Σε κάποια στιγμή της ζωής μας, σίγουρα θα μας έχουν ρωτήσει «Πώς νιώθεις;» κι εμείς έχουμε απαντήσει ειλικρινά «Δεν ξέρω». Είναι φυσιολογικό να παλεύουμε με την αναγνώριση των συναισθημάτων μας πού και πού.
Ορισμένες φορές, η ζωή «τρέχει» τόσο γρήγορα που δεν έχουμε χρόνο να επιβραδύνουμε και να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας. Άλλες φορές, είναι τόσα αυτά που νιώθουμε ταυτόχρονα, που δεν καταλαβαίνουμε ποιο υπερισχύει.
Αλλά για τους ανθρώπους με αλεξιθυμία, η αναγνώριση και η επεξεργασία των συναισθημάτων είναι ένας συνεχής αγώνας. Είναι μια απόπειρα σχεδόν αδύνατη για τους περισσότερους.
Τι είναι ακριβώς η αλεξιθυμία;
Αν και πρόκειται για κάτι σχετικά γνωστό στους επιστημονικούς κύκλους, δεν το γνωρίζει ο υπόλοιπος κόσμος – ίσως επειδή δεν είναι επίσημη διάγνωση από το εγχειρίδιο των επαγγελματιών ψυχικής υγείας (το DSM). Η αλεξιθυμία περιγράφεται καλύτερα ως δυσλειτουργία επεξεργασίας των συναισθημάτων.
Ο κλινικός ψυχολόγος John Riley εξηγεί: «Αλεξιθυμία είναι ουσιαστικά μια δυσλειτουργία στις φυσιολογικές επεξεργασίες συναισθηματικής επίγνωσης που δυσκολεύει τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τι είναι αυτό που νιώθουν». Σύμφωνα με το περιοδικό Journal of Neuropsychiatry, ο Πέτρος Σιφναίος ήταν ο πρώτος που ανέφερε αυτό τον όρο το 1973 για να περιγράψει τους ασθενείς του που πάλευαν να αναγνωρίσουν τι νιώθουν και γι’ αυτό δυσκολεύονταν να προχωρήσουν ψυχοθεραπευτικά.
Η έλλειψη συναισθηματικής επίγνωσης στερεί ορισμένες φορές την αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους. Μία έρευνα βρήκε ότι οι συμμετέχοντες με αλεξιθυμία δυσκολεύονταν πολύ να αναγνωρίσουν συναισθηματικές εκφράσεις προσώπου στους άλλους. Τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να καταλάβουν πώς νιώθουν οι άλλοι.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει μεγάλος όγκος έρευνας στην αλεξιθυμία, οπότε οι ειδικοί δεν μπορούν να προσδιορίσουν ακριβώς τι την προκαλεί. Όμως, ένα είναι βέβαιο: όλοι μπορούν να εκδηλώσουν αλεξιθυμία, αν και έχει εντοπιστεί σε λίγο περισσότερους άνδρες απ’ ότι γυναίκες.
Η αλεξιθυμία επίσης εμφανίζεται συχνά σε άτομα με συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές, μα κυρίως σε περιπτώσεις κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες.
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αλεξιθυμία;
Αν και δεν υπάρχει θεραπεία που να στοχεύει συγκεκριμένα στην αλεξιθυμία, όσοι έχουν μπορούν να ωφεληθούν κατά πολύ από τις υπάρχουσες μορφές ψυχοθεραπείας, αλλά και από την γνωστική- συμπεριφοριστική θεραπεία, το γνωστό σε όλους CBT, καθώς μπορεί να εστιάσει στην αναγνώριση και κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα σε σκέψεις και συναισθήματα.
Επίσης, οι ειδικοί συνιστούν οι άνθρωποι με αλεξιθυμία να προσέχουν ιδιαίτερα τις σωματικές τους αισθήσεις που συνοδεύουν τα συναισθήματά τους. Για παράδειγμα, μπορεί να αντιληφθούμε ότι η καρδιά μας χτυπά γρηγορότερα όταν νιώθουμε θυμό ή εκνευρισμό.