«Αιδώς και δίκη: πάντας νείμω;»

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

«Να τις μοιράσω σε όλους (πάντας νείμω)»; Ρώτησε ο Ερμής τον παπά Δία. Εννούσε την «αιδώ» (αλληλοσεβασμό) και τη «δίκη» (δικαιοσύνη). Ο Δίας απάντησε: «Ναι, σε όλους».

Πρόκειται για την τελευταία έκδοση του προμηθεϊκού μύθου κατά τον Πρωταγόρα (Πλάτων), όπου ο βοηθός του Δία, Προμηθέας, συνειδητοποίησε μετά τη δημιουργία του ανθρώπινου γένους, ότι είχαν πλάσει ένα άοπλο και ανυπεράσπιστο κατασκεύασμα που δεν μπορούσε να επιβιώσει. Πήγε λοιπόν στον παπά Δία και του είπε τους ενδοιασμούς τους, οπότε αυτός έδωσε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να συμπληρώσουν τις φυσικές τους ανάγκες με τεχνητά μέσα (τεχνολογία). Τους δώρισε την έντεχνο σοφία, την τεχνογνωσία (knowhow) και πυρ (ενέργεια) που τα πήραν από την Αθηνά και τον Ήφαιστο αντίστοιχα. Η δωρεά για τη συμπλήρωση των αδυναμιών των φυσικών μέσων με τεχνογνωσία δόθηκε στους διάφορους τεχνίτες κατά ειδικότητα.
Με τον όρο τεχνολογία εννοούμε την κάλυψη αναγκών με τεχνητά μέσα, όταν τα φυσικά δεν επαρκούν. Δηλαδή, χρησιμοποιούμε τον εγκέφαλο προκειμένου να αναπτύξουμε τεχνητά, όχι φυσικά μέσα για να ικανοποιήσουμε μια ανάγκη.
Το τεχνολογικό στοιχείο υπήρχε μέσα στη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, η τεχνολογία προέρχεται από τους θεούς, η Αθηνά ήταν η κατεξοχήν θεά της τεχνολογίας. Η αρχαία ελληνική μυθολογία ήταν εμποτισμένη με τεχνολογία. Οι πρόγονοί μας φαντάζονταν αυτόματα στον Όλυμπο, οι Θεοί κάθονταν σε αυτόματους τρίποδες.
Στην Ιλιάδα αναφέρεται ότι άνοιγαν αυτόματες πύλες. Ο Ήφαιστος, επειδή ήταν κουτσός, είχε δημιουργήσει δυο αυτόματες θεραπαινίδες (κοπέλες ρομπότ) για να στηρίζεται πάνω τους. Όταν η Αφροδίτη συνευρισκόταν με τον εραστή της Άρη, ο σύζυγος Ήφαιστος τοποθέτησε παγίδες και τους έπιασε. Ο Ζευς δώρισε στη φιλενάδα του την Ευρώπη ένα ρομπότ, τον Τάλω, που ήταν γιγάντιος, ανθρωπόμορφος με σώμα από χαλκό που μόνο με τα μαγικά της Μήδειας σωριάστηκε κάτω.
Με τις τεχνικές τους ικανότητες οι άνθρωποι εξασφάλιζαν την τροφή τους. Όμως, κατοικούσαν διασκορπισμένοι, αφού δεν υπήρχαν πόλεις, και αφανίζονταν από τα θηρία. Αποφάσισαν να συγκεντρωθούν, «εκ τούτου ευπορία ανθρώπω του βίου γίγνεται» (Πλάτων, Πρωταγόρας (322α))και να εξασφαλίσουν τη σωτηρία τους κτίζοντας πόλεις.
Ο πολιτισμός αρχίζει με την πόλη, αλλά η πόλη άρχισε μετά την τεχνολογία. Και με τις σύγχρονες αντιλήψεις, η σύσταση πόλης προϋποθέτει:ένταση παραγωγής (περίσσευμα προϊόντων), ανάπτυξη εμπορίου (αποθήκες, οδοποιΐα και μεταφορικά μέσα) και άμυνα κατά σφετεριστών (οχυρωματικά έργα).
Όμως όταν οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στις πόλεις προέκυψε μεγάλο πρόβλημα διότι δεν μπορούσαν να διαχειριστούν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, καυγάδιζαν και υπήρχαν βίαιες συγκρούσεις οπότε άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη, να διασκορπίζονται πάλι. Ακυρώθηκε δηλαδή η σημασία του πρώτου δώρου της τεχνολογίας που τους έκαναν ο θεοί. Τότε ο Ζευς αναλαμβάνει να κάνει δεύτερη διόρθωση της δημιουργίας, αναγνωρίζοντας τα σφάλματα της πρώτης. Και ο Ζευς προσφέρει τώρα εκείνο που είχε ξεχαστεί να δοθεί μαζί με την τεχνολογία, την αξία του αλληλοσεβασμού, της συναίσθησης ευθύνης και δικαιοσύνης(«αιδώ», «δίκη»).
Ο Ερμής που μεταφέρει τα δώρα, ρωτά το Δία σε ποιούς να τα δώσει. «Να μοιράσω και αυτές όπως μοιράζουν τις τέχνες;» Δηλαδή σε μερικούς για κάθε τέχνη. Και ο Δίας απαντά: «Σε όλους να τα δώσεις, αν το αίσθημα του αλληλοσεβασμού και της δικαιοσύνης δεν το έχουν όλοι, δεν γίνεται πόλις».
Αυτό είναι ένα πρώιμο μάθημα δημοκρατίας και πολιτισμού, που εντάσσεται σε ένα τεχνολογικό μύθο, τον προμηθεϊκό μύθο (διηγείται ο Θ. Τάσσιος).
Αντίθετα με τις τεχνικές γνώσεις, που είναι κτήμα μόνο των ειδικών, οι «αιδώ» και η «δίκη» δηλαδή ο αλληλοσεβασμός και η δικαιοσύνη πρέπει να είναι κοινό κτήμα όλων των πολιτών. Γι’αυτό στην ερώτηση του Ερμή «να τις μοιράσω σε όλους (πάντας νείμω);» Ο Δίας απάντησε «σε όλους», όλοι να έχουν μερίδιο. Γιατί δεν θα υπήρχαν πόλεις, αν συμμετείχαν λίγοι σ΄ αυτές, όπως στις άλλες τέχνες.
Στην Κύπρο, φαίνεται ότι τα δεύτερα δώρα (αιδώ και δίκη) τα πήραν μόνο μερικοί. Δεν εξηγείται διαφορετικά πώς κάποιοι υποτιμούν τη νοημοσύνη μας, δε μας σέβονται και υποστηρίζουν εξόφθαλμες θέσεις. Ενώ κάποιοι πλουτίζουν συνεχώς ο λαός έχει οικονομικά προβλήματα όχι από δική του υπαιτιότητα. Όσο για δικαιοσύνη δεν υπάρχει˙ αν πας δικαστήριο μπορεί να βγει απόφαση σε δέκα χρόνια και αφού πληρώσεις ακριβά τους δικηγόρους (δώρο άδωρο). Όσον αφορά τις προαγωγές των δημοσίων υπαλλήλων και αν ακόμα δικαιωθεί κάποιος προάγεται και ο αρχικός υποψήφιος αναδρομικά.
Δεν είναι τυχαίο που κατρακυλούμε «στου κακού τη σκάλα», στον δείκτη διαφθοράς.
Ζήνα Πουλλή
philenews

ΔΗΜΟΦΙΛΗ