Ο Μπασάρ Αλ Άσαντ έχει επικρατήσει στρατιωτικά στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας. Η ειρήνη όμως δεν διαφαίνεται ακόμη. Πώς διαγράφεται το 2020 και τι σημαίνουν όλα αυτά για την ΕΕ, τη Γερμανία και το προσφυγικό;
Σχεδόν δέκα χρόνια έχουν περάσει από το ξέσπασμα του αιματηρού εμφυλίου στη Συρία. Στο διάστημα αυτό πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν και πολλά εκατομμύρια αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Δέκα χρόνια μετά ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ Αλ Άσαντ, εμφανίζεται με αυτοπεποίθηση ως ο μοναδικός νικητής στο συριακό μέτωπο, όπως φάνηκε σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ιταλική κρατική τηλεόραση RAI.
H Συρία βαδίζει από τον πόλεμο σε ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον, είπε χαρακτηριστικά, δηλώνοντας: «Η κατάσταση είναι πλέον πολύ καλύτερη, εμείς έχουμε πάρει τόσο πολλά μαθήματα από αυτόν τον πόλεμο. Βγαίνουμε πιο δυνατοί από τον πόλεμο».
Το «εμείς» του προέδρου Άσαντ είναι βέβαια περίπλοκο. Ο συριακός στρατός κατάφερε νίκες εν πολλοίς χάρη στη συμβολή της συμμάχου Ρωσίας. Η Ρωσία, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου αλλά και το Ιράν κατάφεραν να επικρατήσουν των ανταρτών σε πολλές περιοχές, ανακτώντας τα τελευταία χρόνια ολοένα περισσότερα εδάφη. Έτσι η θέση του Άσαντ ισχυροποιήθηκε, ώστε πλέον μπορεί να μην κάνει παραχωρήσεις στους αντάρτες για την επόμενη μέρα στη Συρία.
Ζοφερή προοπτική για τον λαό της Συρίας
«Ο πρόεδρος Άσαντ και το περιβάλλον του, με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν, νίκησαν στον πόλεμο», ανέφερε στη DW o Aντρέ Μπανκ, ερευνητής στο πρόγραμμα GIGA για τη Μέση Ανατολή του Πανεπιστημίου του Αμβούργου. Παρά τις συνεχιζόμενες μάχες στην επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία και τις ζώνες ελέγχου της Ρωσία, των ΗΠΑ, της Τουρκίας και του συριακού στρατού, μια ιδιότυπη ειρήνευση φαίνεται να αναδύεται στην περιοχή. «Τα γεγονότα αυτά θα κρατήσουν τον Άσαντ στην εξουσία στο άμεσα προβλέψιμο μέλλον» εκτιμά ο Αντρέ Μπανκ.
Η γερμανική κυβέρνηση εντούτοις βλέπει το μέλλον της Συρίας να διαγράφεται ζοφερό. Σύμφωνα με απόρρητη έκθεση του γερμανικού υπ. Εξωτερικών, τμήματα της οποίας δόθηκαν στη δημοσιότητα από την εφημερίδα Tagesspiegel, η κατάσταση στη Συρία περιγράφεται ως καταστροφική. Δεν υπάρχει καμία προστασία από τις πολιτικές διώξεις και τα βασανιστήρια, όπως αναφέρει η έκθεση, ενώ παράλληλα η οικονομία έχει καταρρεύσει. Το 69% του πληθυσμού ζει υπό ακραία φτώχεια, με μισθούς κάτω των δύο δολαρίων τη μέρα. Υπολογίζεται ότι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι χρήζουν άμεσης βοήθειας. Με την εικόνα της γερμανικής έκθεσης για τη Συρία φαίνεται να συμφωνεί και ο Αντρέ Μπανκ.
«Για την απόλυτη πλειοψηφία του συριακού πληθυσμού η επιβίωση της δικτατορίας με την κυριαρχία των μυστικών υπηρεσιών, τα αυθαίρετα βασανιστήρια και τις διώξεις σημαίνει ότι δεν υπάρχει βιώσιμη ασφάλεια και προοπτική για μια καλύτερη ζωή»», σημειώνει ο ίδιος. Σύμφωνα με τον ειδικό, η νίκη του Άσαντ δεν ταυτίζεται με την πραγματική ανασυγκρότηση της χώρας και τη συμφιλίωση σε μια τραυματισμένη χώρα.
Η αναγέννηση των τζιχαντιστών και στο βάθος η Ευρώπη
Στο μεταξύ τις τελευταίες μέρες του 2019 συνεχίζονται οι μάχες στην Ιντλίμπ, το τελευταίο προπύργιο τζιχαντιστών στη Συρία, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν και το 2020. Σύμφωνα με τον Αντρέ Μπανκ η Συρία και η Ρωσία θα προσπαθήσουν με αεροπορικές επιχειρήσεις και βομβαρδισμούς να αυξήσουν τον έλεγχό τους στην περιοχή. Από τις νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις αναμένονται νεκροί, θύματα, αλλά και μια ανασύνταξη των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Η τουρκική εισβολή στις ελεγχόμενες από Κούρδους περιοχές έδωσε στους τζιχαντιστές νέες ευκαιρίες να διαφύγουν από τις κουρδικές φυλακές, όπου κρατούνταν και να προσπαθήσουν να επωφεληθούν από το χάος. «Σε περιοχές της ανατολικής Συρίας και του βορείου Ιράκ το Ισλαμικό Κράτος συνεχίζει να διαθέτει κοινωνικά ερείσματα» αναφέρει ο Μπανκ.
Και η Ευρώπη τι κάνει, δεδομένου ότι το 2020 αναμένεται να σταθεροποιηθεί η θέση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και η Ρωσία να επιδιώξει συνεργασίες για την ανοικοδόμηση της χώρας; Όπως εκτιμά ο Αντρέ Μπανκ, η Ευρώπη έχει τα δικά της συμφέροντα αναφορικά με τη Συρία. Aντί όμως να συμμετάσχει σε ένα αμφιλεγόμενο πρόγραμμα ανοικοδόμησης της χώρας με παράλληλη υποστήριξη αυταρχικών και δικτατορικών δομών, ο Αντρέ Μπανκ θεωρεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να εστιάσει περισσότερο σε άλλους τρεις τομείς: την τεκμηρίωση των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία και την επιβολή του διεθνούς δικαίου, τη διατήρηση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε γειτονικές χώρες και την προαγωγή μιας ανοιχτής πολιτικής για τους πρόσφυγες και την ένταξή τους. Ιδιαίτερα αναφορικά με τους πρόσφυγες η ΕΕ δεν θα πρέπει να εγκαταλείψει τις προσπάθειές της.
Κέρστεν Κνιπ
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη