Ανταλλάζουν κατηγορίες, υπονοούμενα και σκληρές δηλώσεις, ενώ διεκδικούν τη φιλία των ίδιων κρατών – Είμαστε άραγε σε έναν αόρατο παγκόσμιο πόλεμο;
Εδώ και περισσότερο από έναν μήνα λεκτικά πυρά ανταλλάζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με την Κίνα, κατηγορώντας η μία κυβέρνηση την άλλη πως ευθύνεται για την έκρηξη της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι σχέσεις των δύο χωρών δεν ήταν ισορροπημένες ούτε και πριν από την εμφάνιση του κορωνοϊού, καθώς ο εμπορικός ανταγωνισμός είχε κορυφωθεί απότομα τα τελευταία χρόνια και είχε οδηγήσει σε επιβολή δασμών και άλλων οικονομικών κυρώσεων, με ό,τι συνέπειες συνεπάγονται στην ομαλή λειτουργία ολόκληρου του πλανήτη. Ο κορωνοϊός είναι, λοιπόν, άλλη μια αφορμή για τη διατάραξη της ισορροπίας.
Από τη μια οι Η.Π.Α. υπονοούν ότι η Κίνα είχε εντοπίσει κρούσματα του κορωνοϊού ήδη από τον Νοέμβριο του 2019 αλλά άργησε να ενημερώσει τη διεθνή κοινότητα, ρίχνοντας κι άλλο «λάδι στη φωτιά» της αντιπαράθεσης. Από την άλλη η Κίνα κατηγορεί την Ουάσιγκτον πως κατασκεύασε τον ιό, κατηγορία όμως που έχει εκτοξεύσει και ο Αμερικανός Πρόεδρος εναντίον του Πεκίνου.
Αυτό που παραμένει, πάντως, ως γκρίζα ζώνη είναι αν πρόκειται για κατασκευασμένο ιό, ή έναν ιό που μεταδόθηκε τελικά στον άνθρωπο από νυχτερίδα.
Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία, η Γερμανία και η Γαλλία ζητούν επίσημες εξηγήσεις από την Κίνα, τονίζοντας πως πρέπει να ξεκαθαρίσει τη θέση της και τη σχέση της με την πανδημία και κάνουν λόγο για απόδοση ευθυνών.
Στον αντίποδα η Μόσχα, καλεί τη διεθνή κοινότητα να μην πολιτικοποιεί το θέμα και δηλώνει πως στέκεται στο πλευρό της Κίνας, ώστε μαζί να υπερασπιστούν το παγκόσμια σύστημα ιατρικής περίθαλψης. Η ίδια η Κίνα αρνείται κάθε ανάμειξη με την εκδήλωση του ιού και την έκρηξη της πανδημίας, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, βλέποντας την πολιτική ένταση να κορυφώνεται με επίκεντρο το ζήτημα της δημόσιας υγείας, παίρνει θέση, υποστηρίζοντας πως ο COVID-19 δεν είναι κατασκεύασμα ενός εργαστηρίου, αλλά κορωνοϊός που μεταδόθηκε στον άνθρωπο από κατανάλωση νυχτερίδας.
O κορωνοϊός φέρνει παγκόσμιες αλλαγές
Ατομικά, συλλογικά και εθνικά επηρεαζόμαστε όλοι από τις αλλαγές που έχει επιφέρει στις ζωές μας ο Covid-19. Πέρα όμως από τις αλλαγές που βιώνουμε, βίαια ομολογουμένως και χωρίς χρόνο συνειδητοποίησης των όσων συμβαίνουν, ο τρόπος με τον οποίο η κάθε κυβέρνηση αντιδρά – κυρίως μεταξύ των ισχυρών – αποκαλύπτει και τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύει να λειτουργήσει στο μέλλον. Η θεώρηση των πραγμάτων έχει αλλάξει ριζικά. Επιταχυντής των εξελίξεων η ίδια η πανδημία. Δεν είναι μόνο η υγεία, ούτε μόνο η οικονομία που ταράζονται συθέμελα. Είναι και η πολιτική. Κοινωνικά, ιδεολογικά. Η άρση των μέτρων, που θα επέλθει σύντομα αν και σταδιακά, θα αποκαλύψει – επίσης σταδιακά – όλες αυτές τις αλλαγές τόσο σε πρακτικό, όσο και σε θεωρητικό επίπεδο.
«Πόλεμος» στην οικονομία
Οι ειδικοί μάς προετοιμάζουν πως, σε οικονομικό επίπεδο, όλες οι χώρες θα έρθουν αντιμέτωπες με μια ύφεση αντίστοιχη ή και χειρότερη από το 1929. Πέρα από την αβεβαιότητα που διαδραματίζει καθοριστικό παράγοντα για τη συμπεριφορά του καταναλωτή, είναι γεγονός που τα μέτρα που λήφθηκαν για την προστασία της ανθρώπινης ζωής έχουν προκαλέσει τεράστιο πλήγμα στον τουρισμό, τις αερομεταφορές, τη βιομηχανία. Οι συνήθειες που αναγκαστικά αποκτήθηκαν, τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεψυχαγωγία, τηλεξυπηρέτηση δεν αποκλείεται να κρατήσουν πιο μόνιμο χαρακτήρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε μειώσεις μισθών, απώλεια θέσεων εργασίας. Η επισιτιστική κρίση είναι ορατή για εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι έχουν βρεθεί στο φάσμα της πείνας ή στα όρια αυτού του φάσματος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να θυσιάσουν ζωές για να αντιμετωπίσουν την κρίση με οικονομίστικους υπολογισμούς. Η Κίνα έκανε άμεσα lockdown θυσιάζοντας σημαντικούς τομείς της οικονομίας της, με καθεστωτικές πρακτικές, ωστόσο σήμερα είναι η χώρα που φόρεσε τον μανδύα της αλληλεγγύης, χαρίζει εκατομμύρια μάσκες και αναλώσιμα και πουλά πολλαπλάσιο αριθμό.
Οι ανταγωνισμοί, οι ανακατατάξεις, οι αναδιατάξεις είναι εμφανείς. Η Κίνα επιχειρεί να κερδίσει τη μερίδα του λέοντος και να αρπάξει την αμερικανική πρωτοκαθεδρία, την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν από την εποχή της λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας νέος όρος μπαίνει στις ζωές μας. Η γεωγραφία της αγοράς. Η μετατόπιση του πλούτου, η δημιουργία της βιομηχανίας του μέλλοντος. Όλα αυτά συνέβαιναν και προηγουμένως. Μόνο που τώρα είναι εμφανή σε όλους μας.
Η Ευρώπη
Οι χώρες της Ευρώπης άργησαν να συνεννοηθούν, ενώ κάποιες άργησαν – σε αρχικό στάδιο – να αντιδράσουν. Τελικά, άλλες νωρίτερα και άλλες αργότερα, έδωσαν προτεραιότητα στην ανθρώπινη ζωή και τη δημόσια υγεία. Κοινωνική αλληλεγγύη δεν έδειξαν. Αργά μόνο και όχι εξολοκλήρου. Άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο στήριξαν τους εργαζόμενους, τις ευπαθείς ομάδες και τους εργοδότες. Αναλόγως δυνατοτήτων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενώθηκε μόνον όταν οι ηγέτες της κατάφεραν να διαβάσουν τις προθέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, όταν αντιλήφθηκαν πως μεταξύ άλλων διακυβεύεται το ευρωπαϊκό κεκτημένο, η βιωσιμότητα της Ένωσης και εκάστου μέλους της, οι αξίες και ο πολιτισμός. Μπορεί όμως να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία; Μπορεί να ξεπεράσει τις εσωτερικές της αντιπαραθέσεις, ή θα μείνει εγκλωβισμένη στις εσωτερικές διαιρέσεις και ανταγωνισμούς μεταξύ Βορρά και Νότου;
Ποια θέση θα πάρει μεταξύ Δύσης και Ανατολής και πώς θα καταφέρει να εξασφαλίσει τη συνεργασία και με τις δύο πλευρές, χωρίς απώλειες;
«Σφαγή» εφευρετικότητας
Σαν να μην έφταναν οι αντιπαραθέσεις και οι ανταγωνισμοί, σε παγκόσμια κλίμακα, για όλα τα υπόλοιπα, ένας «πόλεμος» μαίνεται και σε σχέση με την εφεύρεση του εμβολίου για την καταπολέμηση του Covid-19. Η χώρα, ή η συμμαχία χωρών που θα καταφέρει να «κλειδώσει» την πατέντα της πιο σημαντικής – σήμερα – εφεύρεσης για ολόκληρο τον πλανήτη, θα είναι η ηγέτιδα των επόμενων ετών, σε οικονομικό επίπεδο. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Κίνα ήδη έχουν «διαβάσει» τις εξελίξεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Μόνο τυχαίο δεν ήταν το ψήφισμα των 193 χωρών-μελών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, μέσω του οποίου υιοθετήθηκε απόφαση για την εξασφάλιση της «δίκαιης και ισότιμης πρόσβασης» στα «μελλοντικά εμβόλια» εναντίον του κορωνοϊού και η απόφαση για επίσπευση των διαδικασιών, με συμμαχία ΟΗΕ και ΠΟΥ, στο πλαίσιο σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στην απουσία του Ντόναλντ Τραμπ και την παρουσία ηγετών της Ευρώπης και της Κίνας. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση εμβολίου έχει αναλάβει πάντως και η Γερμανία, προτάσσοντας πως είναι η μόνη χώρα της ΕΕ με απόλυτα άρτιο σύστημα υγείας, όπως διεφάνη και από τη διαχείριση της πανδημίας.
Μαρίνα Χατζηκώστα
simerini