Παιχνίδια κατασκοπείας στο WhatsApp και η Κύπρος

Στη δίνη του κυβερνοπολέμου και της κατασκοπείας φαίνεται πως έχει βρεθεί η Κύπρος, μετά από τα όσα αποκαλύπτονται στη μήνυση του WhatsApp κατά ισραηλινής εταιρείας που έχει αφήσει τα ίχνη της στο νησί αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Όπως αναφέρουν ξένα δημοσιεύματα, η εταιρεία λογισμικού NSO Group, με βάση το Ισραήλ, κατηγορείται εδώ και χρόνια από ανθρωπιστικές οργανώσεις πως μέσω ενός προγράμματος –του Pegasus- παρείχε σε κυβερνήσεις πρόσβαση στα κινητά τηλέφωνα πάνω από 1,400 ατόμων σε τέσσερις Ηπείρους με στόχο διπλωμάτες, δημοσιογράφους, πολιτικούς αντιφρονούντες και κυβερνητικούς αξιωματούχους.
Η πιο πρόσφατη υπόθεση κατά της NSO Group που πάει στις αίθουσες του δικαστηρίου, έρχεται από το Facebook, και συγκεκριμένα από τη θυγατρική εταιρεία WhatsApp. Σύμφωνα με την αγωγή, το WhatsApp κατηγορεί την ισραηλινή εταιρεία πως παρείχε διευκολύνσεις σε κυβερνήσεις έτσι ώστε να χακαριστούν οι επικοινωνίες προσώπων σε 20 τουλάχιστον χώρες.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Reuters το Μεξικό, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέϊν είναι οι μόνες χώρες που έχουν αναγνωριστεί μέχρι στιγμής με θύματα υποκλοπών. Σε επίσημη ανακοίνωση του, το WhatsApp αναφέρει πως πρόκειται για «αναμφισβήτητα επανειλημμένη μέθοδος κατάχρησης» και ότι έχουν βρεθεί στο στόχαστρο τουλάχιστον 100 άτομα.
Σύμφωνα με το Whatsapp, οι επιθέσεις γίνονταν μέσω αναπάντητων βιντεοκλήσεων όπου τα θύματα καλούσαν πίσω και οι συσκευές τους «μολύνονταν» με ένα κακόβουλο λογισμικό (malware). Αποτέλεσμα, οι πελάτες της NSO να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα των στόχων τους.
Η NSO Group σε δική της ανακοίνωση αρνείται κατηγορηματικά τα όσα της αποδίδουν και τονίζει πως «ο κύριος στόχος της εταιρείας είναι η παροχή τεχνολογιών σε αδειοδοτημένες κυβερνητικές υπηρεσίες πληροφοριών και Αρχών επιβολής του νόμου για να βοηθηθούν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος».
Ο ρόλος της Κύπρου
Το λογισμικό που παρέχει η NSO Group έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο υποθέσεων καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή. Μεταξύ αυτών και η υπόθεση του δημοσιογράφου της Washington Post Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος δολοφονήθηκε στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018.
Σε αυτό το σημείο μπαίνει και η Κύπρος. O φίλος και συνεργάτης του Κασόγκι, Ομάρ Αμπντουλαζίζ είναι ένας από τους επτά ακτιβιστές και δημοσιογράφους που μηνύουν την NSO Group σε Κύπρο και Ισραήλ με την κατηγορία πως τα κινητά τους χακαρίστηκαν από το λογισμικό της εταιρείας.
Σε ένα άλλο δημοσίευμα των Financial Times, αναφέρεται η «παρουσίαση» αυτού του λογισμικού στην Κύπρο. Πρόκειται για το Pegasus 3 και στα μέσα του 2017, σύμφωνα με καταγγελία στην αστυνομία του Ισραήλ και ένα Ευρωπαίο επιχειρηματία που δεν κατονομάζει η εφημερίδα, δύο εκπρόσωποι της NSO συναντήθηκαν με δύο ανώτατους Σαουδάραβες και έναν ανώτατο αξιωματούχο πληροφοριών σε ξενοδοχείο στη Λεμεσό. Εκεί, τους έγινε επίδειξη του λογισμικού και πόσο γρήγορα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε ένα ολοκαίνουργιο iPhone και στην κάμερα και στο μικρόφωνο.
Παλαιότερα, η κυβέρνηση του Μεξικού φαίνεται πως πλήρωσε 32 εκατ. δολάρια για το Pegasus 2 το 2014 – σύμφωνα με την μήνυση στο Ισραήλ όπου συμπεριλαμβάνεται το συμβόλαιο. Μέσω του λογισμικού, αποστελλόταν μήνυμα στο κινητό-στόχος και το πιο πιθανότερο ήταν ο χρήστης να πατούσε και να μόλυνε το κινητό του.
Αυτού του είδους τα μηνύματα βρίσκονται στο επίκεντρο των αγωγών κατά της NSO Group – η οποία αρνείται πως πρόκειται για το Pegasus. Σύμφωνα με την πηγή των Financial Times, για τη δημιουργία αυτών των μηνυμάτων απαιτείτο η απευθείας συνεργασία με την NSO και αυτό γινόταν από γραφεία στην Κύπρο. Παρόμοιο μήνυμα είχε λάβει και ο Αμπντουλαζίζ.
Τον περασμένο Μάιο, η οργάνωση Access Now με επιστολή της προς την κυπριακή Κυβέρνηση και σε αξιωματούχους αναφέρθηκε στις δράσεις της NSO Group και πως εμπλέκεται – κατά τους ίδιους – σε υποθέσεις που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η οργάνωση επικαλούμενη ευρωπαϊκές νομοθεσίες, ήγειρε ανησυχίες προς τις κυπριακές αρχές για το κατά πόσο δόθηκαν άδειες στην ισραηλίτικη εταιρεία τα τελευταία πέντε χρόνια για πώληση του λογισμικού ή άλλων προϊόντων σε άλλες χώρες και ποιες διαδικασίες ακολουθήθηκαν.
Τον τελευταίο χρόνο, η NSO Group καταβάλει προσπάθειες έτσι ώστε να καθαρίσει αυτού του είδους τους ψίθυρους γύρω από το όνομα της. Στο πλαίσιο προστίθεται και η εξαγορά της από την Novalpina Capital που έχει βάση το Λονδίνο, με το τίμημα της συναλλαγής να ανέρχεται στο $1 δισ.
Ο Στέφεν Πηλ, ιδρυτικό μέλος της Novalpina Capital, σε μια μακροσκελή επιστολή απαντούσε στην Διεθνή Αμνηστία –η οποία επίσης εγείρει ερωτήματα για τη χρήση του λογισμικού από μη δημοκρατικά καθεστώτα – εξηγώντας πόσο σημαντικό ζήτημα είναι για την Novalpina η κυβερνοασφάλεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μεταξύ άλλων, αναφέρει ο Πηλ, κάποια από τα προϊόντα της NSO Group έχουν εξαχθεί από την ΕΕ (είτε από Βουλγαρία είτε από Κύπρο) και πως εφαρμόστηκαν οι ευρωπαϊκές νομοθεσίες ελέγχου και ότι για κάθε πώληση εξεταζόταν η απόκτηση σχετικής άδειας από τις Αρχές.
Άγνοια για πώληση προϊόντων
Πηγές από το Υπουργείο Εμπορίου της Κύπρου, εξήγησαν, ότι η υπόθεση της NSO Group έχει απασχολήσει στο παρελθόν και τις κυπριακές Αρχές. Επισήμαναν ότι δεν έχει δοθεί ποτέ άδεια για εξαγωγή προϊόντος της συγκεκριμένης εταιρείας από την Κύπρο προς τρίτη χώρα. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να εξεταστεί σχετικό αίτημα από το Υπουργείο Εξωτερικών και μετέπειτα από το Υπουργείο Εμπορίου.
Σημειώνουν ότι η ΕΕ θέτει αυστηρούς κανονισμούς κυρίως για τα προϊόντα που εμπορεύονται τα κράτη-μέλη προς τρίτες χώρες. Επίσης, σχετικά με τις αναφορές για γραφεία στην Κύπρο από όπου θα μπορούσαν να γίνονταν εργασίες κάτι τέτοιο φαίνεται να μην ισχύει, καθώς δεν έχει γίνει εγγραφή κάποιου γραφείου. Από την άλλη, όσον αφορά το ζήτημα αν έγιναν συναντήσεις ή όχι, αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι έγιναν στο παρασκήνιο.
Ο ιδρυτής της NSO Σαλεβ Χούλιο, σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του ανέφερε πως το λογισμικό παρακολούθησης έχει σώσει «δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους» χωρίς να δίνει περαιτέρω πληροφορίες πως έγινε αυτό. Η εταιρεία έχει προσθέσει στο δυναμικό τους μία σειρά από συμβούλους και λέκτορες πανεπιστημίων σε θέματα εθνικής ασφάλειας, ενώ μόλις πρόσφατα ανακοίνωσε πως ξεκίνησε την εναρμόνιση της με τους κανονισμούς των Ηνωμένων Εθνών σε ζητήματα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μάριος Ρούσσος
philenews