Ενισχύει και Διευρύνει την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο
Michal Kranz, Checkpoint Asia, 15-4-2019
Μετάφραση:Μιχαήλ Στυλιανού
Κατά την πρόσφατη περιοδεία του στην Μέση Ανατολή, ο Αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών Μάϊκ Πομπέο επικεντρώθηκε κυρίως στην επιρροή του Ιράν στην περιοχή, αλλά στις 20 Μαρτίου, στην Ιερουσαλήμ, χαρακτήρισε επίσης την Ρωσία ως αντίπαλο των περιφερειακών συμμάχων των ΗΠΑ, επιπλέον του Ιράν και της Κίνας, μιλώντας για ενέργεια και ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο: «Αναθεωρητικές δυνάμεις, όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα προσπαθούν να καταλάβουν σημαντικό χώρο στην Ανατολή και στην Δύση», δήλωσε ο Πομπέο,μιλώντας πλάι στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου και στους ηγέτες της Ελλάδας και της Κύπρου.
Τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου ανακαλύφθηκαν στην Ανατολική Μεσόγειο, που μοιράζονται μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ.
Ο Πομπέο σχεδίαζε, όπως γράφτηκε, να τραβήξει κόκκινες γραμμές για τα ρωσικά σχέδια στον Λίβανο, κατά την παραμονή του στην Βηρυτό στις 22 και 23 Μαρτίου. Αλλά οποιαδήποτε σχέδια και αν είχε ο Πομπέο, φαίνεται πως δεν καρποφόρησαν. Στις βδομάδες που ακολούθησαν την επίσκεψη του Πομπέο, οι ηγέτες του Λιβάνου επαύξησαν τις προσπάθειές τους να συνεργαστούν με ρωσικές εταιρείες στην επέκταση του τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας τους.
Μολονότι οι ΗΠΑ διατηρούν μιαν σημαντική διπλωματική επιρροή στις ενεργειακές υποθέσεις του Λιβάνου, οι ρωσικές οικονομικές επενδύσεις έχουν κατά πολύ ξεπεράσει τις αμερικανικές και Ρώσοι αξιωματούχοι και επικεφαλής επιχειρήσεων εξέφρασαν την επιθυμία τους να προχωρήσουν περισσότερο στην στερέωση του ρόλου τους ως αποφασιστικών παραγόντων, καθώς οι ΗΠΑ συνεχίζουν να βραδυπορούν.
«Οι Ρώσοι πλεονεκτούν έναντι των Αμερικανών, όχι μόνο στον Λίβανο αλλά και σε όλη την περιοχή», δήλωσε στο Αλ Μόνιτορ ο Αμάλ Αμπού Ζαίντ, σύμβουλος επί των λίβανο-ρωσικών υποθέσεων στο Υπουργείο των Εξωτερικών.
Ο Λίβανος και η Ρωσία υπέγραψαν ένα μνημόνιο συνεννόησης τον Οκτώβριο του 2013 να συνεργαστούν στην εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου και από τότε η συνεργασία τους έχει γίνει στενότερη. Τον Δεκέμβριο 2017 η κυβέρνηση του Λιβάνου εκχώρησε τα πρώτα της συμβόλαια για εξερεύνηση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου σε ένα κονσόρτσιουμ τριών εταιρειών, όπου συμμετέχει η Νόβατεκ, η δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική εταιρεία αερίου.
Τον περασμένο Ιανουάριο, ο, κρατικής κατά πλειοψηφία ιδιοκτησίας, ρωσικός πετρελαϊκός γίγας Ροσνέφτ υπέγραψε μια 20ετή σύμβαση να διαχειρίζεται, λειτουργεί και δυνητικά να αποκαταστήσει και επεκτείνει τμήμα της τερματικής αποθήκευσης πετρελαίου στην Τρίπολη, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου. Η Ροσνέφτ συμμετέχει επίσης σε διαγωνισμό με άλλα κονσόρτσια, που περιλαμβάνει και μιαν αμερικανική εταιρεία, για υπεράκτιο τερματικό σταθμό αερίου.
Μέρες μετά την επίσκεψη του Πομπέο, ο Πρόεδρος του Λιβάνου Μισέλ Αούν ταξίδεψε στην Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Γενικό Διευθυντή της Ροσνέφτ, Ιγκόρ Σέσιν, ο οποίος δήλωσε ότι η εταιρεία του ενδιαφέρεται «να προαγάγει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στον Βόρειο Λίβανο». Κατά τον Αμπού Ζείντ, ο Σέσιν ενδιαφέρεται να οικοδομήσει μέχρι τρεις ακόμηεγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Τρίπολη και ενδεχομένως να επενδύσει σε ένα μελλοντικό διυλιστήριο στον βόρειο Λίβανο.
Ο βουλευτής Σεζάρ Αμπί Χαλίλ, που ήταν υπουργός Ενέργειας όταν ο Λίβανος υπέγραψε το συμβόλαια με την Ροσνέφτ για την Τρίπολη, είπε στο Αλ Μόνιτορ ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στον Λίβανο για συνεργασία με ξένες εταιρείες και αμερικανικές για την εγκατάσταση και την αποκατάσταση διυλιστηρίων. Πρόσθεσε ότι τα συμβόλαια θα συναφθούν τελικά με εκείνες που θα κάνουν τις καλύτερες προσφορές, όπως η Ροσνέφτ για την Τρίπολη.
Το ενδιαφέρον της Ρωσίας για τον Λίβανο συνδέεται με την στρατηγική της στην περιοχή. Από το 2016, η Ροσνέφτ επεκτείνει σταθερά τις επιχειρήσεις της στο Ιράκ, στην Αίγυπτο και στην Λιβύη, ενώ η Γκαζπρόμ, ρωσική κρατική εταιρεία φυσικού αερίου, έχει εισχωρήσει στην αγορά αερίου της Συρίας κατά την διάρκεια του πολέμου. Μολονότι τα συριακά αποθέματα πετρελαίου και αερίου είναι απείρως μικρότερα από εκείνα του γειτονικού Ιράκ, η θέση τους είναι στρατηγικής σημασίας για την Ρωσία, που υποστηρίζει την κυβέρνηση του Προέδρου ΄Ασαντ από τις αρχές του πολέμου. Η Ρωσία έχει εξ άλλου αρχίσει έρευνες για πετρέλαιο και αέριο στην θαλάσσια οικονομική ζώνη της Συρίας.
Ο Αμπού Ζείντ επιβεβαίωσε ότι η αποκατάσταση του από μακρού αχρηστευμένου αγωγού πετρελαίου που συνδέει την Τρίπολη με τις πετρελαιοπηγές στο Ιρακινό Κουρδιστάν, όπου απασχολείται η Ροσνέφτ, ήταν ένα από τα θέματα της συζήτησης του Προέδρου Αούν του Λιβάνου με τον Σέσιν στην Μόσχα. Η απόκτηση πρόσβασης στην πετρελαϊκή υποδομή του Λιβάνου, επιπλέον των υπεράκτιων κοιτασμάτων της χώρας, είναι εύλογο να ενισχύσει την στρατηγική θέση της Ρωσίας στην Συρία και στην όλη ανατολική Μεσόγειο, αλλά είναι επίσης πιθανό ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις εγκαταστάσεις στην Τρίπολη για ναπροσπαθήσει να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις για τις μεταφορές πετρελαίου στην Συρία.
Στο μεταξύ, οι αμερικανικές εταιρείες δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να συμμετάσχουν στις υποθαλάσσιες έρευνες στις ακτές του Λιβάνου, όπου το αμερικανικό Υπουργείο Ενέργειας υπολογίζει την απόδοση κοιτασμάτων σε σχεδόν 254 δισεκατομμύρια δολάρια, μεταξύ 2020 και 2039. Ο Αμπού Ζείντ είπε πως άκουσε ότι η ExxonMobil είχε ενταχθεί σε ένα κονσόρτσιουμ προτού αρχίσει η υποβολή προσφορών για έρευνες, αλλά τελικά αυτή και άλλες αμερικανικές εταιρείες δεν υπέβαλαν προσφορές.
“Eίμαι βέβαιος ότι οι Αμερικανοί είχαν το ενδιαφέρον, αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα ευτυχείς με την παρουσία των Ρώσων σ΄αυτόν τον τομέα,» είπε ο Αμπού Ζείντ, υπολογίζοντας τις πολιτικές πλευρές, όπως ότι ο ρόλος του Εσμπολά στην πολιτική ζωή του Λιβάνου μπορεί να τρομάζει τους Αμερικανούς πιθανούς επενδυτές.
΄Αλλοι ειδικοί του κλάδου ανάφεραν ότι γραφειοκρατικά προβλήματα, καθυστερήσεις και αλλαγή των συνθηκών της αγοράς ευθύνονται για την εξάτμιση του ενθουσιασμού των εταιρειών στο πρώτο άνοιγμα σε προσφορές. Ο Αμπί Χαλίλ συμφωνεί με αυτή την εκτίμηση αλλά προσθέτει ότι κατά τις επίσημες επισκέψεις του στις ΗΠΑ διαπίστωσε συνέχεια του ενδιαφέροντος αμερικανικών εταιρειών για το πετρέλαιο και αέριο του Λιβάνου και για την εγκατάσταση διυλιστηρίων σε όλη τη χώρα.
Παρά τις σχετικές δυσκολίες, η ρωσική Νόβατεκ επέμεινε και εξασφάλισε δικαιώματα σε δυο τεμάχια της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης του Λιβάνου, το ένα των οποίων βρίσκεται σε διαφιλονικούμενη ζώνη, μέρος της οποία διεκδικεί το Ισραήλ από το 2010. Στις 4 Απριλίου, ο υπουργός Ενέργειας Ναντά Μπουστανί ανακοίνωσε μια δεύτερηπρόσκληση προσφορών για πέντε πρόσθετα τεμάχια της ΑΟΖ, τα δύο από τα οποία βρίσκονται κατά μήκος της διαφιλονικούμενης συνοριακής ζώνης. Οι Λιβανοί ηγέτες από μακρού υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ επιχειρεί να καταπατήσει μέρος της λιβανικής ΑΟΖ.
Την 1η Απριλίου, ο πρόεδρος της Βουλής του Λιβάνου Ναμπί Μπερί δήλωσε ότι ο Λίβανος δεν πρόκειται να δώσει στο Ισραήλ «ούτε ένα φλιτζάνι» από τα ύδατά του.Σύμφωνα με το γραφείο του Προέδρου της Βουλής, ο Ναμπί Μπερί συζήτησε στις 23 Μαρτίου με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο το θέμα των νοτίων θαλασσίων συνόρων του Λιβάνου με το Ισραήλ και προσπάθειες για την λύση αυτής της διαφοράς. Ο Αμπού Ζείντ υποστηρίζει ότι όλες οι πλευρές ενδιαφέρονται για έναν μεσολαβητικό ρόλο των ΗΠΑ σ΄αυτήν τη διαφορά.
Ανεξάρτητα από αυτό, η αμερικανική επιρροή σε θέματα που σχετίζονται με την ενέργεια μειώνεται γρήγορα στον Λίβανο, με την απουσία των αμερικανικών εταιρειών από τους τομείς πετρελαίου και αερίου στην χώρα και την έλλειψη εμπιστοσύνης της ηγεσίας της χώρας, που πιστεύει ότι η Ουάσιγκτον υπερασπίζεται τα συμφέροντα το Ισραήλ.
«Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ πρώτον, δεν ενδιαφέρονται τόσο και δεύτερον, το έδαφος που άλλοτε κατείχαν ως επιρροή και διαμόρφωση αποφάσεων, έχει χαθεί», δήλωσε στο Αλ Μόνιτορ η Χανίν Γκαντάρ, ερευνήτρια ειδική για τον Λίβανο και το Ιράν στο Ινστιτούτο Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον. Πρόσθεσε ότι κατά την γνώμη της είναι απίθανο ότι αμερικανικές εταιρείες θα εξασφαλίσουν συμβόλαια για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της ΑΟΖ το Λιβάνου.
Μέχρι τώρα, οι αμερικανικές προσπάθειες ανάσχεσης της ρωσικής ανάπτυξης στην Ανατολική Μεσόγειο με διπλωματικά μέσα έχουν αποδειχτεί ατελέσφορες. Εάν οι αμερικανικές εταιρείες δεν αποφασίσουν σοβαρά να αποκτήσουν δικαιώματα συμμετοχής στην εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων του Λιβάνου, θα είναι σχεδόν αδύνατο για τις ΗΠΑ να ανατρέψουν την πρωτοπορία που έχει εξασφαλίσει η Ρωσία στον τομέα Πετρελαίου και Αερίου της χώρας, και να φέρουν προσκόμματα στην συνεχή ενίσχυση της οικονομικής θέσης της Μόσχας σε όλη την Μέση Ανατολή.