Τρομοκρατεί ο COVID-19: Εξαφάνισε την οικονομία της Βρετανίας από την αγορά

Το παγκόσμιο σύστημα τελεί κάτω από τον ασύμμετρο βιολογικό πόλεμο του κορωνοϊού, ο οποίος κτυπά αδιακρίτως τους ανθρώπινους πνεύμονες, αλλά και αυτούς της οικονομίας.

Λόγω της έκρυθμης καταστάσεως, της ύφεσης που βρίσκεται προ των πυλών και των αλυσιδωτών προβλημάτων που επηρεάζουν και τα κράτη και τους πολίτες, άρχισαν οι συνεχείς εμβολιάσεις των οικονομιών, σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο ΕΕ.
Στα ύψη τα κόκκινα δάνεια παγκοσμίως
Το σκηνικό είναι όντως πολεμικό. Με τους νεκρούς να ξεπερνούν τις 4 χιλιάδες και τους πληγέντες από τον ιό να είναι πέραν των 113,5 χιλιάδων. Μέχρι στιγμής ο κορωνοϊός αφήνει πίσω του παγκοσμίως, όχι μόνο χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες, αλλά και κενό 2,7 τρις δολαρίων, που ισοδυναμεί με το ΑΕΠ ολόκληρου του Ην. Βασιλείου. Βαράει, δηλαδή, αλύπητα. Τα χρηματιστήρια κάνουν παγκόσμια βουτιά, τη μεγαλύτερη από το 2008, και οι απώλειες ξεπερνούν τα 5 τρις δολάρια.
Στον τομέα των αερομεταφορών οι ζημιές ανέρχονται μέχρι στιγμής στα 29 δις δολάρια παγκοσμίως. Ανάλογες είναι και οι απώλειες στη ναυσιπλοΐα. Στα λιμάνια της Κίνας η μείωση των κινήσεων έφτασε το 30% και το 22% με 25% για τις υπόλοιπες χώρες.
Στην ΕΕ τα δυο λιμάνια που επηρεάστηκαν πιο πολύ είναι αυτό του Ρότερνταμ και του Αμβούργου. Εκεί όπου επίσης εντοπίζεται πρόβλημα είναι η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των εταιρειών. Τα περιοριστικά μέτρα και οι καραντίνες πλήττουν και την παραγωγή και τις συναλλαγές και την εύρυθμη λειτουργία του εμπορίου.
Οι Standard&Poor’s υπολογίζουν ότι, με την κρίση, το ποσό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα φθάσει το 1,1 τρις δολάρια. Άμεσο επακόλουθο των όσων συμβαίνουν παγκοσμίως είναι και η αύξηση της ανεργίας, που μεταφράζεται ως απώλεια θέσεων εργασίας της τάξεως των 4 εκατομμυρίων, όπως αναφέρουν οι τελευταίες εκτιμήσεις.
Ρυθμοί ανάπτυξης σε πτώση…
Λόγω της υφιστάμενης κατάστασης θα προκύψει συρρίκνωση των ρυθμών ανάπτυξης των κρατών και, εκ των πραγμάτων, το παγκόσμιο σύστημα ενδέχεται να αντιμετωπίσει φαινόμενα ύφεσης. Προτού κηρυχθεί η πανδημία, η ανάκαμψη της οικονομίας στηριζόταν στην ταχύτητα με την οποία θα επανερχόταν η Κίνα στον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ρυθμό κανονικότητας.
Αληθές είναι ότι από τις 23 Φεβρουαρίου υπάρχουν περιοχές στην Κίνα των οποίων οι βιομηχανικές μονάδες ανακάμπτουν σε ποσοστό ως και 80%. Όμως, από την άλλη, η κατάσταση γίνεται χειρότερη στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία. Οι οικονομολόγοι επεξεργάζονται διάφορα σενάρια, για να εκτιμήσουν πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Σήμερα φαίνεται ότι κινούμαστε στο τρίτο χειρότερο σενάριο, που σημαίνει ότι οι παγκόσμιοι ρυθμοί ανάπτυξης θα φθάσουν το 2020 το 1,2% με 1,5% έναντι του 2,4%, που υπολογιζόταν χωρίς τον κορωνοϊό. Η Κίνα, για παράδειγμα, υπολόγιζε να έχει ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 6%, αλλά θα πέσει στο 4,5%, ενώ η Γαλλία, μια από τις ισχυρές της ΕΕ, από το 1,3% ρυθμού ανάπτυξης αναμένεται να περιοριστεί το 0,3%.
Τα μέτρα της ΕΕ
Επειδή είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο το περιβάλλον, υπάρχουν χώρες, όπως η Κύπρος, που δεν μπορούν να προσδιορίσουν επακριβώς ακόμη τις ζημιές τους. Η Ιταλία, πάντως, μια από τις βιομηχανικότερες χώρες της ΕΕ, έχει παραλύσει πραγματικά. Φαίνεται, μάλιστα, ότι εάν η κατάσταση συνεχιστεί, η χώρα θα κινδυνεύει για το 2020 να παρουσιάσει ύφεση της τάξης του 2% με 3%, ενώ σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι τομείς της παροχής υπηρεσιών και του τουρισμού, όπου υπάρχουν 1,7 εκατομμύριο εργαζόμενοι και οι οποίοι θα επηρεαστούν αρνητικά. Ούτως η άλλως η ΕΕ έχει αποφασίσει επί του παρόντος τη λήψη μέτρων για να στηρίξει την ίδια ως κοινή αγορά, καθώς και τα κράτη μέλη της.
Τα μέτρα έχουν ως εξής:
Πρώτο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποφασίσει την αποδέσμευση κονδυλίων της τάξης των 25 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 7 δις ευρώ θα δοθούν στη βάση ενός ταμείου ανάπτυξης, ενώ τα υπόλοιπα θα διατεθούν μέσω των διαρθρωτικών ταμείων. Το θέμα αυτό θα συζητηθεί μεταξύ των κρατών μελών και, κυρίως, των Υπουργών Οικονομικών, στις Βρυξέλλες. Ακόμη δεν είναι γνωστό το ποσό το οποίο θα είναι δυνατό να δικαιούται και εν συνεχεία να απορροφήσει η Κύπρος. Τονίζεται αυτό, διότι η πρακτική των διαρθρωτικών ταμείων στηρίζεται στην εξής βάση: Το πρώτο σκέλος είναι η διάθεση των κονδυλίων ανά τομείς, μετά η υποβολή από τους ενδιαφερόμενους ενός σχεδίου βιωσιμότητας, η έγκριση από την εθνική Αρχή και ο έλεγχος ώς την ολοκλήρωση.
Δεύτερο, η ΕΕ αποφάσισε όπως επιδειχθεί ελαστικότητα στο σύμφωνο σταθερότητας, το οποίο στηρίζεται σε δυο βασικούς πυλώνες: 1) Αυτόν του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 3% επί του ΑΕΠ και 2) εκείνο του δημοσιονομικού χρέους, που δεν μπορεί να ξεπερνά το 60% επί του ΑΕΠ. Εάν, δε, το ξεπερνά, θα πρέπει να εμφανίζει σταθερή μείωση την τελευταία τριετία και μάλιστα ανά έτος. Η ελαστικότητα είναι συναφής με τη δυνατότητα που θέλει να δώσει η ΕΕ προς τα κράτη μέλη για να διαθέσουν με μέτρο, δημόσιες δαπάνες, οι οποίες είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της κρίσης που προκαλεί ο κορωνοϊός. Από τα θέματα της υγείας μέχρι την ανακούφιση τομέων της οικονομίας.
Σε ένα άλλο επίπεδο, αυτό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η Κριστίν Λαγκάρντ ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη δυο βασικά μέτρα στήριξης των χωρών και της οικονομίας τους. Το πρώτο μέτρο αφορά στην αγορά τραπεζικών ομολόγων της τάξης των 120 δις ευρώ για να στηρίξει η ΕΚΤ τις τράπεζες και την οικονομία των κρατών μελών από πλευράς ρευστότητας και σταθερότητας. Με τον τρόπο αυτό η ΕΚΤ δείχνει και στους πολίτες, αλλά και στις Κυβερνήσεις, καθώς και στις αγορές ότι έχει πρόθεση να στηρίξει την ενιαία αγορά, το ευρώ και την οικονομία. Δημιουργεί ψυχολογία τόνωσης και ασφάλειας, κάτι που είναι συναφές με το δεύτερο μέτρο, δηλαδή την παραχώρηση φθηνών (χαμηλότοκων) δανείων για να στηρίξει τις επιχειρήσεις με επιτόκιο αρνητικό της τάξης του -0,5. Έτσι, η ΕΚΤ θα μπορεί να δανείζει τις Εθνικές Τράπεζες με αρνητικό επιτόκιο για να μπορούν αυτές με τη σειρά τους να δανείζουν με χαμηλό επιτόκιο ώστε να καλυφθούν οι όποιες ζημιές και να μη χαθούν θέσεις εργασίας, αλλά και για να βοηθηθεί η ανάκαμψη της οικονομίας και οι ρυθμοί ανάπτυξης.
Φορολογικές διευκολύνσεις, οφειλές και χορηγίες
Οι ΗΠΑ επεξεργάζονται διάφορα σενάρια αντίδρασης, που έχουν σχέση με τον βαθμό και τον χρόνο ανάσχεσης του κορωνοϊού, καθώς και με τους τομείς της οικονομίας που επηρεάζονται. Σε αυτήν τη λογική ο Πρόεδρος Τραμπ μελετά τη μείωση του φόρου εισοδήματος σε πολύ χαμηλά επίπεδα, που θα ισχύει ώς το τέλος του έτους, και τη στήριξη μέσω χαμηλότοκων δανείων για τις εταιρείες ενέργειας, ξενοδοχειακής και τουριστικής βιομηχανίας, καθότι, κυρίως αυτές, πλήττονται και βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο με τον κορωνοϊό. Ο Αμερικανός Πρόεδρος θέλει με κάθε τρόπο να αφήσει την αγορά της χώρας του ζωντανή.
Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για την Κίνα και τη Γερμανία, καθώς και την Ιαπωνία. Γίνεται αντιληπτό ότι εργοστάσια πάγωσαν τις εργασίες τους και, ως εκ τούτου, χάθηκε παραγωγή, ενώ το εμπόριο έχει επιπροσθέτως πληγεί από το κλείσιμο λιμανιών και αεροδρομίων στην Κίνα και αλλού. Τα προβλήματα και οι ελλείψεις δεν θα φανούν άμεσα, αλλά στα επόμενα τετράμηνα. Η Κύπρος, για παράδειγμα, όπως και η Ελλάδα έχουν σοβαρό πρόβλημα στον τομέα του τουρισμού ως βασικού πυλώνα της οικονομίας τους, χωρίς κάποιος να παραβλέπει τον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες εκτιμούν ότι η μείωση στις πωλήσεις θα φτάσει τα 30 εκ. Δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει τις ευρύτερες ζημιές στον τουριστικό τομέα. Πάντως, ο Υπουργός Οικονομικών, Α. Πετρίδης, τόνισε ότι στις επόμενες μέρες θα εξαγγελθούν μέτρα στήριξης, διότι, όπως παρατήρησε, δικαιολογείται η κρατική παρέμβαση. Τα μέτρα αφορούν φορολογίες, δηλαδή ελαφρύνσεις, μετακινήσεις οφειλών και επιχορηγήσεις. Πώς θα πληρώσουν οι επιχειρήσεις όταν δεν έχουν εισπράξεις. Άλλωστε, είναι θέμα συναφές με τις θέσεις εργασίας, οι οποίες θα πρέπει να διαφυλαχθούν ως κόρη οφθαλμού. Εξ ου και η εμπλοκή του Υπουργείου Εργασίας και της Ζέτας Αιμιλιανίδου, η οποία αναφέρθηκε την περασμένη Πέμπτη σε διάφορα ζητήματα εργασιακών σχέσεων, που προκαλούνται από τη λήψη μέτρων και, ως εκ τούτου, η Κυβέρνηση δείχνει να είναι ευέλικτη και πρέπει να είναι και ανθρώπινη. Εάν χρειαστεί, όπως είπε ο Υπουργός Οικονομικών, θα κατατεθεί έκτακτος συμπληρωματικός προϋπολογισμός, εφόσον, βεβαίως, γίνει ψαλίδισμα δαπανών εκεί όπου υπάρχει λίπος. Αληθές είναι ότι θα επιβαρυνθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα. Πόση θα είναι αυτή αύξηση δεν μπορεί να προβλεφθεί από τώρα. Αλλά εκείνο που είναι γνωστό είναι η απόφαση της ΕΕ για απόκλιση από το σύμφωνο σταθερότητας, του οποίου ο ένας από τους δυο βασικούς πυλώνες είναι το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Η αξία της ζωής
Αληθές είναι ότι, ως Κύπρος, περάσαμε και δυσκολότερες καταστάσεις. Το ίδιο και η διεθνής κοινότητα. Σίγουρο είναι ότι, η κατάσταση θα αλλάξει, όταν θα βρεθεί και θα διατεθεί στην αγορά το εμβόλιο για τον κορωνοϊό, σε κάποιους μήνες. Η κατάσταση θα αλλάξει και οι φαρμακευτικές εταιρείες θα κάνουν μεγάλα κέρδη μέσω του εμβολίου για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Το ζητούμενο, βεβαίως, δεν είναι το χρήμα, αλλά η ανθρώπινη ζωή. Η οποία συνιστά την υπέρτατη, μαζί με την ελευθερία, αξία από αυτήν του χρήματος.
Γιάννος Χαραλαμπίδης
Δρ των Διεθνών Σχέσεων
simerini