψει σε αυτές τις χώρες. Επειδή στις αναπτυσσόμενες χώρες πολλά εξαρτώνται από το ξύλο, για το μαγείρεμα και τη θέρμανση και πρέπει να “καθαριστούν” περισσότερα εδάφη για καλλιέργειες, τα δάση θα συνεχίσουν να καταστρέφονται με ανησυχητικό ρυθμό.
Μέχρι το 2025 περίπου 4,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε χώρες με λιγότερο από 0,1 εκτάριο δασικής κάλυψης ανά κάτοικο, σε σύγκριση με τα 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπων που αντιστοιχούν σήμερα, σύμφωνα με τον οργανισμό “Population Action International“
Τα τροπικά δάση εξαφανίζονται με ρυθμό 250 στρέμματα ανά λεπτό, σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο του Προεδρείου Ωκεανών, Διεθνών Περιβαλλοντικών και Επιστημονικών Υποθέσεων. (US Department of State’s Bureau of Oceans, International Environmental and Scientific Affairs)
• Η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων θα είναι επαρκής για να ανταποκριθεί στην αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά:
– Η παραγωγή θα μπορούσε να αυξήσει και τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
– Η υποβάθμιση του εδάφους θα αναιρεί τις προόδους της παραγωγικότητας.
– Η ανεπαρκής υποδομή και τα συστήματα διανομής θα οδηγήσουν σε υποσιτισμό κάποιες περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής.
• Στις αναπτυσσόμενες χώρες η χρήση της ενέργειας θα αυξηθεί, με αποτέλεσμα υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που είναι πιθανό να ξεπεράσουν ακόμα και τις εκπομπές των ανεπτυγμένων χωρών.
Υποβάθμιση του εδάφους
Η αύξηση του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες θα εντείνει το άγχος για τα εδάφη, -διάβρωση και η φτωχή λίπανση- και τις πρακτικές άρδευσης.
Οι χαμηλότερες τάξεις καλλιεργούν άγονες εκτάσεις για να επιβιώσουν, γεγονός που αυξάνει τις περιβαλλοντικές ζημίες και οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο της παραγωγικότητας και της ευκαιρίας. Η υποβάθμιση του εδάφους έχει ήδη μειώσει τη γονιμότητα και η γεωργική δυναμική σε πολλά μέρη του κόσμου, αναιρεί τις προόδους που έχουν σημειωθεί με την επέκταση των γεωργικών περιοχών και την αύξηση της παραγωγικότητας, σύμφωνα με το UNEP:
• Η συνολική παραγωγή τροφίμων θα είναι επαρκής για να θρέψει τον αυξανόμενο πληθυσμό του πλανήτη από το 2015 τουλάχιστον, αλλά η φτωχή υποδομή και διανομή, η πολιτική αστάθεια, η χρόνια φτώχεια, θα οδηγήσουν σε υποσιτισμό κάποιες περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής.
• Το WRI προβλέπει ότι, χωρίς την μετάβαση σε πιο αποδοτική χρήση των πόρων και με λιγότερο τοξικές μεθόδους καλλιέργειας, θα είναι δύσκολη η ανταπόκριση στις ανάγκες σε τρόφιμα στο μέλλον, χωρίς να αυξηθεί περιβαλλοντικά η εξάπλωση της γεωργίας.
• Με τη συνέχιση της αύξησης του πληθυσμού, η ποσότητα των βιολογικών διαθέσιμων (“η σταθερή τιμή”) του αζώτου, για παράδειγμα, μπορεί να διπλασιαστεί κατά τα επόμενα 25 χρόνια, αυξάνοντας τα τρέχοντα περισσεύματα.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών, το υπερβολικό άζωτο, κυρίως από τα λιπάσματα (περίπου το 86%), ανθρώπινα λύματα και η καύση ορυκτών καυσίμων, άρχισαν να κατακλύζουν το παγκόσμιο κύκλο του αζώτου, με μια σειρά δυσμενών συνεπειών: από τη μείωση της γονιμότητας του εδάφους έως το φαινόμενο του ευτροφισμού σε λίμνες, ποτάμια, εκβολές ποταμών και παράκτια, σύμφωνα με την WRI.
(Σημείωση μεταφραστή: κάποιες φορές το WRI φαίνεται να παραπέμπει στοWorld Resources Instituteταιριάζει όμως στο WRI – Western Research Institute)
Κλιματική Αλλαγή
Αν οι αναπτυσσόμενες χώρες ακολουθήσουν το μοντέλο των ανεπτυγμένων χωρών, η ενεργειακή τους χρήση ωθούμενη από τον πληθυσμό και την οικονομική ανάπτυξη, θα συνεχιστεί και με τη μορφή αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Ο ανεπτυγμένος κόσμος παράγει περίπου το 60% των εκπομπών σήμερα, αλλά ο αναπτυσσόμενος κόσμος θα παράγει το 60% από αυτά ως το 2015, σύμφωνα με το UNDP:
• Με πιο συχνές ξηρασίες και πλημμύρες, που προκύπτουν από την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, υπάρχει επιπλέον δυνατότητα αύξησης των αρνητικών συνεπειών για την υγεία, όπως η αυξημένη συχνότητα μετάδοσης ασθενειών με το νερό και μια αναβίωση και εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών ιδιαίτερα στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
• Οι τελευταίες (αρχές του 2001) προβλέψεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος, καταδεικνύουν μια μέση αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας μεταξύ 1,4 έως 5,8 βαθμούς Κελσίου και άνοδο της στάθμης της θάλασσας μεταξύ 9 έως 88 εκατοστά μέχρι το 2100, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών.
Το 2025, 12 από τις 19 μεγαλουπόλεις στις αναπτυσσόμενες χώρες θα βρίσκονται στις ακτές και θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
• Φυσικές ή ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές καταστροφές είναι πιθανό να προκαλέσουν μεγαλύτερη απώλεια σε ζωές και οικονομική αναστάτωση, διότι οι πληθυσμοί φυτρώνουν (πληθυσμιακή έκρηξη) κοντά σε ευαίσθητες περιοχές:
– Για τις 10 πρώτες πιο επιρρεπείς σε καταστροφές χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού, υπήρξαν συνολικά 1.312 καταστροφές κατά τη διάρκεια του 1966-90, όπου σκότωσαν 1,7 εκατομμύρια και επηρέασαν συνολικά πάνω από 2 δισ. άτομα.
– Στην Ινδία, πυρηνικοί αντιδραστήρες έχουν ήδη μολύνει το έδαφος των γύρω περιοχών, με επικίνδυνα επίπεδα καισίου. Παρόμοια αποτελέσματα αναμένονται καθώς η Ρωσία προσπαθεί να επεκτείνει τις ζωές πολλών -περισσότερο γηρασμένων- πυρηνικών αντιδραστήρων της.
Η μελλοντική τεχνολογική βελτίωση:
Ο αντίκτυπος της περιβαλλοντικής προόδου στον τομέα της ενέργειας και των γεωργικών τεχνολογιών θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά τις επιπτώσεις της πληθυσμιακής αύξησης στο περιβάλλον, κατά τις επόμενες δεκαετίες. Καθαρότερα καύσιμα και πιο αποτελεσματικές μηχανές -μεταξύ των οποίων οι κυψέλες καυσίμου– που αναπτύχθηκαν από την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες θα βοηθήσουν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Καλύτερη άρδευση, λίπανση, και καλλιεργητικές πρακτικές μπορούν να περιορίσουν την κατανάλωση νερού και να συγκρατήσουν τη διάβρωση του εδάφους και την αποψίλωση των δασών. Η βιοτεχνολογία -μέσω γενετικά τροποποιημένων τροφίμων- μπορεί να αυξήσει την απόδοση και να μειώσει την ανάγκη για την επέκταση των αγροτικών περιοχών:
• Η αποτελεσματικότητα των τεχνολογικών εξελίξεων, πάντως, θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο γρήγορα αυτές θα υιοθετούνται από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η μεταφορά τεχνολογίας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες ως εκ τούτου, θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.
• Απειλή για τις τεχνολογικές εξελίξεις στις αναπτυσσόμενες χώρες -όπως αυτές προς τη βιοτεχνολογία που οι καταναλωτές εκδηλώνουν δυσπιστία, ιδιαίτερα στην Ευρώπη- θα καθυστερήσουν περαιτέρω την αποδοχή τους στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες και μπορούν να ωφεληθούν στο μέγιστο από αυτές.
Πηγή