Η πυραμίδα στα Βιγκλάφια (Νεάπολη Λακωνίας)

Μια από τις ελληνικές πυραμίδες που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων και όχι μόνο, είναι και η πυραμίδα στα Βιγκλάφια Λακωνίας, κοντά στην πανέμορφη Ελαφόνησο και το Παυλοπέτρι. Θα ακολουθήσουμε το ταξίδι στο χρόνο μέσα από τα βήματα όσων την επισκέφθηκαν και τις μαρτυρίες τους όπως καταγράφηκαν:

Πρώτη αναφορά γι΄ αυτήν έκανε ο Άγγλος περιηγητής κατ΄ άλλους αρχαιολόγος Leake ο οποίος επισκέφθηκε το χώρο και είπε ότι πρόκειται για τον τάφο του Κινάδου – πλοιάρχου στο πλοίο του Μενέλαου – (από αναφορά του Παυσανία). Μιλώντας για το κτίσμα σημείωνε ότι στο σημείο «…όπου ο βράχος είναι εντελώς κάθετος και γύρω-γύρω σχηματίζονται σπήλαια, ανακάλυψα τα ερείπια μιας αρχαίας πυραμίδας.
Σήμερα είναι μόνο ένας σωρός από ορθογώνιους όγκους, με πολύ λίγες πέτρες στο εσωτερικό της να βρίσκονται ακόμη στη θέση τους. Γύρω της, από τις τρεις πλευρές, ένα όρυγμα (χαντάκι) έχει σκαφτεί στο βράχο. Η τέταρτη πλευρά της πυραμίδας βρίσκεται στο χείλος του βράχου και δεν έχει όρυγμα».
Μεσολάβησαν εκατόν τριάντα χρόνια από την αναφορά του, χρόνια απόλυτης σιωπής, και αργότερα την επισκέφτηκαν οι Waterhouse και Simpson, οι οποίοι αν και μίλησαν για προϊστορικά ευρήματα καθώς και για τα μαύρα –γυαλιστερά κεραμεικά του 4ου π.χαι, δεν προσδιόρισαν την ακριβή τοποθεσία της.
Ακολουθεί ο Vischer ο οποίος αναφέρει πως την είχε δει, και τέλος ο Pritchett αρχαιολόγος πανεπιστημίου του Καναδά, ο οποίος οδήγησε τον Χρήστο Λάζο να την επισκεφθεί το 1996. Αναφέρει: «Πριν τα Βιγκλάφια, σε μια ευθεία απόσταση ενός χιλιομέτρου και στη δεξιά πλευρά του δρόμου, συναντούμε για έξαρση του εδάφους που κυμαίνεται από 15-20μ σχηματίζοντας απότομους γκρεμούς, είτε υπόσκαφες εσοχές, που έχουν χρησιμοποιηθεί σαν μαντριά ή στάβλοι.
Σε παρακείμενο στάβλο, πίσω από την ιδιωτική έκταση Γερμανού επιστήμονα, υπάρχει στάβλος με διαφορετική λιθοδομή από τους υπόλοιπους. Είναι βέβαιο πως η πόρτα του μεταφέρθηκε αυτούσια από την πυραμίδα για να αποτελέσει την είσοδο του στάβλου.
Είναι η μεγαλύτερη κατασκευή σε σχέση με τις υπόλοιπες στην Ελλάδα, με εξαίρεση την πυραμίδα του Αμφείου, αφού οι διαστάσεις της είναι μεγαλύτερες και από την πυραμίδα του Ελληνικού που οι διαστάσεις της είναι 14,70χ8,61μ. Γύρω από τα θεμέλια της κατασκευής υπάρχει βαθιά τάφρος από τις τρεις πλευρές, ενώ δεν έχει από την πλευρά που βρίσκεται προς το γκρεμό. Σε κάποιο σημείο της τάφρου υπάρχουν εγκοπές που μαρτυρούν την χρησιμοποίηση μετακινούμενης γέφυρας.
Αυτό δείχνει ένα καθαρά οχυρωματικό χαρακτήρα της κατασκευής, που δεν τον συναντούμε σε άλλες κατασκευές, και συνιστά μία ιδιαιτερότητα. Η κεραμική που έχει αναφερθεί είναι του 4ου – 5ου π.χ αιώνα, αλλά αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τάφρος είναι αρκετά μπαζωμένη, δεν αποκλείεται σε βαθύτερα στρώματα να υπάρχει και προγενέστερων εποχών. Από τη νότια πλευρά του γκρεμού έχουν αποκολληθεί μεγάλοι βράχοι, γεγονός που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η πυραμίδα να προστατευόταν με τάφρο και από την νότια πλευρά.Η εκσκαφή της τάφρου μαρτυρεί τον οχυρωματικό χαρακτήρα του έργου, παράλληλα όμως αποτελεί και λατομείο από το οποίο έχουν λατομηθεί οι μεγάλοι ορθογώνιοι και τετράγωνοι ογκόλιθοι της λιθοδομής.
Ανάμεσα στην πυραμίδα και την Ελαφόνηση παρεμβάλλεται μια περιοχή όπου βρίσκεται ένα αρχαίο νταμάρι, πολλές αρχαιότητες και μια μικρή λιμνοθάλασσα περιτριγυρισμένη από εδαφικές εξάρσεις γεμάτες με μυκηναϊκούς τάφους, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι συλημένοι. Σε κάποιο σημείο της ακτής, ανάμεσα στους τάφους, υπάρχει το ανάγλυφο της αιγυπτιακής σφίγγας που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. Παρόμοια ευρήματα έχουν βρεθεί και στον Ταύγετο.
Όταν επισκέφθηκε την πυραμίδα, ο Παυσανίας ανέφερε, πως εκτός από τον τάφο του Κινάδου είδε και ναό της Αθηνάς. Ο ίδιος, θεωρεί τις πυραμίδες ταφικά μνημεία, άλλοι τις θεωρούν λατρευτικούς χώρους, άλλοι οχυρωματικά έργα, τα κτίσματα, ωστόσο, αυτά χάνονται στην αχλύ του χρόνου και κρατούν καλά κρυμμένα τα μυστικά τους.
Έχουν συληθεί, λεηλατηθεί, καταστραφεί και κάποτε έχουν μεταφερθεί κομμάτι κομμάτι για να χρησιμοποιηθούν, όπως αναφέραμε, ως στάβλοι, μαντριά ή αποθήκες.
Είναι βέβαιο πως η Ελληνική γη, γη λουσμένη στο φως, γη που περπάτησαν θεοί μαζί με τους ανθρώπους, έχει πολλά να μας αποκαλύψει ακόμα.
[ΒΑΣΩ ΔΕΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΖΟΣ «Πυραμίδες στην Ελλάδα», maleas, arxaia-ellinika]