Πρόκειται για μια αρχαία πόλη στην καρδιά του τρικαλινού κάμπου που ακολούθησε φιλομακεδονική πολιτική και επεξέτεινε τα όριά της μετά την καταστροφή της Τρίκκης και της Φαρκαδόνας από τον Φίλιππο.
Ο λόγος για την Πέλιννα ή Πελινναίον, πόλη της τετράδος Εστιαιώτιδος, η οποία απλωνόταν στην αριστερή όχθη του Πηνειού ποταμού στη δυτική Θεσσαλία, ανάμεσα στην Τρίκκη και την Φαρκαδόνα.
Σ’ αυτή θα αναφερθεί ο Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης, αρχαιολόγος, επίτιμος διευθυντής αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, στο Συνέδριο που θα λάβει χώρα στη Φαρκαδόνα του Ν. Τρικάλων στις 5 και 6 Δεκεμβρίου 2015.
Ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας ενίσχυσε την τείχιση και την οικοδόμηση της Πέλιννας και εγκατέστησε μόνιμη μακεδονική φρουρά. Η αρχαία Πέλιννα, σύμφωνα με τον κ.Λεωνίδα Χατζηαγγελάκη, ακολούθησε φιλομακεδονική πολιτική και επεξέτεινε τα όριά της μετά την καταστροφή της Τρίκκης και της Φαρκαδόνας από τον Φίλιππο.
Η θέση της αρχαίας πόλης είχε εξαιρετική στρατηγική σημασία, καθώς έλεγχε την οδό από την Τρίκκη προς την Λάρισα, μάλιστα δε το στενό πέρασμα ανάμεσα στην συμβολή του Ληθαίου ποταμού με τον Πηνειό, όπου υπήρχε ένα μεγάλο έλος και τις νότιες κλιτείς των Χασίων.
Η αρχαία Πέλιννα ταυτίστηκε στο σύνολό της με τα ερείπια του χαμηλού βραχώδους υψώματος «Παλαιογαρδίκι», το οποίο βρίσκεται 3 χλμ βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού Πετρόπορος και 14 χλμ ανατολικά των Τρικάλων.
Τα ερείπια στο «Παλαιογαρδίκι» πιστοποιούν, σύμφωνα με τον κ. Χατζηαγγελάκη, την παρουσία μιας μεγάλης αρχαίας πόλης, με έντονη οικονομική ανάπτυξη καθόλη την διάρκεια της μακεδονικής επιρροής στην Θεσσαλία (354 – 197 π. Χ.).
Την περίοδο αυτή κατασκευάστηκαν ισχυρά τείχη, ανεγέρθηκαν μεγάλα δημόσια κτήρια και ανιδρύθηκαν δημόσια ιερά με μεγαλοπρεπείς ναούς. Έκοψε δικά της νομίσματα, ασημένια και χάλκινα, τα οποία απεικονίζουν στους επικρατέστερους τύπους ιππείς, πολεμιστές, την θεά Αθηνά – Νίκη και στα πιο ενδιαφέροντα τη Σίβυλλα Μαντώ.
Μετά τα μέσα του 4ου π. Χ. αι. η πόλη επεκτάθηκε και οχυρώθηκε με ισχυρό τείχος. Το νέο τείχος κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις αρχές της πολεμικής τέχνης των ύστερων κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, κατά το ισόδομο τραπεζίοσχημο σύστημα τειχοδομίας.
Οι οριζόντιοι γωνιόλιθοι, από ντόπιο λευκόφαιο ασβεστόλιθο από τα λατομεία βορειοδυτικά της δολίνης στο «Ζουρ Παπά», έχουν τις μακρές πλευρές οριζόντιες και εντελώς παράλληλες, ενώ οι στενές πλευρές είναι ακανόνιστες και διατάσσονται αριστερά ή δεξιά από μια νοητή κατακόρυφη γραμμή. Η εξωτερική επιφάνεια των λίθων είχε αδρή εργασία λάξευσης με χοντρό βελόνι ή αφέθηκε σε πολλές περιπτώσεις εντελώς ακατέργαστη.
Η τεχνική της κατασκευής ήταν η «έμπλεχτη», με την οποία οι δύο παρειές του τείχους κατασκευάζονταν με λαξευτούς γωνιόλιθους και το ενδιάμεσο κενό γέμιζε με μικρούς αργούς λίθους. Πάνω στο τείχος υπήρχαν οι επάλξεις και ένας διάδρομος, ο περίπατος, από όπου γινόταν η άμυνα.
Οι πύργοι προεξείχαν από το τείχος για να επιτρέπουν την προσβολή των εχθρών από τις πλευρές. Οι πύργοι που κατασκευάστηκαν στις γωνίες ή στα ευπαθή σημεία του τείχους ήταν συμπαγείς με μεγαλύτερο εμβαδόν και είχαν εσωτερικές κλίμακες ανόδου. Το πάχος του τείχους ήταν 2,70 – 2,80 μ.
Οι ενδείξεις των επιφανειακών αρχιτεκτονικών μελών συνηγορούν σε μια χρονολόγηση κατασκευής του τείχους γύρω στα τέλη του 4ου αι. π. Χ. Στα βυζαντινά χρόνια πάνω στη θέση της αρχαίας Πέλιννας κτίσθηκε η πόλη Γαρδίκιο, το οποίο αποτελούσε έδρα του Επισκόπου.
Ανάδειξη
Η ανάδειξη του δυτικού τμήματος του τείχους της αρχαίας Πέλιννας, κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, έγινε, αναφέρει στη συνέχεια ο κ. Χατζηαγγελάκης, από τη ΛΔ΄ ΕΠΚΑ (Δυτ. Θεσσαλίας) με πιστώσεις, ύψους 180.000 ευρώ, του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης κατά 75% και του Ελληνικού Δημοσίου κατά 25%).
Ο στόχος να λειτουργήσει ως ένας επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος σε συνδυασμό με πολιτιστικές διαδρομές και να προσφέρει δυνατότητες επιμόρφωσης, άθλησης, ψυχαγωγίας και συμβολής στην προβολή της περιοχής. Για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Πέλιννας διεξήχθησαν εργασίες ήπιου χαρακτήρα.
Πραγματοποιήθηκε σχεδιαστική αποτύπωση και καθαρισμός του δυτικού σκέλους του τείχους. Δημιουργήθηκε ασφαλής πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο, χάραξη διαδρόμων κίνησης και κυκλοφορίας, δημιουργία χώρου στάθμευσης.
Για τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων κοινού και τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου ελήφθησαν υπόψη οι ιδιαιτερότητες και οι ιδιομορφίες του επικλινούς εδάφους. Για την ανάπαυση των επισκεπτών και την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατασκευάστηκε στέγαστρο στο πεδινό τμήμα, αμέσως δυτικά στα ριζά του λόφου. Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Πέλιννας οργανώθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα.
Εκτυπώθηκε φυλλάδιο σχετικό με την αρχαία πόλη της Πέλιννας για την πληροφόρηση των επισκεπτών. Η συνέχιση της επιφανειακής και ανασκαφικής έρευνας είναι σημαντική και πολλά θα προσφέρει στο γνωστικό επίπεδο της περιοχής.
Στην αρχαία Πέλιννα, καταλήγει ο αρχαιολόγος, έγιναν ανασκαφικές εργασίες που επικεντρώθηκαν σε αρχαίο κτίριο, σχεδόν τετράγωνο (29,75 Χ 31,28 μ.), και το οποίο βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά της αρχαίας πόλης κοντά στο δυτικό σκέλος του αρχαίου τείχους, περί τα 200,00 μ. από αυτό.
Στα ευρήματα του τμήματος του κτιρίου που ανασκάφηκε εντοπίστηκαν ένα αναθηματικό ανάγλυφο με τον Ασκληπιό και ορισμένα ειδώλια από τον κύκλο του Διόνυσου κ. ά. Ισχυρές φαίνονται οι ενδείξεις στο οικοδόμημα αυτό να υπήρχε λατρεία του Διόνυσου, του Ασκληπιού και άλλων θεοτήτων.
