Δεκάδες φοιτητές συρρέουν κάθε χρόνο στην Ακαδημία (Accademia Vivarium Novum) στο Φρασκάτι της Ρώμης για να μάθουν δυο γλώσσες που θεωρούνται σήμερα «νεκρές»: λατινικά και αρχαία ελληνικά. Μεταξύ Οκτωβρίου και Ιουνίου η σχολή φιλοξενεί 40 υπότροφους, ηλικίας από 16 έως 25 ετών, σημειωτέον μόνον άνδρες. Τους καλοκαιρινούς μήνες ωστόσο η Ακαδημία είναι ανοιχτή για όλες τις ηλικίες και αμφότερα φύλα.
Φέτος ο νεαρότερος μαθητής ήταν 12 ετών ενώ ο μεγαλύτερος πάνω από 60. Σε αντίθεση με όσους έχουν υποτροφίες όμως, τους θερινούς μήνες οι μαθητές καλούνται να πληρώσουν δίδακτρα ύψους έως και 5.200 ευρώ. Παρά ταύτα ο αριθμός των υποψηφίων είναι συνήθως μεγαλύτερος από εκείνον που μπορεί να δεχθεί η σχολή.
«Δεν πρόκειται για εκπαιδευτική εκδρομή», επισημαίνει ο διευθυντής και ιδρυτής της Ακαδημίας, Λουίτζι Μιράλια, ο οποίος θεωρείται ένας από τους καλύτερους γνώστες λατινικών στον κόσμο. Το καθημερινό πρόγραμμα προβλέπει 12 ώρες λατινικά αλλά και αρχαία ελληνικά. Όχι όμως όπως στο σχολείο, με εκμάθηση γραμματικής και μεταφράσεις. Στην Ακαδημία οι μαθητές μαθαίνουν να διαβάζουν, να μιλούν, να τραγουδούν και κυρίως να καταλαβαίνουν τη γλώσσα. «Πρέπει να μαθαίνουμε τα λατινικά με τρόπο, ώστε να μην είναι μια ξένη και ιδιάζουσα γλώσσα», εξηγεί ο Μιράλια. «Σε δυο μήνες μαθαίνεις εδώ περισσότερα απ΄ ότι σε πέντε χρόνια στο σχολείο».
Δίνοντας ζωή στη γλώσσα
Μετά τα αγγλικά και τα γαλλικά, τα λατινικά είναι η τρίτη ξένη γλώσσα που διδάσκονται πιο συχνά οι μαθητές στα γερμανικά σχολεία. Ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό των ενδιαφερόμενων μαθητών στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και στη Βαυαρία. Συνολικά όμως ο αριθμός των παιδιών που διδάσκονται λατινικά στη Γερμανία έχει μειωθεί κατακόρυφα, και συγκεκριμένα, κατά 200.000 περίπου μέσα σε μια 10ετία, στις 632.000 το σχολικό έτος 2016/2017. Οι λόγοι είναι πολλοί και διαφορετικοί. Ο κυριότερος είναι ότι οι περισσότεροι μαθητές προτιμούν άλλα μαθήματα επιλογής, όπως την Πληροφορική. Επιπλέον η γνώση λατινικών δεν αποτελεί πλέον προϋπόθεση για την εισαγωγή σε συγκεκριμένες σχολές ΑΕΙ, όπως ίσχυε παλαιότερα.
Γιατί λοιπόν να μαθαίνει κανείς σήμερα λατινικά;
Το επιχείρημα ότι βοηθά τους νέους στην εκμάθηση εν γένει έχει χάσει τη βαρύτητά του, εκτιμά ο επικεφαλής του γερμανικού συνδέσμου φιλολόγων Χάρτμουτ Λος.«Σε αυτό βοηθούν και άλλα μαθήματα, δεν αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα των λατινικών». Αυτό που καταφέρνουν όμως τα λατινικά, όπως λέει, είναι «να προκαλούν τη σκέψη για τη γλώσσα αλλά και την επικοινωνία με το παρελθόν και την κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά».
Η γλώσσα «ζωντανεύει»
Η εκμάθηση των λατινικών στη Γερμανία γίνεται σε τρία σχολικά έτη και προβλέπει γραμματική και λεξιλόγιο και στη συνέχεια τη μετάφραση κλασσικών έργων. Στην Ακαδημία της Ρώμης η διδασκαλία είναι φυσικά τελείως διαφορετική αφού οι δάσκαλοι επιχειρούν να εμφυσήσουν ζωή στη γλώσσα. Θεατρικές παραστάσεις, μουσική και τραγούδια και συνεχείς συνομιλίες βοηθούν στη σωστή και ουσιαστική εκμάθηση. Οι μαθητές της Ακαδημίας προέρχονται από όλο τον κόσμο: από την Κίνα και τη Βραζιλία μέχρι τη Γαλλία και την Κορέα. Τα αγγλικά απαγορεύονται αυστηρά. Στους διαδρόμους ακούει κανείς Salve και Gratias ενώ οι κάδοι απορριμμάτων αναγράφουν Materies euplastica και Charta cuiuslibet generis (πλαστικά και χαρτί).
«Πολλοί λένε ότι είναι μια νεκρή γλώσσα και δεν μπορείς να τη μιλήσεις. Ανοησίες!», λέει ο Μπέντζαμιν Στολτς, φοιτητής Φιλολογίας από το νότιο Τιρόλο. «Όταν μιλάς μόνον λατινικά, τότε κάποια στιγμή αρχίζεις να σκέφτεσαι και να ονειρεύεσαι στα λατινικά».
Για τον ιδρυτή της σχολής Λουίτζι Μιράλια το στοίχημα είναι πολύ μεγαλύτερο. Στόχος του είναι να μεταφέρει και να διδάξει στους μαθητές του μια πιο ανθρωπιστική προσέγγιση του κόσμου. Να διδαχθούν το πνεύμα της γλώσσας, των επιστημόνων και των φιλοσόφων της αρχαιότητας. Όλων εκείνων, που όπως λέει, έκαναν τη γλώσσα αθάνατη. «Μερικές φορές είναι πιο δύσκολο να ζητήσεις καφέ στα λατινικά παρά να καταλάβεις τον Πλάτωνα», όπως λέει.
Λάουρα Κρικάλλα (dpa) / Κώστας Συμεωνίδης
DW