Το γνωστότερο εμβατήριο «Περνάει ο Στρατός» είναι αρκετά μεταγενέστερο. Το «Περνάει ο Στρατός» σε στίχους του ταγματάρχη Κ. Γκικόπουλου (στοιχεία από το Γενικό Επιτελείο Στρατού) απέκτησε τη σημερινή του μουσική εκδοχή από τον ταγματάρχη Διονύσιο Βισβάρδη το 1935, όταν ο τελευταίος υπηρετούσε στη Μουσική Φρουρά Θεσσαλονίκης.
Διονύσιος Βισβάρδης: Συνθέτης και αρχιμουσικός Φιλαρμονικών και Χορωδιών. Το πιο γνωστό έργο του είναι το εμβατήριο «Περνάει ο Στρατός».
Εγκρίθηκε με έπαινο από το Γ΄ Σώμα Στρατού «ίνα παιανίζεται υπό των στρατιωτικών μουσικών κατά τας εκάστοτε παρελάσεις του στρατεύματος».Ο Κ. Γκικόπουλος έγραψε και τους στίχους της «Πίνδου» το οποίο ντύθηκε μουσικά στα δύο τέταρτα των εμβατηρίων το 1940 από τον Ε. Μαυρομάτη.
https://www.youtube.com/watch?v=2S7H0kc_kJY#action=share
Ενα άλλο επίσης γνωστό εμβατήριο, το «Μακεδονία Ξακουστή» προέρχεται από τον παλιό παραδοσιακό «Μακεδονικό Χορό» ο οποίος διασκευάσθηκε -αρκετά πρόσφατα- από τον αντισυνταγματάρχη Φίλιππο Γκίτσα, έναν απο τους διαπρεπέστερους στρατιωτικούς συνθέτες της Ελλάδας.
Αναζητώντας την πατρότητα των ελληνικών εμβατηρίων θα διαπιστώσει κανείς πως η πλειονότητά τους παράχθηκε εντός του στρατού και πως ένα σημαντικό κομμάτι τους έχει μουσικές ρίζες στη βαυαρική αυλή του Λουδουβίκου, πατέρα του Οθωνα. Για παράδειγμα, το γνωστότατο «Μαύρη είν’ η νύχτα στα βουνά» είναι διασκευή βαυαρικού εμβατηρίου στο οποίο προστέθηκαν οι στίχοι «αγνώστου» σύμφωνα με το ΓΕΣ, αν και σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη πρόκειται για διασκευή του «Κλέφτη» που έγραψε ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής.
Από τα παλαιότερα ελληνικά στρατιωτικά εμβατήρια, το «Ευζωνάκι», διασκευάσθηκε από τον αντισυνταγματάρχη Αναστάσιο Ρεμούνδο και τραγουδήθηκε ήδη από τη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά η αρχική του προέλευση παραμένει άγνωστη.
Τα εμβατήρια είναι δημιουργήματα του έθνους-κράτους, αν και η μουσική χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν για στρατιωτικούς λόγους. Αλλωστε και η χρήση συγκεκριμένων μουσικών οργάνων (κρουστών και χάλκινων) δεν φαίνεται να έγινε τυχαία, αφού τα συγεκριμένα όργανα μπορούν να ακούγονται σε μεγάλες αποστάσεις (και βεβαίως μεταφέρονται πιο εύκολα από ένα πιάνο).
Η απαραίτητη προϋπόθεση ενός εμβατηρίου είναι η ύπαρξη του «άλλου», κάποιου «άλλου» ως εχθρού, ώστε να λειτουργεί η αντιδιαστολή με το «εμείς» των εμβατηρίων. Και βέβαια ο ρυθμός τους (των δύο τετάρτων) διευκολύνει και το βήμα των στρατιωτικών σωμάτων, επίσης απαραίτητο συστατικό της εικόνας ενός ισχυρού στρατού.
Και ο Μπετόβεν
Ωστόσο, μερικά εμβατήρια έχουν μια πραγματικά μοναδική λειτουργία όπως η «Ωδή της Χαράς». Το συγκεκριμένο ποίημα του Σίλερ ήταν από τα αγαπημένα του Μπετόβεν. Τό όνειρο του μεγάλου συνθέτη έδωσε την «Ενάτη Συμφωνία» η οποία έκτοτε έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη και από τον Χίτλερ (στην επέτειο των γενεθλίων του το 1938), ενώ ο Βάγκνερ θα γιορτάσει τα εγκαίνια του Μπαϊρόιτ με την «Ενάτη».
Τις δύο πρώτες δεκαετίες μετά τον χωρισμό της Γερμανίας, στους Ολυμπιακούς Αγώνες, η «Ενάτη» συνόδευε την απονομή των χρυσών μεταλλίων σε αθλητές και των δύο κρατών, Ανατολικής και Δυτικής, ενώ την ίδια περίοδο ο Μάο εξαίρεσε από την απαγόρευση των προϊόντων της «δυτικής παρακμής» τη συμφωνία του Μπετόβεν ως ένα «μουσικό κομμάτι που συμβολίζει την πάλη των τάξεων».
Κομμουνιστές, φασίστες, ακόμη και ρατσιστές (η «Ενάτη» ήταν ο επίσημος εθνικός ύμνος της Ροδεσίας του Γιαν Σμιθ) θα οικειοποιηθούν την «Ενάτη», ο καθένας για δικούς του σκοπούς, η οποία είναι και ο επίσημος ύμνος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μάλιστα, γι’ αυτό και ο Σλοβένος φιλόσοφος Slavoj Zizek σε άρθρο του στους NYTimes κατηγόρησε με τον συνήθη πρωτότυπο τρόπο του τον συνδυασμό της «Ενάτης» με την «ευρωπαϊκή οικογένεια»: «Η μουσική αυτή σύνθεση χαρακτηρίζεται από μία ιδιόμορφη ανισορροπία. Στο μέσον του τέταρτου μέρους, ο τόνος αλλάζει και αντί για κορύφωση της μελωδικής υμνωδίας το μουσικό θέμα επαναλαμβάνεται σε «μαρς αλά τούρκα», ένα στυλ που βασίζεται σε στρατιωτικά εμβατήρια με πνευστά και κρουστά όργανα τα οποία υιοθέτησαν οι ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις τον 18ο αιώνα από τους οθωμανούς γενίτσαρους».
Πάντως, σύμφωνα με το ΓΕΣ εμβατήρια όπως το «Μακεδονία Ξακουστή» χορεύονται σε ρυθμό χασάπικου
Από τον Σολωμό στον Ρουγκόβα
Η Ελλάδα απέκτησε νωρίτερα από πολλά άλλα έθνη-κράτη τον δικό της Εθνικό Υμνο. Οταν η «Μασσαλιώτιδα» υιοθετήθηκε επίσημα ως γαλλικός εθνικός ύμνος το 1946 και ο αμερικανικός εθνικός ύμνος μόλις το 1831, η Ελλάδα ήδη από το 1865 υιοθέτησε την εκδοχή του Μάντζαρου στην ποίηση του Σολωμού. Ωστόσο, η πρώτη έκδοση του «Εθνικού Υμνου» έγινε στο Λονδίνο το 1871. Πάντως, και ο Σολωμός δεν πρόλαβε εν ζωή να δει τον «Υμνο εις την Ελεθερίαν» να γίνεται ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας.
Μέχρι τότε στις μάλλον ελάχιστες στρατιωτικές παρελάσεις και επιδείξεις στην Ελλάδα χρησιμοποιούνταν γαλλικά εμβατήρια (1828-1830) και μετά βαυαρικά. Ο Οθωνας καθιέρωσε τον πρώτο εθνικό ύμνο, που ήταν μετάφραση του βαυαρικού και υμνούσε το πρόσωπο του βασιλιά:
«Τον βασιλέα μας Οθωνα τον πρώτον σώσον, Θεέ,
αύξησον, κράτυνον την βασιλείαν του,
τον βασιλέα μας σώσον, Θεέ.»
Σήμερα η αντίστοιχη επιτροπή του Κοσσυφοπεδίου εργάζεται πυρετωδώς, μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Ο πρώην πρόεδρος Ρουγκόβα είχε επιχειρήσει κάποτε να βάλει τη δική του πινελιά στον υπό διαμόρφωση εθνικό ύμνο του Κοσόβου: «Οταν η κραυγή του πολέμου σκιάζει το Κοσσυφοπέδιο».
Το μπέρδεμα που φοβήθηκαν(-ούνται) πολλοί ήταν το ενδεχόμενο υιοθέτησης από το νέο κράτος της σημαίας και του εθνικού ύμνου της Αλβανίας. Μέχρι σήμερα η μοναδική εξαίρεση στον ευρωπαϊκό χώρο είναι η Κύπρος, που ως επίσημο εθνικό ύμνο έχει τον ελληνικό.