______________________________________________________________________________________________
Ο συνδυασμός του ιστορικού εβραϊκού μονοθεϊσμού (που λατρεύονταν και από πολλούς μη Ιουδαίους), με τον ορθολογισμό της Ελληνικής φιλοσοφίας ήταν ο βασικός λόγος για τον θρίαμβο του Χριστιανισμού επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Βέβαια υπήρχαν διαφωνίες μεταξύ των συντηρητικών πιστών που δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με την παγανιστική φιλοσοφία και των πιστών οι οποίοι θεωρούσαν ωφέλιμη την ελληνική σκέψη για τον Χριστιανισμό.
Για τους συντηρητικούς Πατέρες της Εκκλησίας, τα έργα των οποίων είναι αποδεκτά από την Εκκλησία, η κλασσική φιλοσοφία έσφαλε εντελώς για το λόγο ότι δεν προέρχονταν από μια θεία αποκάλυψη. Ως εκ τούτου αποκλείεται ένας συγκερασμός της ελληνικής φιλοσοφίας και της χριστιανικής αποκάλυψης. Η πίστη είναι περισσότερο αξιόπιστη από την ανθρώπινη λογική .
Έγραφε για παράδειγμα ο Τερτυλλιανός (150-225μ.Χ) «Τι σχέση έχει πράγματι η Αθήνα με την Ιερουσαλήμ; Με την πίστη την οποία έχουμε δεν επιθυμούμε να πιστέψουμε σε κάτι άλλο. Γι’αυτό είναι η πίστη μας, επειδή δεν υπάρχει τίποτα άλλο που θα έπρεπε να πιστεύουμε εκτός από αυτή.»
Άλλοι Πατέρες της Εκκλησιάς , συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν ελληνική μόρφωση, αντιστάθηκαν σ’ αυτόν τον αντί-πνευματισμό. Σύμφωνα με αυτούς, η μελέτη της κλασσικής λογοτεχνίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην διάπλαση των παιδιών , επειδή παρουσιάζει πολλά παραδείγματα ενάρετων πράξεων. Υποστήριζαν επίσης, ότι η ελληνική φιλοσοφία περιείχε μια «προ- χριστιανική ενόραση» της Θείας Σοφίας. Ο Χριστός διόρθωσε και εκπλήρωσε αυτή την ενόραση. Οι φωτισμένοι Πατέρες θεωρούσαν επίσης, ότι η Ελληνική φιλοσοφία βοήθησε τους χριστιανούς να εξηγήσουν τα πιστεύω τους λογικά και να αντιπαρατεθούν ευφυώς με τους Παγανιστές που επέκριναν τις χριστιανικές διδασκαλίες.
Για παράδειγμα, ο Κλήμης ο Αλεξανδρινός (Titus Flavius Clemens, περίπου 150-220) εισήγαγε την λογική σε μια προσπάθεια να κάνει τον Χριστιανισμό πιο σεβαστό στους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του: «Η φιλοσοφία είναι μάλλον μια καθαρή εικόνα της αλήθειας , ένα θείο δώρο στους Έλληνες. Πριν από την έλευση του Κυρίου, η φιλοσοφία βοήθησε τους έλληνες να επιτύχουν μια ηθική, η οποία συντελεί στην σημερινή ευλάβεια και εφοδιάζει με μια προπαρασκευαστική παιδεία αυτούς που αργότερα θα αγκαλιάσουν την πίστη. Ο Θεός είναι η αιτία όλων των καλών συμβάντων: μερικά δίνονται με την μορφή της Παλαιάς και της Καινής διαθήκης, άλλα είναι επακόλουθα της φιλοσοφίας . Ενδεχομένως δόθηκε πολλή φιλοσοφία στους έλληνες, μέχρι ο Κύριος να τους φωνάξει για να τον υπηρετήσουν. Έτσι η φιλοσοφία ενέργησε ως διδάσκαλος στους Έλληνες, προετοιμάζοντας τους για τον Χριστό, όπως προετοίμασαν τους εβραίους οι νόμοι τους για τον Χριστό…»
Έτσι, αξιοποιώντας τη γλώσσα και τις κατηγορίες της Ελληνικής φιλοσοφίας, οι χριστιανοί διανοούμενοι μετέτρεψαν τον Χριστιανισμό από ένα απλό και ηθικό «πιστεύω» σε ένα θεολογικό σύστημα, μία θεολογία. Η ελληνική φιλοσοφία βοήθησε τους χριστιανούς να εξηγήσουν λογικά την ύπαρξη του Θεού και να δείξουν ότι τα χριστιανικά διδάγματα δεν παραβιάζουν τους νόμους της λογικής. Ο Χριστός απεικονίστηκε ως η ενσάρκωση του λόγου σε ανθρώπινη μορφή. Οι μορφωμένοι πιστοί μπορούσαν πλέον να υποστηρίξουν ότι οι θεμελιώδεις αρχές που οι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούσαν ήδη πως υπάρχουν στο συμπάν, θεσπίστηκαν από τον Θεό -Πατέρα. Η βασική φιλοσοφία των Στωικών που υποστηρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, επειδή μοιράζονται τoν παγκόσμιο Λόγο, θα μπορούσε να διατυπωθεί και με χριστιανικούς όρους : Τα πάντα είναι ενωμένα στον Χριστό. Έτσι, οι χριστιανοί μπορούσαν να ερμηνεύσουν την Εκκλησία ως την εκπλήρωση της στωικής ιδέας. Δηλαδή, μιας πολιτείας που θα αγκάλιαζε όλο τον κόσμο. Η στωική ηθική , που έδινε έμφαση στη μετριοπάθεια , τον αυτοέλεγχο και την αδελφοσύνη, μπορούσε να εξομοιωθεί με την χριστιανική ηθική.
_____________________________________________________________________________________________
Στον Πλάτωνα, ειδικά, οι χριστιανοί στοχαστές ανακάλυψαν έναν ιδανικό όχημα για να εκφράσουν την χριστιανική πίστη, καθώς διαχώριζε έναν κόσμο αντιληπτό από τις αισθήσεις, από έναν ανώτερο κόσμο, όπου το κεντρικό ζήτημα θα ήταν η ανθρώπινη ύπαρξη. Οι «ιδανικές μορφές» (ή ιδέες) που υποστήριζε ο Πλάτωνας (Σωκράτης) ότι ήταν οι πραγματικοί στόχοι της γνώσης και οι πηγές των ηθικών προτύπων, οι χριστιανοί θεώρησαν ότι υπήρχαν στο μυαλό του Θεού.
Το γεγονός ότι η ελληνική φιλοσοφία είχε ισχυρό αντίκτυπο στο χριστιανικό δόγμα ήταν εξαιρετικά σημαντικό, διότι σήμαινε πως η λογική σκέψη, αυτό το ανεκτίμητο επίτευγμα του ελληνικού νου, δεν είχε χαθεί. Όμως ,η ελληνική φιλοσοφία έπρεπε να θυσιάσει την ικανότητα της ελεύθερης σκέψης για τις ανάγκες της χριστιανικής αποκάλυψης. Ο λόγος έπρεπε να υπηρετεί την πίστη. Και σε κάθε σύγκρουση μεταξύ του λόγου και της πίστης, η πίστη θα υπερίσχυε. Παρά το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός χρησιμοποίησε την ελληνική φιλοσοφία, η χριστιανική αλήθεια τελικά στηρίχθηκε στην πίστη, όχι στην λογική.
Όπως ανάφερε και ο Τερτυλλιανός, ακριβώς επειδή με το να πιστεύεις σε έναν Εσταυρωμένο Θεό διαψεύδεται όλη η ανθρώπινη λογική που αυτός θα πίστευε: Και ο Υιός του Θεού πέθανε. Πρέπει να το πιστέψεις με κάθε τρόπο, επειδή είναι παράλογο. Και τον κηδεύσαν και αναστήθηκε. Το γεγονός είναι βέβαιο, επειδή είναι αδύνατο».
Από το Western Civilization, Houghton Mifflin Company, 2007 κλπ