Σωτήριος Κροκιδάς -Πρωθυπουργός διμήνου με περιορισμένες εξουσίες

Κορίνθιος νομομαθής και πολιτικός, ο οποίος διατέλεσε επί δίμηνο πρωθυπουργός από τις 17 Σεπτεμβρίου έως τις 14 Νοεμβρίου του 1922.

Ο Σωτήριος Κροκιδάς γεννήθηκε το 1852 στο Βασιλικό (σημερινή Σικυώνα) Κορινθίας. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία στο Εμπορικό Δίκαιο. Αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1880 και δίδαξε ως υφηγητής Εμπορικό Δίκαιο στο ίδιο πανεπιστήμιο από το 1881 έως το 1897.
Το 1883 εκλέχθηκε δήμαρχος Σικυώνος-Κιάτου για μια τετραετία και το 1892 μεταπήδησε στην κεντρική πολιτική σκηνή, καθώς εκλέχθηκε βουλευτής Κορινθίας. Επανεκλέχθηκε βουλευτής Κορινθίας στις εκλογές του 1899, 1905, 1906, 1910 και 1912. Τον Ιούλιο του 1917 διορίσθηκε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης και εν συνεχεία διετέλεσε γενικός διοικητής Κρήτης, από τις 29 Αυγούστου έως τις 7 Νοεμβρίου 1922.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1922 ο Κροκιδάς ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας, με πρωτοβουλία της Επαναστατικής Επιτροπής, που προέκρινε τον σχηματισμό μιας μεταβατικής κυβέρνησης, μετριοπαθούς σύνθεσης, η οποία θα οδηγούσε την Ελλάδα σε εκλογές. Είχε προηγηθεί η Μικρασιατική Καταστροφή, το κίνημα των αξιωματικών υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (11 Σεπτεμβρίου), η εξορία του βασιλιά Κωνσταντίνου στην Ιταλία και η ανάρρηση στο θρόνο του Γεωργίου Β’ (14 Σεπτεμβρίου).
Αρχικά, η Επαναστατική Επιτροπή (την αποτελούσαν οι συνταγματάρχες Νικόλαος Πλαστήρας και Στυλιανός Γονατάς και ο αντιπλοίαρχος Δημήτριος Φωκάς) είχε διορίσει πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος όμως απουσίαζε στο εξωτερικό, γι’ αυτό και επελέγη ο Κροκιδάς, ο οποίος όμως επίσης βρισκόταν εκτός Αθηνών. Γι’ αυτό προτάθηκε ως προσωρινός πρωθυπουργός ο Αναστάσιος Χαραλάμπης, που παρέμεινε για μια μέρα (16 Σεπτεμβρίου) μέχρι να επιστρέψει από την Κορινθία και να ορκιστεί ο Κροκιδάς ενώπιον του νέου βασιλιά Γεωργίου Β’.
Η κυβέρνηση Κροκιδά είχε περιορισμένες εξουσίες, αφού τις τύχες της χώρας διαφέντευε η Επαναστατική Επιτροπή. Της εκχωρήθηκε το δικαίωμα να εκδίδει νομοθετικά Βασιλικά Διατάγματα και πράξεις συντακτικού περιεχομένου, με τις οποίες αναστέλλονταν ή τροποποιούνταν διατάξεις του ισχύοντος Συντάγματος. Επί των ημερών της, η χώρας μας προσχώρησε στη Συνθήκη των Μουδανιών (11 Οκτωβρίου 1922) -παρότι δεν είχε υπογραφεί από την ελληνική αντιπροσωπεία και παρά τις αντιρρήσεις του Πλαστήρα- με την οποία εκκενώθηκε από τον ελληνικό πληθυσμό η Ανατολική Θράκη και καθορίσθηκαν τα ελληνοτουρκικά σύνορα στο ποταμό Έβρο.
Η κυβέρνηση Κροκιδά άρχισε να κλονίζεται στις αρχές Νοεμβρίου, εξαιτίας της Δίκης των Έξι. Τις βραδινές ώρες της 11ης Νοεμβρίου 1922 ο Κροκιδάς ανακοίνωσε την παραίτηση της κυβερνήσεώς του στην Επαναστατική Επιτροπή, επειδή αυτός και άλλα μέλη του υπουργικού συμβουλίου διαφωνούσαν με την επικείμενη εκτέλεση των δικαζομένων ως πρωταιτίων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Την επόμενη ημέρα υπέβαλε την παραίτησή του στον βασιλιά Γεώργιο Β’.
Παρέμεινε στη θέση του έως τις 14 Νοεμβρίου, οπότε παρέδωσε την πρωθυπουργία στον συνταγματάρχη Στυλιανό Γονατά, μία ημέρα πριν από την εκτέλεση των «έξι».
Ο Σωτήριος Κροκιδάς έγραψε τα βιβλία Περί παραγγελίας εν γένει (διατριβή επί υφηγεσία, 1880) και το δίτομο Εγχειρίδιον Εμπορικού Δικαίου (1894-1896), ενώ μετέφρασε το βιβλίο του Κάρολου Ζιδ Πολιτική Οικονομία (1912). Πέθανε στις 29 Ιουλίου 1924 στο Περιγιάλι Κορινθίας, σε ηλικία 72 ετών.
Η σύνθεση της κυβέρνησης του Σωτηρίου Κροκιδά
Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου (πρωθυπουργός) και Υπουργός Εσωτερικών: Σωτήριος Κροκιδάς (πανεπιστημιακός-πολιτικός)
Υπουργός Στρατιωτικών: Αναστάσιος Χαραλάμπης (στρατιωτικός-πολιτικός)
Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά Εξωτερικών: Ευθύμιος Κανελλόπουλος (διπλωματικός)
Υπουργός Δικαιοσύνης: Φίλιππος Βασιλείου (δικαστικός)
Υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως: Ιωάννης Σιώτης (ιατρός)
Υπουργός Συγκοινωνίας και προσωρινώς Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων: Πέτρος Καλλιγάς (αρχιτέκτων-μηχανικός και πολιτικός)
Υπουργός Περιθάλψεως: Απόστολος Δοξιάδης (ιατρός-πολιτικός)
Υπουργός Επισιτισμού και προσωρινώς Οικονομικών και Δημοσίου Θησαυρού: Γεώργιος Εμπειρίκος (εφοπλιστής – πολιτικός)
Υπουργός Ναυτικών: Δημήτριος Παπαχρήστου (στρατιωτικός)
Υπουργός Οικονομικών (Διορισμός 19/9/1922): Αλέξανδρος Διομήδης (οικονομολόγος – πολιτικός)
Υπουργός Εξωτερικών (Διορισμός 3/10/1922): Νικόλαος Πολίτης (διπλωματικός)
Υπουργός Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων (Διορισμός 6/10/1922): Αντώνιος Χρηστομάνος (ιατρός – πολιτικός)
Υπουργός Γεωργίας (Διορισμός 9/11/1922): Αλέξανδρος Μυλωνάς (οικονομολόγος-πολιτικός)
sansimera