Του Γιάννη Τριάντη
Βάσκανος μοίρα για τον Γιώργο Παπανδρέου. Θα περάσει στην Ιστορία ως ο πρωθυπουργός που παρέδωσε τη χώρα στο σφαγείο του ΔΝΤ και άνοιξε τις πύλες του Άδη για τους Έλληνες.
Θα ήταν αστείο βέβαια να του αποδοθούν αποκλειστικά οι ευθύνες για το κατάντημα της χώρας. Όμως ο σημερινός πρωθυπουργός προεκλογικά μεν παρουσιάστηκε ως Μεσσίας, τάζοντας παραδείσους, και μετεκλογικά προβλήθηκε ως Νώε που θα σώσει τη χώρα από τον κατακλυσμό. Την κατάληξη την ξέρουμε όλοι…
Το μεγάλο προπαγανδιστικό όπλο του Γ. Παπανδρέου έναντι των αιτιάσεων για την προεκλογική πολιτική απάτη και τα συντρίμμια των εξαγγελιών ήταν, και παραμένει, το αστείο επιχείρημα περί ολοκληρωτικής ευθύνης των κυβερνήσεων Καραμανλή. Τώρα πια όμως όλοι ξέρουν ότι για το κατάντημα της χώρας ευθύνονται αποκλειστικά, και εξίσου, τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβερνούν εκ περιτροπής τη χώρα. Και ιδιαίτερα οι κυβερνήσεις Σημίτη και Καραμανλή… Επομένως, ο σημερινός πρωθυπουργός έχει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί, ως εξέχον μέλος των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Και επιπροσθέτως βαρύνεται με την επτάμηνη προπαγανδιστική φλυαρία και την παντελή έλλειψη σχεδίου, στοιχεία που επιβάρυναν καθοριστικά την ήδη σκυθρωπή κατάσταση της χώρας.
Μια στιβαρή κυβέρνηση με επεξεργασμένο σχέδιο -έτοιμο αναπτυξιακό πρόγραμμα, έτοιμο φορολογικό νομοσχέδιο, έτοιμα δημοσιονομικά μέτρα- θα μπορούσε ενδεχομένως να πείσει από νωρίς τους εταίρους της Ένωσης, ώστε να δανειοδοτηθεί με ανεκτούς όρους η χώρα και να αποφύγει τον σημερινό εξοντωτικό μονόδρομο και την ταπεινωτική, ολέθρια υπαγωγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αλλά ο κ. Παπανδρέου είχε αλλού το μυαλό του: Μετρώντας το πολιτικό κόστος, προτίμησε να καθυστερήσει στη λήψη μέτρων, καλλιεργώντας ταυτόχρονα εικόνα χρεωκοπίας για τη χώρα. Νόμιζε ότι με άλλοθι τις ευθύνες του Καραμανλή θα τρομοκρατήσει επαρκώς την ελληνική κοινωνία, προκειμένου να επιβληθούν χωρίς ισχυρές αντιδράσεις τα σκληρά μέτρα. Ολέθρια σύλληψη: Οι «αγορές» μυρίστηκαν αίμα, οι εταίροι, και κυρίως οι Γερμανοί, βρήκαν την ευκαιρία να μιλήσουν για παράδειγμα προς αποφυγήν, και τα διεθνή μίντια κρέμασαν την Ελλάδα στο ιστίο της απαξίωσης και της χλεύης…
Το τραγικό είναι ότι ο κ. Παπανδρέου προσπάθησε με την ασύστολη προπαγάνδα του να παρουσιάσει μιαν Ελλάδα σεβαστή και υπεύθυνη, η οποία, χάρη στα ταξίδια και τις επαφές του, βαδίζει από νίκη σε νίκη. Έφτασε μάλιστα στο σημείο, στη συνάντησή του με τον Ομπάμα, να μιλήσει για την εισφορά της Ελλάδας στην «παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική»! Το αποτέλεσμα, βέβαια, είναι γνωστό: Οι αλλεπάλληλες… επιτυχίες ανέβασαν τα spreads στα ύψη και έριξαν τη χώρα στην αγκαλιά του ΔΝΤ. Η επτάμηνη διακυβέρνηση Παπανδρέου θα μείνει στην Ιστορία ως μείγμα αφέλειας, αβελτηρίας, φλυαρίας και ερασιτεχνισμού.
Και τώρα; Ίσως παρέλκει το αγωνιώδες αυτό ερώτημα. Οι ανοησίες για «το πιστόλι πάνω στο τράπεζι» και οι πανηγυρισμοί για τη «μεγάλη επιτυχία» των Βρυξελλών βρίσκονται ήδη στη χωματερή των ιλαρών παιγνίων. Τώρα μιλά η ωμή πραγματικότης του ΔΝΤ, τουλάχιστον για την τριετία, αν όχι πενταετία, που έρχεται: ανεργία, φτώχεια και σωρηδόν νέα μέτρα (απολύσεις στον δημόσιο τομέα, περικοπές και πλήρης εργασιακή αυθαιρεσία στον ιδιωτικό)…
Την έκταση και τον χαρακτήρα της αναπόφευκτης κοινωνικής έκρηξης ουδείς δύναται να τα προβλέψει. Όλοι τη θεωρούν δεδομένη και οι καθεστωτικοί τη φοβούνται. Διότι γνωρίζουν ότι με φληναφήματα περί δεικτών που βελτιώνονται και περί αποκατάστασης της αξιοπιστίας στις διεθνείς αγορές (αυτά θα είναι μελλοντικά τα επιχειρήματα των κρατούντων), δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί η πλήρης κατάρρευση της κοινωνίας. Τι θα λένε στους χιλιάδες νεόπτωχους, στη χορεία των ανέργων και στους αμήχανους «μεσαίους» -και πάλαι ποτέ κραταιούς- που βλέπουν να τους παίρνει το θολό ποτάμι; Ότι… υγιαίνουν οι δείκτες; ότι επίκειται ανάκαμψη; ή ότι φταίει για όλα ο Καραμανλής;
Επανειλημμένα η στήλη αναφέρεται στην πιθανότητα ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων, με αφορμή τις ανεξέλεγκτες κοινωνικές αντιδράσεις και την εν γένει πολιτική αστάθεια. Ενδείξεις δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής, παρά μόνον σκόρπια δημοσιεύματα και αναλύσεις είτε για κυβέρνηση συνεργασίας ΠΑΣΟΚ – ΝΔ είτε για σχήμα έκτακτης ανάγκης, υπό τον κ. Παπανδρέου, και συμμετοχή προσωπικοτήτων από τον χώρο της πολιτικής και του επιχειρείν… Το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο μεγάλων κομμάτων αποκλείεται. Ο Σαμαράς δεν έχει κανέναν λόγο να χρεωθεί το πολιτικό κόστος που συνεπάγονται τα επαχθή μέτρα. Θα περιμένει ελπίζοντας ότι το προηγούμενο της Ουγγαρίας (πλήρης κατάρρευση των σοσιαλιστών που κυβερνούσαν… μαζί με το ΔΝΤ, και εκτόξευση της δεξιάς αντιπολίτευσης στην εξουσία) θα επαληθευτεί και στη χώρα μας…
Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι τα πολιτικά πράγματα θα έχουν τη γραμμική εξέλιξη του παρελθόντος, με την «αέναη» εναλλαγή των δύο «μεγάλων» στην εξουσία. Καταστάσεις ομιχλώδεις, ρευστές και πρωτόγνωρες, όπως αυτή που έρχεται, ενδεχομένως να κυοφορούν εξελίξεις που δεν έχουν επισυμβεί άλλοτε στη χώρα.
Στο φόντο αυτό, αχνοφαίνεται κάποια ένδειξη: Η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, κινούμενη οριακά μέσα στη ΝΔ, ουδόλως αποκλείεται να επιλέξει την έξοδο, ευελπιστώντας ότι στο νέο τοπίο θα βρει χώρο ένα νέο κόμμα υπό την αρχηγία της. Εννοείται ότι αν κινηθεί προς την κατεύθυνση αυτή, θα επιδιώξει τη διαγραφή της, ώστε να μη χρεωθεί εσαεί, όπως ο πατέρας της, την «αποστασία»… Πάντως η κυρία Μπακογιάννη, ανεξαρτήτως των σχεδίων της για το μέλλον, συμπεριφέρεται σαν πληγωμένο θηρίο που ζητεί εκδίκηση. Και γι’ αυτό στρέφει μονίμως τα αντιπολιτευτικά πυρά της εναντίον του αρχηγού της ΝΔ. Η τεράστια πολιτική της πείρα, καθώς και η «τεχνογνωσία» της οικογένειας, αδυνατούν να τη συγκρατήσουν από το μοιραίο λάθος. Δηλαδή, τη σύγκρουσή της με τη βάση της ΝΔ και τη νέα οριστική της καταδίκη. Τελικά δεν αποκλείεται, κατά την περίοδο που έρχεται, να έχουν το ίδιο κακό τέλος δύο πολιτικοί από τζάκι, ο κ. Γ. Παπανδρέου και η Ντόρα Μπακογιάννη, στους οποίους άνοιξε προσωρινά τον δρόμο ένας άλλος πεπτωκώς με κακό τέλος, ο Κ. Καραμανλής, από τζάκι κι αυτός. Τουλάχιστον οι δύο χρημάτισαν πρωθυπουργοί…* Ημέρα οργής η μέρα ετούτη
Θα ήταν αστείο βέβαια να του αποδοθούν αποκλειστικά οι ευθύνες για το κατάντημα της χώρας. Όμως ο σημερινός πρωθυπουργός προεκλογικά μεν παρουσιάστηκε ως Μεσσίας, τάζοντας παραδείσους, και μετεκλογικά προβλήθηκε ως Νώε που θα σώσει τη χώρα από τον κατακλυσμό. Την κατάληξη την ξέρουμε όλοι…
Το μεγάλο προπαγανδιστικό όπλο του Γ. Παπανδρέου έναντι των αιτιάσεων για την προεκλογική πολιτική απάτη και τα συντρίμμια των εξαγγελιών ήταν, και παραμένει, το αστείο επιχείρημα περί ολοκληρωτικής ευθύνης των κυβερνήσεων Καραμανλή. Τώρα πια όμως όλοι ξέρουν ότι για το κατάντημα της χώρας ευθύνονται αποκλειστικά, και εξίσου, τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβερνούν εκ περιτροπής τη χώρα. Και ιδιαίτερα οι κυβερνήσεις Σημίτη και Καραμανλή… Επομένως, ο σημερινός πρωθυπουργός έχει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί, ως εξέχον μέλος των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Και επιπροσθέτως βαρύνεται με την επτάμηνη προπαγανδιστική φλυαρία και την παντελή έλλειψη σχεδίου, στοιχεία που επιβάρυναν καθοριστικά την ήδη σκυθρωπή κατάσταση της χώρας.
Μια στιβαρή κυβέρνηση με επεξεργασμένο σχέδιο -έτοιμο αναπτυξιακό πρόγραμμα, έτοιμο φορολογικό νομοσχέδιο, έτοιμα δημοσιονομικά μέτρα- θα μπορούσε ενδεχομένως να πείσει από νωρίς τους εταίρους της Ένωσης, ώστε να δανειοδοτηθεί με ανεκτούς όρους η χώρα και να αποφύγει τον σημερινό εξοντωτικό μονόδρομο και την ταπεινωτική, ολέθρια υπαγωγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αλλά ο κ. Παπανδρέου είχε αλλού το μυαλό του: Μετρώντας το πολιτικό κόστος, προτίμησε να καθυστερήσει στη λήψη μέτρων, καλλιεργώντας ταυτόχρονα εικόνα χρεωκοπίας για τη χώρα. Νόμιζε ότι με άλλοθι τις ευθύνες του Καραμανλή θα τρομοκρατήσει επαρκώς την ελληνική κοινωνία, προκειμένου να επιβληθούν χωρίς ισχυρές αντιδράσεις τα σκληρά μέτρα. Ολέθρια σύλληψη: Οι «αγορές» μυρίστηκαν αίμα, οι εταίροι, και κυρίως οι Γερμανοί, βρήκαν την ευκαιρία να μιλήσουν για παράδειγμα προς αποφυγήν, και τα διεθνή μίντια κρέμασαν την Ελλάδα στο ιστίο της απαξίωσης και της χλεύης…
Το τραγικό είναι ότι ο κ. Παπανδρέου προσπάθησε με την ασύστολη προπαγάνδα του να παρουσιάσει μιαν Ελλάδα σεβαστή και υπεύθυνη, η οποία, χάρη στα ταξίδια και τις επαφές του, βαδίζει από νίκη σε νίκη. Έφτασε μάλιστα στο σημείο, στη συνάντησή του με τον Ομπάμα, να μιλήσει για την εισφορά της Ελλάδας στην «παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική»! Το αποτέλεσμα, βέβαια, είναι γνωστό: Οι αλλεπάλληλες… επιτυχίες ανέβασαν τα spreads στα ύψη και έριξαν τη χώρα στην αγκαλιά του ΔΝΤ. Η επτάμηνη διακυβέρνηση Παπανδρέου θα μείνει στην Ιστορία ως μείγμα αφέλειας, αβελτηρίας, φλυαρίας και ερασιτεχνισμού.
Και τώρα; Ίσως παρέλκει το αγωνιώδες αυτό ερώτημα. Οι ανοησίες για «το πιστόλι πάνω στο τράπεζι» και οι πανηγυρισμοί για τη «μεγάλη επιτυχία» των Βρυξελλών βρίσκονται ήδη στη χωματερή των ιλαρών παιγνίων. Τώρα μιλά η ωμή πραγματικότης του ΔΝΤ, τουλάχιστον για την τριετία, αν όχι πενταετία, που έρχεται: ανεργία, φτώχεια και σωρηδόν νέα μέτρα (απολύσεις στον δημόσιο τομέα, περικοπές και πλήρης εργασιακή αυθαιρεσία στον ιδιωτικό)…
Την έκταση και τον χαρακτήρα της αναπόφευκτης κοινωνικής έκρηξης ουδείς δύναται να τα προβλέψει. Όλοι τη θεωρούν δεδομένη και οι καθεστωτικοί τη φοβούνται. Διότι γνωρίζουν ότι με φληναφήματα περί δεικτών που βελτιώνονται και περί αποκατάστασης της αξιοπιστίας στις διεθνείς αγορές (αυτά θα είναι μελλοντικά τα επιχειρήματα των κρατούντων), δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί η πλήρης κατάρρευση της κοινωνίας. Τι θα λένε στους χιλιάδες νεόπτωχους, στη χορεία των ανέργων και στους αμήχανους «μεσαίους» -και πάλαι ποτέ κραταιούς- που βλέπουν να τους παίρνει το θολό ποτάμι; Ότι… υγιαίνουν οι δείκτες; ότι επίκειται ανάκαμψη; ή ότι φταίει για όλα ο Καραμανλής;
Επανειλημμένα η στήλη αναφέρεται στην πιθανότητα ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων, με αφορμή τις ανεξέλεγκτες κοινωνικές αντιδράσεις και την εν γένει πολιτική αστάθεια. Ενδείξεις δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής, παρά μόνον σκόρπια δημοσιεύματα και αναλύσεις είτε για κυβέρνηση συνεργασίας ΠΑΣΟΚ – ΝΔ είτε για σχήμα έκτακτης ανάγκης, υπό τον κ. Παπανδρέου, και συμμετοχή προσωπικοτήτων από τον χώρο της πολιτικής και του επιχειρείν… Το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο μεγάλων κομμάτων αποκλείεται. Ο Σαμαράς δεν έχει κανέναν λόγο να χρεωθεί το πολιτικό κόστος που συνεπάγονται τα επαχθή μέτρα. Θα περιμένει ελπίζοντας ότι το προηγούμενο της Ουγγαρίας (πλήρης κατάρρευση των σοσιαλιστών που κυβερνούσαν… μαζί με το ΔΝΤ, και εκτόξευση της δεξιάς αντιπολίτευσης στην εξουσία) θα επαληθευτεί και στη χώρα μας…
Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι τα πολιτικά πράγματα θα έχουν τη γραμμική εξέλιξη του παρελθόντος, με την «αέναη» εναλλαγή των δύο «μεγάλων» στην εξουσία. Καταστάσεις ομιχλώδεις, ρευστές και πρωτόγνωρες, όπως αυτή που έρχεται, ενδεχομένως να κυοφορούν εξελίξεις που δεν έχουν επισυμβεί άλλοτε στη χώρα.
Στο φόντο αυτό, αχνοφαίνεται κάποια ένδειξη: Η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, κινούμενη οριακά μέσα στη ΝΔ, ουδόλως αποκλείεται να επιλέξει την έξοδο, ευελπιστώντας ότι στο νέο τοπίο θα βρει χώρο ένα νέο κόμμα υπό την αρχηγία της. Εννοείται ότι αν κινηθεί προς την κατεύθυνση αυτή, θα επιδιώξει τη διαγραφή της, ώστε να μη χρεωθεί εσαεί, όπως ο πατέρας της, την «αποστασία»… Πάντως η κυρία Μπακογιάννη, ανεξαρτήτως των σχεδίων της για το μέλλον, συμπεριφέρεται σαν πληγωμένο θηρίο που ζητεί εκδίκηση. Και γι’ αυτό στρέφει μονίμως τα αντιπολιτευτικά πυρά της εναντίον του αρχηγού της ΝΔ. Η τεράστια πολιτική της πείρα, καθώς και η «τεχνογνωσία» της οικογένειας, αδυνατούν να τη συγκρατήσουν από το μοιραίο λάθος. Δηλαδή, τη σύγκρουσή της με τη βάση της ΝΔ και τη νέα οριστική της καταδίκη. Τελικά δεν αποκλείεται, κατά την περίοδο που έρχεται, να έχουν το ίδιο κακό τέλος δύο πολιτικοί από τζάκι, ο κ. Γ. Παπανδρέου και η Ντόρα Μπακογιάννη, στους οποίους άνοιξε προσωρινά τον δρόμο ένας άλλος πεπτωκώς με κακό τέλος, ο Κ. Καραμανλής, από τζάκι κι αυτός. Τουλάχιστον οι δύο χρημάτισαν πρωθυπουργοί…* Ημέρα οργής η μέρα ετούτη