Η Κρίση του Ελληνικού Πολιτικού Συστήματος και οι Προϋποθέσεις για την Υπέρβασή της!

Αν ο ορισμός της κρίσης που διατύπωσε ο αείμνηστος πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας και εκ των κορυφαίων στοχαστών του Νέου Ελληνισμού Κωνσταντίνος Τσάτσος, σύμφωνα με τον οποίο «κρίση έχουμε όταν η απόσταση μεταξύ όντος και δέοντος είναι υπέρμετρη», έχει κάποια βασιμότητα, τότε οφείλει κανείς να παραδεχτεί ότι το Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα, σήμερα, βρίσκεται βυθισμένο σε μια βαθειά και πολυδιάστατη κρίση.
Κρίση θεσμική, αφού η παραφθορά και η «περιγραφή» καίριας σημασίας για τη λειτουργία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος θεσμών χρόνια τώρα επιπολάζει, προκαλώντας στρεβλώσεις και δυσπλασίες που τροχοπεδούν την ομαλόρρυθμη εξέλιξή του.
Κρίση δομική, αφού η (παρά την περί του αντιθέτου πομπώδη ρητορική) μεταρρυθμιστική ατολμία των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, έχει καθηλώσει τον τόπο σε αναχρονιστικές δομές και παρωχημένα λειτουργικά σχήματα, που αντί να ενθαρρύνουν την ολόπλευρη ανάπτυξή του και τη δημιουργική ανταπόκρισή του στις σύνθετες προκλήσεις της νέας εποχής, τον κρατούν δέσμιο του παρελθόντος και αναπαράγουν φαινόμενα υστέρησης και υπανάπτυξης.
Κρίση ηθική, αφού η αναντιστοιχία ανάμεσα στις πομφολυγωδώς διατυπούμενες δημόσια ηθικοπλαστικές διακηρύξεις και την εφαρμοσμένη στην καθημερινότητα πρακτική των ποικιλώνυμων ηγεσιών, έχει εγκαθιδρύσει στη χώρα ένα ιδιότυπο καθεστώς ενδημούσας υποκρισίας, που απαξιώνει τα πάντα και διαχέει παντού ένα πνιγηρό κλίμα κυνισμού και διαφθοράς.
Κρίση προσώπων, αφού η εναγώνια προσπάθεια των ιθυνουσών ομάδων των διάφορων πολιτικών σχηματισμών να ελέγξουν τους μηχανισμούς αναπαραγωγής του στελεχικού δυναμικού τους, έχει μοιραία οδηγήσει στην επικράτηση συνθηκών αναξιοκρατίας που αναδεικνύουν τις πειθήνιες μετριότητες και αποκλείουν από κάθε ουσιαστική πρόσβαση στο πολιτικό γίγνεσθαι κάθε άξιο πλην εν δυνάμει «μη ελεγχόμενο» πρόσωπο.
Κρίση, τέλος, πλην όχι εξαντλητικώς, δυσκυβερνησίας, δηλαδή, αδυναμίας αποτελεσματικής εφαρμογής της χαρασσόμενης κάθε φοράς πολιτικής, η οποία αφ’ ενός μεν συνιστά την «συμπύκνωση στην πράξη» των αποσυνθετικών συνεπειών των προλεχθεισών οριζουσών της κρίσεως, αφ’ ετέρου δε διαιωνίζοντας τα προβλήματα και συσσωρεύοντας ολοένα και περισσότερα αδιέξοδα, συντελεί τα μέγιστα στη διαρκώς αυξανόμενη πτώση της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος στη συνείδηση των πολιτών, με όλες τις εν σπέρματι δυσοίωνες προοπτικές για το μέλλον της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας μας που κάτι τέτοιο συνεπάγεται.
Μπροστά στο βάθος και την έκταση προπάντων, όμως, στους ορατούς κινδύνους που εγκυμονεί για την ίδια την ομοιοστασία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος και αυτήν την εθνική μας πορεία, η πολυδιάστατη κρίση στην οποία είναι βυθισμένο το σημερινό Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα, εξωραϊσμοί και μισόλογα δεν χωρούν. Βολικές παρασιωπήσεις και πρόσκαιρα ανακουφιστικοί «στρουθοκαμηλισμοί», δεν έχουν θέση. Περιστασιακές παραδοχές επιμέρους πτυχών της κρίσης, και μάλιστα συνήθως των πιο ανώδυνων από αυτές, χωρίς την αναπόδραστη συνέχειά τους, δηλαδή τη βούληση για τη διόρθωση των λεκτικώς διαπιστωνόμενων κακώς κειμένων, πλέον δεν αρκούν. Στο οριακό σημείο στο οποίο έχουν πια φτάσει τα πράγματα, η ρήξη με τα φαινόμενα της κρίσης και τα παρακμιακά παράγωγά τους, είναι μονόδρομος. Κάτι περισσότερο: εκ των ων ουκ άνευ προαπαιτούμενο για την ίδια την επιβίωση και την περαιτέρω ανάπτυξη του δημοκρατικού πολιτικού μας συστήματος και για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης δημιουργικής παρουσίας της ελληνική κοινωνίας στον σκληρά ανταγωνιστικό κόσμο του 21ου αιώνα.
Δεδομένων αυτών των διαπιστώσεων, η δατύπωση μιας ολοκληρωμένης, συγκροτημένης και εσωτερικά συνεκτικής στρατηγικής για την υπέρβαση της κρίσης του Ελληνικού Πολιτικού Συστήματος, προβάλλει κατεπείγουσα. Και η δέσμευση για την άμεση υλοποίησή της, χωρίς οπισθόβουλες αμφιταλαντεύσεις, παραλυτικούς συμβιβασμούς και ακυρωτικές παλινδρομήσεις, επιτακτική. Σε αυτό το πλαίσιο, οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις επί των οποίων θα μπορούσε να βασιστεί μια τέτοια στρατηγική υπέρβασης της κρίσης του Ελληνικού Πολιτικού Συστήματος, αδρομερώς αναφερόμενες, είναι:
1.Ο επανεκδημοκρατισμός της λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων. Που θα πρέπει να πάψουν πια να αποτελούν αυτοαναφερόμενους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς νομής της εξουσίας και εξυπηρέτησης των συμφερόντων μιας κλειστής κάστας κομματικών «απαράτ» και να μετεξελιχθούν σε φορείς διαρκούς διαλόγου με τους πολίτες, μέσα από δομές και διαδικασίες ανοιχτές στην κοινωνία, που θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στα δημόσια πράγματα και δεν θα αφήνουν περιθώρια για οποιασδήποτε μορφής αποκλεισμούς και στεγανά.
2.Ο εξορθολογισμός του τρόπου ανάδειξης του πολιτικού προσωπικού. Που θα πρέπει να δομηθεί επιτέλους πάνω σε στέρεες εξαντικειμενικοποιημένες αρχές και διαυγείς δημοκρατικές διαδικασίες, θέτοντας τέλος στα αναχρονιστικά φαινόμενα της οικογενειοκρατίας, του νεποτισμού και της παρεοκρατίας, που απειλούν να οδηγήσουν στον εκφυλισμό του δημοκρατικού μας πολιτεύματος σε μια ιδιότυπη μορφή «κληρονομικής δημοκρατίας» χωρίς αξιοκρατία και χωρίς τους καθαρτήριους μηχανισμούς της εσωτερικής ανανέωσής του.
3.Η χειραφέτηση των ενδιάμεσων θεσμών (συνδικάτων, κοινωνικών κινημάτων, κλπ). Που συμπνίγονται από τον ασφυκτικό κομματικό και κρατικό εναγκαλισμό, κατατρυχόμενοι από το σύνδρομο της «παραρτηματοποίησης», το οποίο δεν τους επιτρέπει να αναπτύξουν ανεξάρτητες δραστηριότητες και τους αφαιρεί τη δυνατότητα να εκφράζουν γνήσια και χωρίς έξωθεν επικαθορισμούς τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα των μελών τους, ώστε να συντελέσουν έτσι στη ζωτικά αναγκαία για την κοινωνία μας ενδυνάμωση του πλουραλιστικού και πολυκεντρικού χαρακτήρα της.
4.Η ενίσχυση της αυτονομίας της κοινωνίας των πολιτών. Που στη χώρα μας, παρά την ανθούσα σχετική «φιλολογία» περί αυτήν, φυτοζωεί, αποτελώντας στην πραγματικότητα ένα ακόμη πεδίο-άλλοθι για την εμφάνιση μορφωμάτων που δεν είναι στην πλειονότητά τους παρά «οχήματα» προώθησης κομματικών ή άλλων σκοπιμοτήτων, τα οποία παρεμποδίζουν τους πολίτες να αναπτύξουν αυτόνομες πρωτοβουλίες και να αναλάβουν ενδιαφέροντες πειραματισμούς, που αναμφίλεκτα θα συνέτειναν στην ενίσχυση της ποικιλίας των εκφράσεων της κοινωνίας μας και στην αύξηση της δεκτικότητάς της στο καινούργιο και το καινοτομικό.
5.Η θωράκιση της πολιτικής από τις πιέσεις ισχυρών εξωθεσμικών συμφερόντων. Που η ανεξέλεγκτη δράση τους, είτε μέσα από τις λαβυρινθώδεις διαδικασίες παραγωγής «πολιτικού χρήματος», είτε μέσω της επιρροής που ασκούν διά των πανίσχυρων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που διαθέτουν, έχει θέσει από καιρό σε δοκιμασία κρίσιμες ισορροπίες του δημοκρατικού πολιτεύματος της χώρας, του οποίου απειλεί να νοθεύσει βασικά χαρακτηριστικά, υπαγορεύοντας έτσι αδήριτα πια την ανάγκη για τη λήψη των απαραίτητων εκείνων μέτρων που θα την περιορίσουν και θα την εγκοιτώσουν σε κανόνες σύμφωνους με τη δημοκρταική τάξη.
6.Η ριζική ανατροπή της αρνητικής παράδοσης της «παν-πολιτικοποίησης» κάθε έκφανσης του δημόσιου και κοινωνικού βίου. Που χρόνια τώρα δηλητηριάζει το πολιτικο-κοινωνικό περιβάλλον στον τόπο μας επενεργώντας ως το πρόσχημα για την ανάπτυξη νοσηρών φαινομένων όπως η εξ εφόδου κατάληψη του κράτους από το κάθε φορά κυβερνών κόμμα, η χειραγώγηση της δημόσιας διοίκησης, η πολιτικοποίηση του βιοπορισμού, κλπ, των οποίων οι διαλυτικές παρενέργειες έχουν πλέον καταστεί πασίδηλες και η ανάγκη για τη δραστική εξάλειψή τους ζωτικό προαπαιτούμενο για να μπορέσει επιτέλους η ελληνική κοινωνία να προχωρήσει μπροστά.
Μόνον εάν οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου αποφασίσουν να κινηθούν προς μια τέτοια κατεύθυνση τολμηρής και ρηξικέλευθης υπέρβασης της βαθειάς και πολυδιάστατης κρίσης που διαπερνά το Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα, διατυπώνοντας την αναγκαία ολοκληρωμένη στρατηγική και εγγυώμενες την απαρέγκλιτη εφαρμογή της στην πράξη, και μόνον εφ’ όσον βρουν το θάρρος να αντιμετωπίσουν όχι απλώς τα συμπτώματά της, αλλά και τα αίτια που την προκαλούν, υπάρχει ελπίδα η χώρα να εξέλθει με το μικρότερο δυνατό κόστος από τα αδιέξοδα που δείχνουν πια να την «πολιορκούν» ασφυκτικά. Αρκεί να βρουν τη γενναιότητα όχι μόνο για να αποδεχτούν τις ευθύνες τους για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, αλλά και για να συγκλίνουν σε κάποιους βασικούς κοινούς τόπους που απαιτούνται για το ξεπέρασμά της, κρατώντας τις όποιες διαφωνίες τους για το ευρύτατο πεδίο των επιμέρους πολιτικών που πρέπει να ακολουθηθούν, όταν πλέον θα έχουν επιλυθεί αυτά τα θεμελιώδη προβλήματα του πολιτικού πλαισίου. Σε διαφορετική περίπτωση, ίσως αργά γι’ αυτές, οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας θα διαπιστώσουν ότι στην πολιτική όποιος αρνείται να προσαρμοστεί, πρέπει να είναι έτοιμος να εξαφανιστεί. Όπως οι δεινόσαυροι.
Υ.Γ. Το άρθρο αυτό, δημοσιεύθηκε πριν 2 και πλέον χρόνια στις φιλόξενες στήλες της εφημερίδας «Αξία», στις 2/2/2008. νομίζω ότι διατηρεί και σήμερα την επικαιρότητά του. Γιατί η σημερινή κρίση δεν προέκυψε ως «κεραυνός εν αιθρία». Έχει βαθιές τις ρίζες της στις στρεβλώσεις του πολιτικού μας συστήματος κατά τις δεκαετίες που προηγήθηκαν. Γι’ αυτό, και η υπέρβασή της, μόνο με μια Νέα Μεταπολίτευση, όπως εύστοχα έχει προσδιορίσει την ανάγκη των σαρωτικών αλλαγών που απαιτούνται στο πολιτικό σύστημα ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Αντώνης Σαμαράς, μπορεί να επιτευχθεί. Ούτε με ημίμετρα, ούτε με «μερεμέτια», ούτε πολύ περισσότερο με υπεκφυγές.
(του Τάκη Μαχαίρα – Πολιτικού Επιστήμονα )

(Online-press)