Όμιλος Ερετών: Ο αρχαιότερος εν ενεργεία αθλητικός σύλλογος στην Ελλάδα

Ο Όμιλος Ερετών είναι κωπηλατικός σύλλογος του Πειραιά. Πρόκειται για τον αρχαιότερο εν ενεργεία αθλητικό σύλλογο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Η έγκριση του καταστατικού του έγινε με Βασιλικό Διάταγμα στις 15 Ιουνίου 1885. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις του είναι στο Πασαλιμάνι.

Ο Όμιλος Ερετών ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Παύλου Δαμαλά, ενός Έλληνα από τη Γαλλία, έπειτα από μακρές συζητήσεις και ενέργειες που ξεκίνησαν το 1884. Το Βασιλικό Διάταγμα με το οποίο έγινε η έγκριση του καταστατικού του ομίλου εκδόθηκε στις 15 Ιουνίου 1885, ημερομηνία που θεωρείται ως επίσημη ημέρα ίδρυσης.
Οι ιδρυτές του ήταν οι γνωστοί τότε επιφανείς Πειραιώτες:
1) Π. Δαμαλάς, 2) Ι. Μελετόπουλος, 3) Γ. Κρίνος, 4) Γ. Ζελός, 5) Θ. Μελετόπουλος, 6) Γ. Καλλιγάς, 7) Δ. Λάμπρος, 8) Ι. Καμπούρογλου, 9) Γ. Βαλακάκης, 10) Φ. Παρασκευαΐδης, 11) Π. Οριγώνης, 12) Δ. Τσάτσος, 13) Φ. Σερπιέρης, 14) Γ. Κατσιμπίλης, 15) Λ. Βάφας, 16) Α. Φεράλδης, 17) Γεώργιος Χατζανέστης, 18) Κ. Δαμιανός, 19) Ι. Τζουράς, 20) Κ. Σταμπόπουλος, 21) Π. Νεγροπόντες, 22) Γ. Κουντουριώτης, 23) Ν. Θων, 24) Κ. Ρότσιλδ, 25) Ν. Αξελός, 26) Ε. Πίσας, 27) Αλέξανδρος Ζαΐμης, 28) Α. Τσαμαδός, 29) Π. Βάδεν, 30) Α. Δεμερτζής, 31) Μ. Καμάρας, 32) Ε. Ουατμπλέδ, 33) Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης, 34) Δ. Μπουντούρης, 35) Γ. Σκουζές, 36) Θεόδωρος Γ. Ρετσίνας, 37) Ι. Σκουζές, 38) Π. Βασιλόπουλος, 39) Ρ. Τούρ, 40) Ν. Μπαλάνος, 41) Ν. Φιλάρετος, 42) Αθ. Θ. Ρετσίνας, 43) Α. Μαλαμίδης, 44) Α. Ρωμανός, 45) Γ. Θ. Ρετσίνας, 46) Α. Μαντζαβίνος, 47) Π. Δορσαμέτ, 48) Σ. Καπράνος, 49) Κ. Βασιλειάδης, 50) Β. Στάης, 51) Γ. Γκινάκας και 52) Ι. Θεοφιλάς.
Εκτός από τα γνωστά ονόματα της παλιάς πειραϊκής κοινωνίας, συμμετείχαν επίσης ο μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αλέξανδρος Ζαΐμης και ο αρχιστράτηγος της Μικρασίας Γεώργιος Χατζηανέστης. Επίσης, στον κατάλογο ξεχωρίζουν τα ονόματα των μετέπειτα Δήμαρχων Πειραιά Θεόδωρου Ρετσίνα (1887-1895) με τους δύο γιους του, Δημοσθένη Ομηρίδη (1907-1914) και φυσικά του Παύλου Δαμαλά (1903-1907).
Οι πρώτες εγκαταστάσεις του Ομίλου Ερετών (αρχικά Ομίλου Ερετών Φαλήρου) έγιναν στην τότε γωνία του Φαληρικού Όρμου, κάτω από την Καστέλλα, στα όρια του Φαλήρου με τον Πειραιά. Το 1888 οι ιδρυτές του Ομίλου, αποφάσισαν την μεταφορά του στο κέντρο του Πειραιά, στο Πασαλιμάνι. Το κτίριο άρχισε να κτίζεται στα 1891. Η βόρεια πλευρά του ολοκληρώθηκε τρία χρόνια μετά. Πληροφορίες για την κάτοψή του δεν έχουμε. Οι αδροί κυφωτοί γωνιόλιθοι χαρακτηρίζουν τις όψεις του, ενώ έχει υποστεί μεταγενέστερες μετατροπές.[1] Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται μέχρι σήμερα έχει χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο ιστορικής μνήμης.
Ιστορική πορεία
Ουσιαστικά η ιστορία του Ομίλου Ερετών συνδέεται με την ιστορία της Ελληνικής Κωπηλασίας. Ο Ελληνογάλλος Παύλος Δαμαλάς συγκέντρωσε μία ομάδα επιφανών Πειραιωτών και υλοποίησε μαζί τους την ιδέα της δημιουργίας ενός κωπηλατικού σωματείου. Στις τάξεις τους ο τότε δήμαρχος Πειραιά Θεόδωρος Ρετσίνας, ο ναύαρχος Κουντουριώτης, ο στρατηγός Γεώργιος Χατζηανέστης και άλλοι πολλοί.
Αναγνωρίζοντας τη συμβολή του Δαμαλά στην ανάπτυξη της κωπηλασίας ο Όμιλος Ερετών διοργανώνει ετήσιους αγώνες στη μνήμη του. Επίσης, η Γαλλική Ομοσπονδία διοργανώνει ένα διαρκές κύπελλο στο Παρίσι στη μνήμη Δαμαλά, γεγονός που δείχνει ότι η προσφορά του στο άθλημα έχει αναγνωριστεί διεθνώς.
Το 1886 ο Όμιλος Ερετών διοργανώνει τους πρώτους κωπηλατικούς αγώνες στην Ελλάδα, με συμμετοχή πληρωμάτων των πολεμικών πλοίων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας που ναυλοχούσαν τότε στον Φαληρικό Όρμο. Επίσης, το 1896 έχει καθοριστική συμμετοχή στην διοργάνωση των κωπηλατικών αγωνισμάτων της Α΄ Ολυμπιάδας, αναλαμβάνοντας την διοργάνωση της Κωπηλασίας στο Φάληρο με τον Πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής το Θ. Ρετσίνα και ψυχή της διοργάνωσης τον Π. Δαμαλά. Τελικά, τα αγωνίσματα δεν έγιναν λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Από τότε μέχρι σήμερα ο Όμιλος δεν διέκοψε ποτέ την λειτουργία του παρά τους πολέμους, τις κατοχές και τις καταστροφές που μεσολάβησαν. Το 1906 συμβάλλει αποφασιστικά στη διοργάνωση των πρώτων Πανελλήνιων αγώνων κωπηλασίας. Συμμετέχει σε αγώνες στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στη Σύρο και στους Πανιώνιους Αγώνες στη Σμύρνη που διοργανώνουν τοπικοί όμιλοι.
Πρωτοστατεί στη δημιουργία κωπηλατικών σωματείων σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και το 1927 αποτελεί ιδρυτικό μέλος της “Ελληνικής Ένωσης Φιλάθλων Ναυτικών Σωματείων” (ΕΕΦΝΣ), η οποία αναλαμβάνει την εποπτεία της κωπηλασίας και ιστιοπλοΐας, αθλήματα που μέχρι τότε ήταν υπό τον έλεγχο του ΣΕΓΑΣ. Την περίοδο της κατοχής η ΕΕΦΝΣ παίρνει τη σημερινή της ονομασία: “Ελληνική Κωπηλατική Ομοσπονδία Φιλάθλων Ναυτικών Σωματείων” (ΕΚΟΦΝΣ), αφού η ιστιοπλοΐα εντάσσεται σε ανεξάρτητη ομοσπονδία.
Διεθνείς επιτυχίες
Το 1948 στην πρώτη μεταπολεμική Ολυμπιάδα του Λονδίνου, συμμετέχει με αμιγές πλήρωμα στο αγώνισμα της δίκωπου με πηδαλιούχο (Διακουμάκος, Βενιέρης, πηδ. Φιλιππούσης).
Μεγαλύτερη επιτυχία του ομίλου είναι η 6η θέση του Κ. Κοντομανώλη στο μονοθέσιο σκιφ στην Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες το 1984.
Το 2003 το πλήρωμα του Ομίλου στο αγώνισμα της τετράκωπου μετά πηδαλιούχου Α.Μ.Ε.Α. κερδίζει το χάλκινο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Μιλάνου: Αξαγοράρης, Μοναχός, Γιουρούκης, Κιτρομηλίδης, πηδ. Πολλάκης.
Απο τότε αθλητές του Ομίλου Ερετών έχουν βραβευτεί σε πολλά βαλκανικά πανευρωπαϊκά και παγκόσμια πρωταθλήματα.
Τιμητικές διακρίσεις
Για την ιστορική του παρουσία στον ελληνικό αθλητισμό έχει τιμηθεί από δεκάδες συλλόγους και φορείς. Επίσης, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αφιέρωσαν στον Όμιλο Ερετών το πρώτο γραμματόσημο της σειράς “Ελληνικά Αθλητικά Σωματεία”, ονομαστικής αξίας 4 €, ως κεφαλή της σειράς. Από τις τιμητικές διακρίσεις που έλαβε, ξεχωρίζουν:
– Το χρυσό μετάλλιο από την Ακαδημία Αθηνών
– Το χρυσό αριστείο Α΄ τάξεως του Δήμου Πειραιά
– Του Πολεμικού Ναυτικού
– Της Ελληνικής Θαλάσσιας Ένωσης
Αθλητές – Δραστηριότητα
Από τις τάξεις του Ομίλου ξεπήδησαν εκατοντάδες κωπηλάτες και κωπηλάτριες υψηλού επιπέδου, όπως: Παπακώστας, Διακουμάκος, Ι. Βλάχος, Βενιέρης, Στ. Μπότσης, Συμπόνης, Κοντομανώλης και από τους νεώτερους Χ. Βλάχος, Ι. Μαραγκός, Δ. Κούβαρης, Νικ. Μπότσης, Σπανος και πάρα πολλοί άλλοι.
Στα χρόνια που πέρασαν πολλές είναι οι πρωτιές του Ομίλου Ερετών:
– Ίδρυσε το πρώτο γυναικείο τμήμα Κωπηλασίας στην Ελλάδα
– Ίδρυσε το πρώτο τμήμα Κωπηλασίας Α.Μ.Ε.Α.
– Ίδρυσε πρώτος τμήματα αθλουμένων εξωαγωνιστικά με την Κωπηλασία
– Πραγματοποίησε την πρώτη μεταολυμπιακή αγωνιστική χρήση του Ολυμπιακού Κωπηλατοδρομίου του Σχινιά
Στον Όμιλο Ερετών λειτουργούν τα παρακάτω τμήματα:
Τμήμα Αγωνιστικό: κατηγορίες παίδων, κορασίδων, εφήβων, νεανίδων, ανδρών, γυναικών
Τμήμα Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ)
Τμήμα Άσκησης στην Κωπηλασία, ανοικτό για όλες τις ηλικίες
Το Μουσείο Κωπηλασίας
Στο ιστορικό κτίριο και στο μουσείο του Ομίλου υπάρχει το πλούσιο ιστορικό αρχείο του. Σε αυτό φυλάσσονται εκατοντάδες πολύτιμα έγγραφα και αντικείμενα. Επίσης, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος του αρχείου της Κωπηλατικής Ομοσπονδίας.
Στον ίδιο χώρο βρίσκεται η τετράκωπος που χρησιμοποιήθηκε στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1928 στο Άμστερνταμ, τα δελτία ασκήσεων της παραμονής της κήρυξης του πολέμου του 1940 και της επομένης, το πρόγραμμα των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 της Αθήνας στην ελληνική και την γαλλική γλώσσα, ένα δίπλωμα από το πανελλήνιο πρωτάθλημα του 1908 που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και εκατοντάδες έπαθλα (κύπελλα, μετάλλια, βραβεία), ανάμεσα στα οποία κι ένα του 1888, το οποίο είχε χαρίσει ο αυτοκράτορας της Κίνας στο βασιλιά Γεώργιο Α΄.
Παραπομπές
1. Σταματίνα Μαλικούτη, Πειραιάς 1834-1912, εκδ. Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2004, σελ.266
[wikipedia]