"Δεξιότερα Κουροπάτκιν" – Ποιος ήταν ο Αλεξέι Κουροπάτκιν, τι σχέση έχει η έκφραση με την Ελλάδα

Ο Αλεξέι Νικολάγεβιτς Κουροπάτκιν (ρωσ. Алексе́й Никола́евич Куропа́ткин, 29 Μαρτίου 1848 – 16 Ιανουαρίου 1925) ήταν Ρώσος αυτοκρατορικός υπουργός Πολέμου από το 1898 μέχρι το 1904 και θεωρείται υπαίτιος για την ήττα της Ρωσίας στον πόλεμο με την Ιαπωνία.

Φωτογραφία: Ο Αλεξέι Νικολάγεβιτς Κουροπάτκιν το 1903 (πίνακας)
Η έκφραση
Το “δεξιότερα Κουροπάτκιν” πιθανώς να έχετε συναντήσει σε παλαιότερα ελληνικά κείμενα και δεν γνωρίζετε τι ακριβώς σημαίνει και που χρησιμοποιείται.
Αρχικά λοιπόν πρέπει να ξέρετε, που είμαι σίγουρος ότι δεν ξέρετε εκτός από αυτούς που ασχολούνται με την ιστορία, τι έγινε στη μάχη του Mukden -σημερινή Σεν-Γιάν της Κίνας- που κράτησε κοντά 20 μέρες, από τις 20 Φεβρουαρίου έως τις 11 Μαρτίου του 1905. Εκεί έγινε η σημαντικότερη μάχη του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου.
Ο Ρώσος στρατηγός Κουροπάτκιν είχε εξαπλώσει τη στρατιά του σε 80 χιλιόμετρα κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής Από την άλλη πλευρά της γραμμής ήσαν οι Ιάπωνες με τον στρατάρχη Ογιάμα. Αυτός έστειλε αρχικά στα δεξιά του 3 μεραρχίες, αλλά στις 3 Μαρτίου έστειλε στρατεύματα στα αριστερά του για να υπερφαλαγγίσει την δεξιά πλευρά των Ρώσων.
Οι δύο στρατιές προσπαθούσαν όλο αυτό το διάστημα να υπερφαλαγγίσει η μία την άλλη σε ένα μήκος 10 χιλιομέτρων της σιδηροδρομικής γραμμής.
Τελικά ο Κουροπάτκιν, ουσιαστικά ηττημένος, συνέπτυξε την στρατιά του 100 χιλιόμετρα βορειότερα έχοντας χάσει 90000 άνδρες από τους οποίους οι 30000 αιχμάλωτοι. Αλλά και οι Γιαπωνέζοι έχοντας χάσει 40000 άνδρες δεν μπορούσαν να τον καταδιώξουν.
Στην Αθήνα τώρα οι Έλληνες και ιδίως οι απόστρατοι αξιωματικοί, παρακολουθούσαν τα γεγονότα με ενδιαφέρον και στο καφενείο του Ζαχαράτου στο Σύνταγμα γινόντουσαν ομηρικές συζητήσεις και διαφωνίες σχετικά με ποια τακτική έπρεπε να ακολουθήσουν οι Ρώσοι για να κερδίσουν.
Όπως καταλαβαίνετε τα νέα στην Αθήνα έφταναν μετά από μέρες που είχαν γίνει οι διάφορες μάχες αλλά ορισμένοι θαμώνες απτόητοι, άσχετα από αυτό, συνιστούσαν από την Αθήνα στον Κουροπάτκιν να στείλει τα στρατεύματα του δεξιότερα!
Η φράση λοιπόν –Δεξιότερα Κουροπάτκιν- έμεινε στη ιστορία και χρησιμοποιείται για όλους τους ανόητους που συμβουλεύουν από μόνοι τους εκεί που δεν τους ζήτησαν την συμβουλή τους, είτε εκεί που δεν πρόκειται να εισακουστεί.
Βιογραφικό
Ο Κουροπάτκιν γεννήθηκε το 1848 στο Χολμ Ουγιέζντ του Πσκοβ, στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Ο πατέρας του ήταν Λοχαγός και ο Κουροπάτκιν εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Δόκιμων και στη Στρατιωτική Σχολή του Παύλου Α’, ενώ ξεκίνησε τη θητεία στον στρατό το 1864. Στις 8 Αυγούστου 1866 προήχθη σε Υπολοχαγό στο 1ο Τάγμα Πεζικού του Τουρκεστάν και έλαβε μέρος στην κατάληψη της Μπουχάρα, στην πολιορκία του Σαμαρκάντ και σε άλλες μάχες που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της ρωσικής εκστρατείας στο Τουρκεστάν. Προήχθη σε Λοχαγό τον Αύγουστο του 1870.
Από το 1872 μέχρι το 1874, ο Κουροπάτκιν φοίτησε στην Ακαδημία του Γενικού Επιτελείου και αργότερα διορίστηκε ως στρατιωτικός σύμβουλος στο Βερολίνο και στο Παρίσι, ενώ συμμετείχε στη γαλλική εκστρατεία στη Σαχάρα. Επέστρεψε στη Ρωσία στα τέλη του 1875 και μετατέθηκε στη Στρατιωτική Περιοχή του Τουρκεστάν. Έλαβε το παράσημο του Τάγματος του Αγίου Γεωργίου Δ’ Τάξεως για τον ρόλο που έπαιξε στην κατάληψη του Κόκαντ από τους Ρώσους.
Από το 1875 μέχρι το 1876, ο Κουροπάτκιν ήταν μέλος μιας διπλωματικής αποστολής στον Γιάκουμπ Μπεγκ (ηγέτης της Κασγκάριας) που είχε σκοπό να λύσει το θέμα των συνόρων με τη Ρωσία στην Κοιλάδα Φεργκάνα.
Από τον Σεπτέμβριο του 1877 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1878 ήταν Αρχηγός Επιτελείου της 16ης Μεραρχίας Πεζικού. Τον Αύγουστο του 1879 ήταν Διοικητής της Ταξιαρχίας Τυφεκιοφόρων του Τουρκεστάν, η οποία διέσχισε 500 μίλια σε 18 μέρες για να ενωθεί με τις δυνάμεις του Στρατηγού Μιχαήλ Σκόμπελεβ που είχαν εισβάλει στο Τουρκμενιστάν. Ο Κουροπάτκιν προέβη στην κύρια επίθεση κατά της πόλης-οχυρού Γκεόκ Τέπε στις 12 Ιανουαρίου 1881 και έλαβε το παράσημο του Τάγματος Αγίου Γεωργίου Γ’ Τάξεως για τη νίκη στη μάχη. Μετά τον πόλεμο έγραψε ένα λεπτομερές έργο για τις επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1880, ο Κουροπάτκιν υπηρέτησε στη Ταξιαρχία Τυφεκιοφόρων του Τουρκεστάν. Προήχθη σε Υποστράτηγο στις 29 Ιανουαρίου 1882. Το επόμενο έτος μετατέθηκε στο Γενικό Επιτελείο και προήχθη σε Αντιστράτηγο το 1890.
Από το 1890 μέχρι το 1898, ο Κουροπάτκιν ήταν Κυβερνήτης της Υπερσιβηρικής Περιοχής στην Κεντρική Ασία με βάση το Ασγκαμπάτ. Κατά τη διάρκεια της θητείας του έγινε γνωστός για την ανάπτυξη του εμπορίου και της γεωργίας σε μια περιοχή που παλαιότερα ήταν γνωστή για το υψηλό επίπεδο εγκληματικότητας και δουλείας. Σταθεροποίησε τοπικό δικαστικό και εκπαιδευτικό σύστημα και ενθάρρυνε την εγκατάσταση εποίκων από της εσωτερικές επαρχίες της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Υπουργός Πολέμου
Το 1898, ο Κουροπάτκιν ανακλήθηκε στην Αγία Πετρούπολη και ορίστηκε Υπουργός Πολέμου. Προτεραιότητα του ήταν η βελτίωση της διοικητικής δομής του στρατού. Οι μεταρρυθμίσεις του είχαν στόχο να θέσουν όριο ηλικίας για τους αξιωματικούς μετώπου και για τους υποψήφιους υπάλληλους γραφείου, καθώς επίσης και να αυξήσουν την περίοδο απόσπασης των αξιωματικών από το Γενικό Επιτελείο στις μάχιμες μονάδες. Αύξησε την περίοδο εκπαίδευσης των δόκιμων από δύο σε τρία χρόνια και ίδρυσε επτά νέες σχολές δόκιμων. Τέλος, αύξησε τη συχνότητα των εκπαιδευτικών ελιγμών.
Ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις του δεν έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αν και γνώριζε για τις ελλείψεις σε τρόφιμα, ρούχα και στέγαση, δεν ήταν σε θέση να ασφαλίσει τα απαραίτητα θεμέλια για βελτίωση, γι’ αυτό και οι δραστηριότητες του περιορίστηκαν στην τόνωση του ηθικού με τη βοήθεια της Εκκλησίας, στην κατάργηση της σωματικής τιμωρίας και στη βελτίωση των κουζίνων πεδίου.
Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος
Ο Κουροπάτκιν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις με την Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας πριν τον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο το 1904 – ο Κουροπάτκιν ήταν κατά μιας ένοπλης σύρραξης με την Ιαπωνία, θέση που είχε σχηματίσει μετά την επίσκεψη του στην Ιαπωνία τον Ιούνιο του 1903.
Ο Κουροπάτκιν ήταν υπαίτιος της αποτυχίας των ρωσικών δυνάμεων ξηράς. Αν και η λογική της στρατιωτικής προσέγγισης του ήταν να προβεί σε πόλεμο φθοράς και να αποφύγει την επίθεση μέχρι τη μεταφορά μεγάλων δυνάμεων μέσω του Υπερσιβηρικού Σιδηρόδρομου, ο Κουροπάτκιν ήταν αναποφάσιστος – οι στρατιωτικοί ιστορικοί θεωρούν πως η αναποφασιστικότητα του και η έλλειψη ικανότητας στην οργάνωση στρατιωτικών επιχειρήσεων είχαν ως αποτέλεσμα (κατά μεγάλο βαθμό) την ήττα των Ρώσων.
Μετά τη ρωσική ήττα στη μάχη του Μουκντέν, ο Κουροπάτκιν απαλλάχτηκε από τη διοίκηση και παρέδωσε τη θέση του στον Νικολάι Λινέβιτς, πρώην Διοικητή της 1ης Στρατιάς της Μαντζουρίας. Ωστόσο, απαίτησε να μείνει στο μέτωπο και ανέλαβε τη διοίκηση της 1ης Στρατιάς της Μαντζουρίας.
Το 1906, μετά τη λήξη του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου, ο Κουροπάτκιν υπηρέτησε ως Μέλος του Κυβερνητικού Συμβουλίου της Αυτοκρατορικής Ρωσίας. Ωστόσο, το 1907, επέστρεψε στην μικρή του πατρίδα, όπου έγραψε έργο που μεταφράστηκε σε αρκετές ξένες γλώσσες.
Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος
Μόλις ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Κουροπάτκιν ζήτησε να σταλεί στο μέτωπο – ωστόσο, το αίτημα του δεν έγινε δεκτό από τον Μέγα Δούκα Νικολάι Νικολάγεβιτς. Όταν, όμως, ο Τσάρος Νικόλαος Β’ της Ρωσίας ανέλαβε την αρχιστρατηγία, τον Οκτώβριο του 1915, ο Κουροπάτκιν ανέλαβε τη διοίκηση του Σώματος των Γρεναδιέρων.
Στα τέλη του Ιανουάρη του 1916, ανέλαβε τη διοίκηση της 5ης Στρατιάς και τον Φεβρουάριο του 1916 ανέλαβε τη διοίκηση του Βορείου Μετώπου, αντικαθιστώντας τον άρρωστο Στρατηγό Πάβελ Πλέβε. Στις αρχές του Μάρτη, οι δυνάμεις προέβησαν σε μικρού βεληνεκούς επίθεση κοντά στη Ρίγα, αλλά υπερφαλαγγίστηκαν και υποχώρησαν προς τον ποταμό Ντβινά. Μια δεύτερη επίθεση είχε ως αποτέλεσμα τα ρωσικά στρατεύματα να προωθηθούν μερικά χιλιόμετρα.
Ο Τσάρος Νικόλαος Β’ δεν δέχτηκε τις δικαιολογίες του Κουροπάτκιν για έλλειψη πυροβόλων, κακή κατάσταση των δρόμων και κακοκαιρία. Ο Κουροπάτκιν σχεδίαζε μια νυχτερινή επίθεση με τη χρήση προβολέων με σκοπό να τυφλώσει τους Γερμανούς υπερασπιστές – αυτή η τακτική είχε χρησιμοποιηθεί νωρίτερα κατά των ιαπωνικών δυνάμεων. Ωστόσο, οι άνδρες του δεν πέτυχαν τον στόχο τους και υπέστησαν σοβαρές απώλειες.
Ο Κουροπάτκιν απαλλάχτηκε από τη διοίκηση στις 22 Ιουλίου 1916 και υπηρέτησε ως Στρατηγός Κυβερνήτης της Στρατιωτικής Περιοχής του Τουρκεστάν και ως Αταμάνος των Κοζάκων του Σεμιρέτσιγιε.
Η στήριξη της ρωσικής πλευράς στη σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα πλαίσια Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν δημοφιλής στο Τουρκεστάν – ωστόσο, ο Κουροπάτκιν ήταν πολύ δημοφιλής και βοήθησε στην καταστολή μιας μεγάλης εξέγερσης που ετοιμαζόταν στην περιοχή.
Μετά την επανάσταση
Κατά τη Φεβρουαρινή Επανάσταση του 1917, ο Κουροπάτκιν βρισκόταν στην Αγία Πετρούπολη, όπου ορκίστηκε πίστη στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Ρωσίας και έκοψε το βασιλικό έμβλημα από τις επωμίδες του. Έγινε Διοικητής της Στρατιωτικής Περιοχής του Τουρκεστάν από τον Υπουργό Πολέμου της Προσωρινής Κυβέρνησης, Αλεξάντερ Γκουτσκόβ. Ωστόσο, ο διορισμός αυτός αμφισβητήθηκε από το Σοβιέτ των Μπολσεβίκων Αντιπροσώπων των Στρατιωτών και των Εργατών της Τασκένδης, το οποίο τον συνέλαβε και τον έστειλε πίσω στην Αγία Πετρούπολη.
Απελευθερώθηκε με εντολή της Προσωρινής Κυβέρνησης και επέστρεψε στην οίκεια επαρχία. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, έγινε ειδικός στο βιολί και δίδαξε σε σχολείο γεωργίας που είχε ιδρύσει, μέχρι τον θάνατο του, το 1925.
wikipedia, atheofobos2