Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων κατασκευάστηκε στα 150-100 π.Χ. και τα 82 θραύσματα βρέθηκαν στον βυθό της θάλασσας όταν σφουγγαράδες από τη Σύμη εντόπισαν το περίφημο «Ναυάγιο των Αντικυθήρων»
Συντάκτης: Βασιλική Τζεβελέκου – ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της τεχνολογίας, όσο και η Ακρόπολη για την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής» έχει πει ο Γιάννης Σειραδάκης, καθηγητής Φυσικής στο ΑΠΘ.
Η μελέτη του ξεκίνησε από τις πρώτες δεκαετίες του 1900 και πλέον γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας ότι πρόκειται για αστρονομικό όργανο υψηλής τεχνολογίας, που χρησίμευε για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλιου, της Σελήνης, των πλανητών (Ερμής, Αφροδίτη, Αρης, Δίας, Κρόνος), είχε ζωδιακό ημερολόγιο, προέβλεπε τις εκλείψεις της Σελήνης σε βάθος χρόνου 18 ετών και προσδιόριζε τις ημερομηνίες τέλεσης των αρχαίων αγώνων. Θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου.
Επιγραφές με ρόλο εγχειριδίου χρήσης Επιγραφές με ρόλο εγχειριδίου χρήσης |
Μετά τις τελευταίες πολυετείς έρευνες οι επιστήμονες, φυσικοί, μαθηματικοί, ερευνητές, επιγραφολόγοι, φιλόλογοι είναι σε θέση να γνωρίζουν περισσότερα από ποτέ για τη λειτουργία και τη χρήση του.
Και αυτό, αφενός γιατί κατάφεραν να δουν με ακτινογραφίες το εσωτερικό του (χάρη στον ειδικό τομογράφο που κατασκευάστηκε επί τούτου, έχει βάρος 12 τόνους και κόστος 1 εκατομμύριο ευρώ) και, αφετέρου, γιατί διάβασαν στο σύνολό τους τις «κρυμμένες» επιγραφές που αφορούν τη χρήση του οργάνου και παρέμεναν άγνωστες για 2.000 χρόνια. Είναι γραμμένες σε πλάκες χαλκού με ελληνικούς χαρακτήρες και δεν ξεπερνούν το 1,5-2 χιλιοστά…
«Αν είχαν σωθεί όλες, θα λύνονταν οι απορίες μας. Ο κατασκευαστής του έχει χαράξει τα πάντα σε αυτές και μάλιστα στην προστακτική», έχει πει ο φυσικός Γιάννης Μπιτσάκης. Ο Μηχανισμός έκλεινε με δύο πλάκες και εκεί υπάρχει το μεγαλύτερο μέρος των επιγραφών, ένα είδος συνοδευτικού εγχειριδίου χρήσης.
Υπολογίζεται ότι σώζεται το ένα τρίτο των επιγραφών και σήμερα η ειδική ομάδα μελέτης του Μηχανισμού έχει διαβάσει το 99%. «Μαζί με το εγχειρίδιο υπάρχει όλη η αστρονομική θεωρία που συνοδεύει τον Μηχανισμό. Ενα αστρονομικό σύγγραμμα που περιγράφει την κίνηση του Ηλιου, των πλανητών.
»Eίμαστε σε θέση να διαβάζουμε ολόκληρες φράσεις και παραγράφους, άρα να εμβαθύνουμε. Το κείμενο που περιγράφει τις εκλείψεις είναι εκπληκτικό. Δεν έχει βρεθεί ανάλογο πρωτότυπο με βάση το μέγεθος, το χρώμα, την κατεύθυνση των εκλείψεων.
Οπως και το κείμενο της πλήρους κίνησης των πέντε πλανητών, που επιμελήθηκε ο Μέμος Τσιλίκας, και μας αποδεικνύει ότι ο Μηχανισμός ήταν και πλανητάριο» λέει στην «Εφ.Συν.» ο Γιάννης Μπιτσάκης, μέλος της ομάδας.
Ο Μηχανισμός κατασκευάστηκε στα 150-100 π.Χ. και τα 82 θραύσματα βρέθηκαν στον βυθό της θάλασσας όταν σφουγγαράδες από τη Σύμη εντόπισαν το περίφημο «Ναυάγιο των Αντικυθήρων».
Το περίπλοκο όργανο αστρονομίας αποτελείται από οδοντωτούς τροχούς, δείκτες, άξονες και επιγραφές. Μια μανιβέλα στο κέντρο δίνει την κίνηση. Στο μπροστινό μέρος υπάρχει το «Χρυσούν Σφαίριον», ο Ηλιος, και σε άσπρο μαύρο η Σελήνη, που κινούνται γύρω από δύο κλίμακες.
Στο εσωτερικό υπάρχει αιγυπτιακό ημερολόγιο με μήνες στα ελληνικά και η κλίμακα των 365 ημερών, η πρώτη που βρίσκουμε χαραγμένη. Στο πίσω μέρος είναι χαραγμένο το ζωδιακό ημερολόγιο. Με την κίνηση, δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης των φάσεων της Σελήνης στο παρόν, το παρελθόν αλλά και το μέλλον.
Σημαντικές πληροφορίες αντλούνται από τους μήνες που ταυτίζονται με το κορινθιακό ημερολόγιο (5ος-6ος αι. π.Χ.) και στη συνέχεια με τις αποικίες της Κορίνθου.
Με τη σειρά που εμφανίζονται στον Μηχανισμό τούς συναντάμε στο ημερολόγιο της πόλης Ταυρομένιον, που δεν είναι άλλη από τη σημερινή Ταορμίνα, στη Σικελία. Λίγο πιο πάνω ήταν οι Συρακούσες, όπου έζησε ο Αρχιμήδης, ο σπουδαίος Ελληνας μαθηματικός, φυσικός, μηχανικός, εφευρέτης και αστρονόμος.
Ο δείκτης της μικρής κλίμακας έδειχνε το έτος τέλεσης των αγώνων και εκεί περιφερικά υπάρχουν οι λέξεις Ολυμπία, Νεμέα, Ισθμια, Πύθια, ΝΑΑ που είναι η Δωδώνη, ενώ εσωτερικά, σε κάθε τεταρτημόριο, αναγράφονται τα έτη του τετραετούς ολυμπιακού κύκλου.
Καθώς η ενάλια αρχαιολογική έρευνα στα Αντικύθηρα βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες η ομάδα μελέτης εύχεται οι αρχαιολόγοι-δύτες να εντοπίσουν κάποια από τα θραύσματα, τα γρανάζια, τα μηχανικά τμήματα του Μηχανισμού, που σώθηκε έστω και μερικώς χάρη σ’ αυτό το ναυάγιο.
♦ Σήμερα είναι μεγάλη ημέρα, καθώς η ομάδα μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων (συστάθηκε από Βρετανούς και Ελληνες το 2005) παρουσιάζει για πρώτη φορά τη συνολική ανάγνωση των επιγραφών, αποτέλεσμα διεθνούς ερευνητικής προσπάθειας δέκα χρόνων.
Πρώτο το ελληνικό κοινό θα μάθει για το αστρονομικό ημερολόγιο του Μηχανισμού και για το πώς αυτό συνδέεται με την καταγραφή αστρονομικών φαινομένων, για το ανερμήνευτο μέχρι σήμερα σύστημα πρόγνωσης εκλείψεων, για το πλήρες πλανητάριο, αλλά και για τα αποκρυπτογραφημένα ημερολόγια που ίσως μας δώσουν νέα στοιχεία για τον τόπο κατασκευής και χρήσης του.
Η τελευταία ομιλία θα επικεντρωθεί στη σχέση των επιγραφών του Μηχανισμού με τους αρχαίους μηχανικούς, ένας από τους οποίους πιθανώς να ήταν ο κατασκευαστής. «Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι κάπου πρέπει να υπάρχει η υπογραφή του» λέει ο κ. Μπιτσάκης. (Η εκδήλωση θα γίνει στις 19.30, Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου, είσοδος ελεύθερη).