Ιδιαίτερα σημαντικές (θα) είναι για την ελληνική οικονομία οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) για το 2021, η οποία εγκρίθηκε σήμερα στο Λουξεμβούργο από τη Σύνοδο του Συμβουλίου Διοικητών του Μηχανισμού.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει ο ESM στην έκθεσή του, μακροπρόθεσμα η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη λόγω των μακροοικονομικών ανισορροπιών, ιδιαίτερα του πολύ υψηλού δημόσιου χρέους της, καθώς και του επίμονου επενδυτικού κενού, της χαμηλής παραγωγικότητας και του υψηλού επιπέδου μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παράλληλα καταγράφονται τα εύσημα του Μηχανισμού για μια σειρά από πεδία, όπου έχει καταγραφεί πρόοδος.
Ειδικότερα, σε σχέση με το χρέος της χώρας μας, ο ESM υποστηρίζει ότι χάρη στην ευνοϊκή χρηματοδότηση που έχει προσφέρει ο Μηχανισμός, η εξοικονόμηση σε επίπεδο προϋπολογισμού φτάνει τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021. Όπως τονίζεται, χαρακτηριστικά, οι συνθήκες χρηματοδότησης της Ελλάδας παρέμειναν ευνοϊκές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Μάλιστα, γίνεται λόγος για υπερεκτέλεση του πλάνου του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους για το 2021, με άντληση 14 δισεκατομμυρίων ευρώ από την αγορά και διατήρηση ενός αποθέματος μετρητών που υπερκαλύπτει τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες τους επόμενους 12 μήνες.
Μάλιστα, στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησής του, ο ESM παρακολουθεί τους κινδύνους για την ικανότητα αποπληρωμής της Ελλάδας. Βραχυπρόθεσμα, όπως επισημαίνει ο ESM, η χώρα μας απολαμβάνει μια άνετη θέση σε ότι αφορά τη ρευστότητα, σταθερή πρόσβαση στην αγορά και χαμηλές χρηματοδοτικές ανάγκες που αντικατοπτρίζουν τη μακρά μέση ωρίμανση του χρέους.
Υψηλό δημόσιο χρέος και χαμηλή παραγωγικότητα
Όμως, όπως αναφέρει στη συνέχεια ο ESM, μακροπρόθεσμα η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη λόγω των μακροοικονομικών ανισορροπιών, ιδιαίτερα του πολύ υψηλού δημόσιου χρέους της, καθώς και του επίμονου επενδυτικού κενού, της χαμηλής παραγωγικότητας και των υψηλών NPEs (= μη εξυπηρετούμενες εκθέσεις).
Σύμφωνα με την Έκθεση, για να διορθώσει αυτές τις «αδυναμίες», η Ελλάδα έχει ξεκινήσει ένα φιλόδοξο ταξίδι εκσυγχρονισμού της οικονομίας της. Όπως τονίζεται, οι μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση μακροχρόνιων αδυναμιών σε υποδομές, εκπαίδευση και δεξιότητες, αλλά και δημόσια διοίκηση (συμπεριλαμβανομένου του συστήματος δικαιοσύνης).
Επίσης, όπως επισημαίνει ο ESM, ο πόλεμος στην Ουκρανία ρίχνει «σκιές» στις οικονομικές προοπτικές για την Ελλάδα. «Το μέγεθος των επιπτώσεων μένει να φανεί, αλλά η Ελλάδα μπορεί να επηρεαστεί, δεδομένης της εξάρτησής της από τον τουρισμό και από τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου», αναφέρει η έκθεση.
Ωστόσο, η ελληνική οικονομία ανέκαμψε δυναμικά από την πανδημία, λόγω της ισχυρής εγχώριας ζήτησης και του τουρισμού, σημειώνει η έκθεση, επισημαίνοντας ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα χρηματοδότησε ένα μεγάλο πακέτο δημοσιονομικής στήριξης προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αλλά οι συνθήκες της αγοράς παρέμειναν ευνοϊκές, υποστηριζόμενες από τη διευκολυντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και το σχέδιο ανάκαμψης της NGEU.
Οι τράπεζες ενίσχυσαν τους ισολογισμούς τους
Εν τω μεταξύ, όπως αναφέρεται, οι τράπεζες ενίσχυσαν τους ισολογισμούς τους, ενώ παράλληλα η οικονομική δραστηριότητα της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 8,3% το 2021, ανακτώντας, ουσιαστικά, τις απώλειες που καταγράφηκαν το 2020 λόγω της Covid-19. Επίσης, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν συσσωρευμένες αποταμιεύσεις, για να τονώσουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις, ενώ ο τουρισμός είχε αυξημένα έσοδα.
Σύμφωνα με την Έκθεση, το μεγάλο πακέτο δημοσιονομικής στήριξης της κυβέρνησης ενίσχυσε τα εισοδήματα και την απασχόληση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021. Το πρωτογενές έλλειμμα βελτιώθηκε σημαντικά στο -5,5% του ΑΕΠ το 2021, από -8% το προηγούμενο έτος.
Σύμφωνα με τον ESM, η κυβέρνηση παρείχε εκτεταμένη υποστήριξη σε νοικοκυριά, εργαζόμενους και επιχειρήσεις, με ένα από τα μεγαλύτερα δημοσιονομικά πακέτα στη ζώνη του ευρώ. Χάρη στην ταχεία ανάπτυξη δε, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώθηκε στο 193,3% του ΑΕΠ από 206,3%.
Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες επισημαίνεται ότι κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά τον δείκτη NPEs στο 12,8% στο τέλος του 2021. Ωστόσο, το βάρος του ιδιωτικού χρέους είναι μεγάλο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ένα αποτελεσματικό πλαίσιο διαχείρισης. Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις) αυξήθηκε κατά 3,7%, ενώ αυτή προς τα νοικοκυριά μειώθηκε κατά 2,4% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο του 2021.