Μπορεί να γίνει βιώσιμη η βιομηχανία ρούχων;

Η βιομηχανία ένδυσης προκαλεί τεράστιο πλήγμα στο περιβάλλον. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκαλεί κάθε χρόνο εκτιμάται ότι ξεπερνούν τις αντίστοιχες που προκαλούν μαζί η διεθνής αεροπλοΐα και ναυσιπλοΐα.

Στη Γερμανία συναντά κανείς διαρκώς κάδους για παλιά ρούχα. Το 75% των παλιών ενδυμάτων της χώρας καταλήγει σε αυτούς. Εξαιρετικά πρακτικό για τους κατοίκους της Γερμανίας, όμως άκρως προβληματικό για άλλες περιοχές του πλανήτη. Τα παλιά αυτά ρούχα μεταφέρονται σε μεγάλο βαθμό σε φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Ασίας. «Τα ρούχα αυτά έχουν αυξηθεί τόσο πολύ ώστε χώρες στις οποίες μεταφέρονται με σκοπό να υποστούν επεξεργασία λένε στο μεταξύ: ‘Φτάνει πια!’», λέει η Κριστίν Μπρόντε από την περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace.
Αυτή η υπερσυσσώρευση είναι πάντως απλά ένα σύμπτωμα του πραγματικού προβλήματος. Αυτό ακούει στο όνομα «Fast Fashion», ελληνιστί «Γρήγορη Μόδα». Πολλοί από εμάς καταναλώνουμε υπερβολικά και με ταχύτατους ρυθμούς. Τα τελευταία 15 χρόνια οι παγκόσμιες πωλήσεις ρούχων διπλασιάστηκαν, κι ενώ την ίδια ώρα η μέση διάρκεια χρήσης των ρούχων που αγοράζονται έχει μειωθεί δραστικά, πέφτοντας σε λιγότερο από έναν χρόνο για κάθε ρούχο. Για επιδιόρθωση; Κατά κανόνα ούτε λόγος. «Λίγοι ξέρουν σήμερα να ράψουν έστω κι ένα κουμπί», λέει επικριτικά η Κριστίν Μπρόντε.
Γιγάντιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα
Η πολιτική των εξαιρετικά χαμηλών τιμών που εφαρμόζουν ορισμένες επιχειρήσεις ενθαρρύνει το μοντέλο της υπερκατανάλωσης. Μπορεί η τιμή που πληρώνουμε στα καταστήματα ρούχων να είναι χαμηλή, ωστόσο το τίμημα για το περιβάλλον είναι γιγάντιο. Η παραγωγή υφασμάτων παγκοσμίως προκαλεί συνολικά κάθε χρόνο πάνω από ένα δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Αυτή η ποσότητα ξεπερνά τις αντίστοιχες εκπομπές που προκαλούν συνολικά κάθε χρόνο η διεθνής αερομεταφορές και η ναυσιπλοΐα. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και η μόλυνση των θαλασσών με μικροπλαστικά σωματίδια από ίνες υφασμάτων καθώς και η χρήση δηλητηριωδών χημικών ουσιών στα ρούχα.
«Πρέπει να ασκηθούν εντονότερες πιέσεις στις εταιρείες σχετικά με τους όρους που πρέπει να έχει η παραγωγή ρούχων και το πόσο οικολογική πρέπει να είναι. Έτσι η παραγωγή θα γινόταν ακριβότερη και δεν θα μπορούσε κανείς να παράγει πλέον τόσο φθηνά όσο σήμερα», υπογραμμίζει η Μπρόντε.
79 μεγάλες εταιρείες παραγωγής και πώλησης ενδυμάτων, όπως οι κολοσσοί H&M και Adidas, έχουν δεσμευθεί να αντικαταστήσουν με ακίνδυνες ουσίες έως το 2020 τα επικίνδυνα στοιχεία στα ρούχα τους. Αυτό δείχνει ότι και οι μεγάλες εταιρείες ρούχων έχουν στο μεταξύ αναγνωρίσει ότι η βιώσιμη παραγωγή είναι …της μόδας. Είναι όμως όντως ουσιαστικό αυτό που συμβαίνει ή πρόκειται απλά για τακτική μάρκετινγκ;
Σύμφωνα με την Κριστίν Μπρόντε, η αλλαγή προσανατολισμού προς την κατεύθυνση της περιβαλλοντικά βιώσιμης παραγωγής είναι αναπόφευκτη. Έρευνα του Ιδρύματος Ellen McArthur καταδεικνύει ότι εάν οι εταιρείες συνεχίσουν να παράγουν όπως σήμερα, θα υπήρχαν σοβαρότατες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Διότι η ανάπτυξη των αγορών σε Αφρική και Ασία οδηγεί σε διαρκή αύξηση της ζήτησης για ρούχα παγκοσμίως.
Λύση η κυκλική οικονομία;
Μια δυνητική λύση που βρίσκεται σήμερα υπό διερεύνηση προκειμένου η βιομηχανία ρούχων να γίνει πιο βιώσιμη είναι η λεγόμενη κυκλική οικονομία. Αυτή προβλέπει την επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών για όσο καιρό είναι εφικτό κάτι τέτοιο. Σε ιδανική περίπτωση αυτή η κυκλική οικονομία θα μπορούσε να λειτουργεί με πόρους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Αρκετές μεγάλες εταιρείες έχουν στο μεταξύ δεχθεί να επιδιώξουν την επίτευξη αυτού του στόχου επανεξετάζοντας τα μοντέλα παραγωγής τους. «Η βιομηχανία πρέπει να επιβραδύνει την υπερπαραγωγή ρούχων και εμείς ως καταναλωτές δεν πρέπει να αγοράζουμε διαρκώς καινούργια ρούχα την ώρα που οι ντουλάπες μας ξεχειλίζουν», τονίζει η Κριστίνα Μπρόντε.
[DW]