Κάποιες φορές, περπατώντας ανάμεσα στις ελιές και στα ερείπια αυτής της χώρας αναρωτήθηκα τι θα έμενε από τον πολιτισμό μας αν έσβηνε από αυτόν το ελληνικό στοιχείο, πώς θα ήμασταν αν στερούμασταν όχι μόνο αυτό το απέραντο κληροδότημα αλλά και τούτη τη γενναία ώθηση που κινεί ανέκαθεν το ενδιαφέρον προς τον άνθρωπο.
Και αντικρίζω τότε ένα απέραντο κενό.
Τα ερείπια μάς κάνουν να συνειδητοποιήσουμε πόσο εύθραυστος είναι ο πολιτισμός, μας υπενθυμίζουν ότι οι κατακτήσεις του είναι εφήμερες, ότι πρέπει να τις υπερασπιζόμαστε κάθε μέρα που ξημερώνει και ότι ο μόνος εφικτός και άξιος του ονόματός του πολιτισμός είναι εκείνος που ενώνει τους ανθρώπους ενάντια στη βαρβαρότητα.
Όλα τα παραπάνω μας προτρέπουν κατά κάποιον τρόπο να συνειδητοποιήσουμε αυτά που θα χάναμε αν αποκηρύτταμε το ελληνικό στοιχείο που κουβαλάμε μέσα μας.
Και για όσους νομίζουν ότι δεν είναι κάτι το σπουδαίο επιδιώκοντας να μας ελαφρύνουν από αυτό το “νοσταλγικό φορτίο” τους ρωτώ:
Αν αποκηρύτταμε το ελληνικό στοιχείο τι θα κερδίζαμε;
Θα μπορούσε αυτή η απώλεια να δικαιολογηθεί και να αντισταθμιστεί από την προοπτική κάποιου ενδεχόμενου κέρδους;
Στο όνομα τίνος προτείνεις την ταφή του Ελληνισμού;
Ειλικρινά πιστεύω πως αυτό που κάνει έναν πολιτισμό μεγάλο είναι η ικανότητά του να εξελίσσεται και να εμπνέει κάτι το καινούργιο. Και αυτό ακριβώς μας έχει αφήσει η Ελλάδα.
Η Ελλάδα είχε τον πιο εμπνευστή πολιτισμό, τον περισσότερο και καλύτερα κωδικοποιημένο πολιτισμό.
Έδωσε μορφή πολιτισμού σε φυσικές αλήθειες, μας άφησε τον μύθο διδάσκοντάς μας μια στάση ταπεινή και ανεκτική απέναντι στο μυστήριο. Μας άφησε τη δημοκρατία και τα ιδανικά της ελευθερίας και της ισότητας. Μας άφησε την κοινωνία των πολιτών, την πολιτική, την ηθική, την ιστορία και τη λογοτεχνία. Μας άφησε το αλφάβητο και τη βασική δομή της σκέψης μας.
Μας εκπαίδευσε στην ομορφιά.
Μας άφησε την επιστημονική στάση, την ανθρωπιστική στάση, την πνευματική πατρίδα. Σμίλεψε την ψυχή του δίκαιου και ελεύθερου ανθρώπου και μας έδειξε σωστά αυτόν τον δρόμο.
Η Ελλάδα, ως κληρονομιά, ως πρόκληση και ως θέληση, ανέκαθεν μας ωθούσε στο να γίνουμε καλύτεροι.
Και ξεχνώντας την, αφαιρώντας από τις επερχόμενες γενιές την ευκαιρία να γνωρίσουν το κληροδότημά της και τη στάση της θα ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα να οικοδομηθεί μελλοντικά ένας κόσμος διαφορετικός, κάτι που να μην είναι απλώς το διεστραμμένο προϊόν της καταπίεσης και του ψεύδους.
Γι’ αυτό, η Ελλάδα.
Για όλα αυτά τα αγαθά, η Ελλάδα.
Και γιατί κάθε βήμα που έκανε ο άνθρωπος προς τον πολιτισμό τον κατέστησε οφειλέτη της Ελλάδας.
Κάποιες φορές, περπατώντας ανάμεσα στις ελιές και στα ερείπια αυτής της χώρας αναρωτήθηκα τι θα έμενε από τον πολιτισμό μας αν έσβηνε από αυτόν το ελληνικό στοιχείο, πώς θα ήμασταν αν στερούμασταν όχι μόνο αυτό το απέραντο κληροδότημα αλλά και τούτη τη γενναία ώθηση που κινεί ανέκαθεν το ενδιαφέρον προς τον άνθρωπο.