Μετά και την αμερικάνικη εισβολή το 2003, κατέστη προφανές ότι το φράγμα της Μοσούλης, το μεγαλύτερο του Ιράκ, θα μπορούσε να σημάνει τον αφανισμό της χώρας εξαιτίας ενός «καταστροφικού» συνδυασμού παραγόντων: της ελαττωματικής του κατασκευής, της κυβερνητικής αδιαφορίας και των συνεχιζόμενων εμφύλιων αναταραχών. Μια ενδεχόμενη κατάρρευση του φράγματος θα επιφέρει τη μεγαλύτερη απώλεια ανθρώπινων ζωών στην ιστορία…
Οι πρόσφατες κατακτήσεις από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους (πρώην ΙΚΙΛ) απέδειξαν με δραματικό τρόπο ότι κι άλλα φράγματα του Ιράκ μπορούν να δημιουργήσουν εξίσου σοβαρά προβλήματα.
Φράγμα στη Φαλούτζα
Κατ “αρχάς, όταν το τότε ΙΚΙΛ κατέλαβε τη Φαλούτζα τον Ιανουάριο του 2014, πήρε υπό τον έλεγχό του και το ομώνυμο φράγμα, το οποίο βρίσκεται πάνω στον ποταμό Ευφράτη, και έκλεισε την παροχή νερού για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του.
Λίγους μήνες αργότερα όταν οι κυβερνητικές δυνάμεις ανακατέλαβαν το φράγμα, μία κυβερνητική πηγή ανέφερε στην εφημερίδα Asharq Al-Awsat:
«Κλείνοντας το φράγμα, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση της στάθμης των υδάτων, το ΙΚΙΛ συνειδητοποίησε ότι αν το κλείσιμο συνεχιζόταν τότε η οργάνωση κινδύνευε με διπλή «πολιορκία»: αφενός από τις ένοπλες δυνάμεις και αφετέρου από την άνοδο των υδάτων, τα οποία θα τους έπνιγαν. Γι΄αυτό και το άνοιξαν».
Η ίδια πηγή εξήγησε τα κίνητρα των τζιχαντιστών πίσω από την κατάληψη του φράγματος:
«Το ΙΚΙΛ θέλει να πνίξει τις περιοχές γύρω από τη Φαλούτζα, αλλά η ξαφνική επίθεση από τον κυβερνητικό στρατό ματαίωσε το σχέδιο. Από την άλλη πλευρά, οι ισλαμοφασίστες θέλουν να διακόψουν την παροχή νερού προς τις κεντρικές και νότιες επαρχίες (κυρίως σιιτικές) προκειμένου να δώσουν στον πόλεμό τους μια θρησκευτική διάσταση».
Η υπερχείλιση του φράγματος της Φαλούτζα κατέστρεψε γεωργικές εκτάσεις σε ακτίνα 160 χιλιόμετρων προς τα νότια και άφησε τους κατοίκους των περιοχών Καρμπάλα, Νατζάφ και Βαβυλώνα-στην πλειοψηφία τους Σίιτες- χωρίς νερό.
Η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βαγδάτη ανέφερε ότι οι ενέργειες των τζιχαντιστών στη Φαλούτζα δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας σε εκατοντάδες χιλιάδες Ιρακινούς. Το «Χαλιφάτο» είχε καταστήσει επίσης το νερό των πηγών μη πόσιμο, όταν στις 17 Απριλίου, ένοπλοι πυροδότησαν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς σε αγωγό πετρελαίου προκαλώντας μια τεράστια πετρελαιοκηλίδα που μόλυνε το μισό δίκτυο ύδρευσης της Βαγδάτης.
Φράγμα στη Χαντίθα
Στα τέλη Ιουνίου οι τζιχαντιστές πλησίασαν στο φράγμα της Χαντίθα, το δεύτερο μεγαλύτερο φράγμα της χώρας, αυξάνοντας και εκεί τον κίνδυνο των καταστροφικών πλημμυρών.
Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο φράγμα ήταν και ο πρώτος στόχος των αμερικανικών δυνάμεων όταν εισέβαλαν στην χώρα το 2003.
Το ενδιαφέρον των ισλαμιστών έχει επικεντρωθεί στο φράγμα της Χαντίθα, καθώς αποτελεί την «καρδιά» των υδάτινων υποδομών του Ιράκ, ενώ επιπλέον παράγει το 30% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Τοποθετημένο σε μια κύρια αρτηρία της πρωτεύουσας, η κατάληψή του θα αποτελέσει «μια τεράστια συμβολική αλλά και πρακτική νίκη» για τους τζιχαντιστές, επισημαίνουν ξένοι αναλυτές.
Μετά την κατάληψη της Μοσούλης στις 10 Ιουνίου, οι ισλαμοφασίστες έκλεισαν τους αγωγούς νερού που τροφοδοτούν τη χριστιανική πόλη Καρακός καθώς και τα γύρω χωριά, με αποτέλεσμα οι χιλιάδες κάτοικοι να δημιουργούν τεράστιες ουρές έξω από τις εκκλησίες για λίγο νερό.
«Οι ζωές μας εξαρτώνται από το νερό», λέει ο 28χρονος Laith, ένας δάσκαλος ο οποίος επέστρεψε με την οικογένειά του μια μέρα νωρίτερα από ένα προάστιο του Ερμπίλ, την κουρδική περιφερειακή πρωτεύουσα, 45 μίλια μακριά, στην οποία χιλιάδες απειλούμενοι Χριστιανοί έχουν μεταναστεύσει. Αν και οι οργανώσεις παροχής βοήθειας έχουν στήσει πολλές δεξαμενές νερού γύρω από την πόλη, οι προμήθειες είναι περιορισμένες, μόλις και μετά βίας αρκούν για να διατηρήσουν μεγάλες οικογένειες σε συνθήκες μεγάλων θερμοκρασιών που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Η δημοσιογράφος Nadia Massih τονίζει σε άρθρο της στην εφημερίδα Beirut’s Daily Star ότι οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους έχουν αναδείξει το νερό σε πανίσχυρο όπλο.
Όπως επισημαίνει, τα σημεία-κλειδιά του Ευφράτη και του Τίγρη βρίσκονται ήδη υπό τον έλεγχο των ισλαμιστών, ενώ παράλληλα συνεχίζουν τον πόλεμο για να καταλάβουν και τα υπόλοιπα στρατηγικά σημεία: ποτάμια, φράγματα και εγκαταστάσεις αφαλάτωσης. Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον του Ιράκ, καθώς τουλάχιστον 32 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από το νερό που ρέει από τα δύο αυτά ποτάμια.
Ο έλεγχος του νερού θεωρείται το κλειδί για τη βιωσιμότητα του νεοσύστατου χαλιφάτου. Χωρίς νερό, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν οι εποχιακές ξηρασίες, δεν μπορεί να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια, οι συνθήκες υγιεινής είναι σχεδόν αδύνατες.
«Για να δημιουργηθεί το ισλαμικό κράτος δεν απαιτείται μόνο ο έλεγχος των γεωγραφικών περιοχών στη Συρία και το Ιράκ. Για να σχηματίσουν ένα βιώσιμο κράτος, οι τζιχαντιστές πρέπει έχουν τον έλεγχο υποδομών μεγαλύτερης ζωτικής σημασίας, οι οποίες στην περίπτωση του Ιράκ είναι το νερό και το πετρέλαιο», δήλωσε ο Matthew Machowski, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary.
Καθώς οι τζιχαντιστές ελέγχουν τα κεντρικά φράγματα και τις γύρω περιοχές στο βορρά, όπου οι δύο ποταμοί εισέρχονται στο Ιράκ, οι σιίτες που ζουν στο νότιο Ιράκ βρίσκονται ουσιαστικά στο έλεός τους.
