ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΣΜΟΥ

Γράφει ὁ Γιῶργος Νικολακάκος
Πολύ συχνά οί ἀσχολούμενοι μέ τά πολιτικά καί ἰδίως οἱ Αριστεροί ἀναφέρονται στήν συντηρητική ἰδεολογική παράταξι καί στά κόμματα τά ὀποῖα ὐποτίθεται ὄτι εἶναι οἱ ἐκφραστές τοῦ Συντηρητισμοῦ.Μᾶς λέγουν οἱ συντηρητικοί κυβερνοῦν, αλλά δεν βλέπομε να μετουσιώνονται οι ιδέες της σε πολιτική πράξι. Φαίνεται ὄτι καταλαμβάνουν πολιτικόν χῶρο καί κοινοβουλευτικές θέσεις ἀλλά δέν φαίνεται νά εκφράζουν θέσεις καί ἀξἰες πού συνάδουν μέ τήν φιλοσοφία τοῦ Συντηρητισμοῦ, ὄτι ἔχει θέσεις με αξιώσεις στήν πολιτική ζωή
του τόπου. Η βάσις τῆς παρατάξεως –η σιωπηρά πλειοψηφία τοῦ ἐλληνικοῦ λαοῦ- ἀντιλαμβάνεται τόν ἐαυτόν της ὡς συντηρητική, ἀλλά τα κόμματα πού ἀξιώνουν πῶς τήν ἐκπροσωποῦν ἀκκίζονται συνήθως ὡς «φιλελεύθερα», «σοσιαλιστικά» ἀντιγράφοντας ίδεολογικά συστήματα πού ἐλαχίστην σχέσιν ἔχουν μέ αὐτόν τὀν τόπο καί τήν ἐξέλιξιν του.Εῖναι καιρός πλέον νά ἀποσαφηνιστῆ τί εἶναι καί τί δέν εἶναι συντηρητισμός , τί πρεσβεύει καί ποῖα εἶναι ἡ φιλοσοφική βάσις τοῦ Συντηρητισμοῦ.
Ο σύγχρονος συντηρητισμός ἀναδύθηκε στήν διάρκεια του 19ου αιώνα ως «ριζοσπαστική» ἀντίδρασις στίς πολιτικές καί κοινωνικές ἀλλαγές ποῦ ἐπέφερε ἡ ἐποχή τῆς Γαλλικῆς Επανάστάσεως ἀλλά καί ἡ ἐποχή τῆς βιομηχανικής επαναστάσεως. Το 1789 ο Ιρλανδός πολιτικός φιλόσοφος Edmond Burke διατύπωσε για πρώτη φορά τις βασικές έννοιες και αξίες που προσδιορίζουν τον συντηρητισμό.(2) Εξέφρασε απέχθεια για την Γαλλική Επανάστασi, τα εκρηκτικά πάθη των επαναστατών που τους αποκάλεσε «ιδεολογικούς ζηλωτές», οι οποίοι κινούνταν βάσει του
ιδεαλισμού τους και των θεωρητικών αφαιρέσεών τους θέλοντας να εξαλείψουν θεσμούς και πεποιθήσεις που υπήρχαν ως τότε. Ο ίδιος δεν χρησιμοποίησε τον όρο «συντηρητισμός» ή «συντηρητικός». Μόνο το 1830 επίσημα χρησιμοποιήθηκε στη Βρετανία όταν το κόμμα των Tories διαλύθηκε και από τις τάξεις του συγκροτήθηκε το Συντηρητικό Κόμμα, με πρότασi του επίσης Ιρλανδικής καταγωγής πολιτικού και συγγραφέα Τζων Γουίλσον Κρόουκερ. Ο Burke διατύπωσε την «αρχή της συντήρησης» και έγινε πνευματικός πατέρας γενεών ολόκληρων από συντηρητικούς
πολιτικού του 19ου αιώνα. Για την «επιστήμη της κυβέρνησης», κατά Burke βασική είναι η αρχή της «Εμπειρίας». Ο συντηρητικός απέδίδε σημαντική αξία στην παράδοσιν καί τήν σοφία ποῦ ἀντλεῖται ἀπό τἀ ήθη, τα έθιμα και τις πρακτικές τῶν περασμένων γενεῶν. Αυτή η συσσωρευμένη γνώση που ξεπερνά την ευφυΐα κάθε μεμονωμένου ατόμου αποτελεί το πολυτιμότερο «περιουσιακό στοιχείο» κάθε γενιάς που πρέπει να παραδίνεται σε κάθε επόμενη γενιά . Οι επικριτές του συντηρητισμού θεωρούν τη λατρεία του παρελθόντος «αρρωστημένη νοσταλγία»
και κυνισμό για το παρόν και απαισιοδοξία για το μέλλον ως δυνατότητα όχι μόνο συνολικής αλλαγής αλλά και μερικής βελτίωσεως της κατάστασης της κοινωνίας. Εδῶ θα πρέπη νά τονισθῆ καί νά γίνη κατανοητό ὄτι οἰ πολιτικές συνθῆκες ποῦ ἐπεκράτησαν καί τα γεγονότα ποῦ ἔλαβαν χῶρα τήν ἐποχή τοῦ Burke ἐπέτρεψαν νά ἐκφραστῆ καί νά εκδηλωθοῦν ἔνα πολύ μικρό μέρος τοῦ πνεύματος καί τῶν άξίῶν τοῦ Συντηρητισμοῦ καί λανθασμένα θεωρεῖται ὁ Burke πατέρας ἥ ἐκφραστῆς τοῦ Συντηρητισμοῦ . Η πνευματική βιογραφία τοῦ
συντηρητισμοῦ διανύει πολλούς αἰῶνες καί καταγράφει μιά μακραίωνη πορεῖα καί ἐλάχιστοι ἔχουν ἀσχοληθῆ μέ τήν χαρτογράφησιν της.
Πρῶτα θά πρέπη νά γίνη ἀντιληπτό ὄτι ὁ συντηρητικός δέν φιλοδοξεῖ νά συντηρήση κατάστασεις.Συνεπῶς θά πρέπη νά τονισθῆ ὄτι ὁ συντηρητισμός δέν ἀντιτίθεται σέ κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ἥ στήν ἀλλάγή τῶν θεσμῶν πού ἀποδεδειγμένα ἔπαψαν νά λειτουργοῦν πρός ὄφελος τῆς κοινωνίας ἀλλά ὑπερασπίζεται τήν σταδιακή καί ὀμαλή ἀλλαγή. Σέβεται τίς πολιτικές συνήθειες, τά πολιτικά ἤθη καί τήν παράδοσιν ὡς συσσωρεύμένη γνώσι καί σύνεση πολλῶν γενεῶν. Δέχεται ὄτι οἰ κοινωνικές σχέσεις δέν εἶναι αἰτιακές καί
προβλέψιμες καί ὄτι ἡ «πολιτική σοφία» εἶναι στήν πραγματικότητα συλλογική καί ὄχι ἀπορροια τοῦ στοχασμοῦ ἑνός «διανοουμένου» ἥ πολιτικοῦ θεωρητικοῦ ἥ φιλοσόφου. Θέλει νά διατηρήση ἀρχές καί ἀξίες ποῦ συμβάλλουν στήν ἠθική ἐξύψησιν τῆς κοινωνίας. Φυσικά, ὄσον ἀφορᾶ τήν οίκονομία, ἕνας Ἔλληνας συντηρητικός δέν θά «συντηροῦσε» τήν κατάστασιν τοῦ ἄρρωστου ἑλλαδικοῦ κρατισμοῦ, θά τήν ἄλλαζε ἐντελῶς, σμικραίνοντας ριζικά τό κρᾶτος: ὄχι λόγω κάποιου θέσφατου γιά τό «ἐλάχιστο κράτος» ἥ γιά τό «μεγαλεῖον
τῶν ἀτόμων», ἀλλά ἐπειδή οἰ συντηρητικές του ἀξίες θά ἤταν ἀσυμβίβαστες μέ τήν ἀξιοκρατία, τήν άξιοπρέπεια, τήν ἀργομισθία καί τήν άναποτελεσματικότητα τοῦ νεοελλαδικοῦ κρατισμοῦ καί τῆς σήψης του.
Στήν σύγχρονη Ἑλλάδα κανένα πολιτικό κόμμα δέν ἐκρόσωπησε τόν συντηρητικό καί κανένα δέν ὑπῆρξε ὁ ἐκφραστής τῶν συντηρητικῶν άξιῶν. Ο συντηρητισμός έκφράζει κάποιες ἀξίες στίς ὀποῖες πρέπει νά καταφάσκη ή κοινωνία γιά νά μπορή νά διάγη βίον εὐδαίμονα..Αυτά πού πρεσβεύει ο Συντηρητικός θά έπρεπε νά ἀποτελοῦν τίς προϋποθέσεις πού ἀπαιτοῦνται γιά τήν οίκοδόμησιν καί ἐδραίωσιν τῆς δημοκρατίας.Τόν συντηρητισμό τον δαιμονοποίησε ή Αριστερα, τόν ταὐτισε μέ τήν ὀπισθοδρόμησιν καί τήν άντίδρασι πρός κᾶθε
καινοτομία καί μεταρρύθμισι καί τόν χρησιμοποιήσε σάν ίδεολογικό ἐργαλεῖο, σάν ίδεολογικό ὄπλο γιά νά πλήξη τούς ἰδεολογικούς ἀντιπάλους τῆς χῶρας.
Οἰ πολιτικές πεποιθήσεις τοῦ Συντηρητικοῦ δέν διαφέρουν καθόλου ἀπό τίς πεποιθήσεις τοῦ Φιλελεύθερου. Ο Συντηρητισμός στήν πραγματικότητα δέν μπορεῖ νά χαρακτηριστῆ ἰδεολογία ἥ πολιτικό δόγμα, ἀλλά ἀποτελεῖ μιά φιλοσοφική τάσι ἡ ὀποῖα φέρει πολλές όμοιότητες μέ τόν Φιλελευθερισμό, καί ὄσοι καταφάσκουν στόν Συντηρητισμό ἐνσαρκώνουν αύτήν τήν τάσι. Αυτά τά ἄτομα τείνουν νά διευθετοῦν τό ἄγνωστο καί τό προβληματικό μέ γνώμονα τίς προγενέστερες ἐμπειρίες. Ἡ εἰκασία, ἡ πρόβλεψις, ἡ προφητεῖα ὠς πράξεις
ἐπινοήσεως ἔχουν ἐλάχιστο κῦρος γιά τίς λύσεις τῶν προβλημάτων γιά τά ἄτομα πού ἔχουν ἀφομοιώσει τίς προγενέστερες ἐμπειρίες τους σάν προϊόντα τῆς δράσεως των. Αύτά τά ἄτομα ἀντιμετωπίζουν τήν ἐκάστοτε προκύπτουσα κατάστασιν μέ ἐμπειρικόν τρόπο. Τό κάθε πρόβλημα ποῦ καλούνται νά ἐφαρμόσουν ἀξιολογεῖται βάσει τῶν ἀποτελεσμάτων καί τῶν ἐπιπτώσεων προηγουμένων προγραμμάτων. .
Ἠ Συντηρητική σκέψις διατρέχει ὀλόκληρη τήν ίστορία καί καλύπτει όλόκληρο τό φάσμα τῆς ἀνθρωπίνης σκέψεως. Ὁ συντηρητισμός βρῆκε φιλοσοφική ἔκφρασι στήν σκέψι τῶν κλασσικῶν διανοουμένων καί στήν στάσιν τῆς κοινωνίας στήν ἰστορική διαδρομή. Ὀ συντηρητισμός ἐκφράζει τήν τάσι τοῦ ἀτόμου σέ ὄτι δέν ἔχει δικαιωθῆ άπό τήν ἐμπειρία καί χρησιμοποιεῖται σάν μέσον γιά τήν χειραγώγησιν τῶν ἐπιθυμιῶν, τῶν ἀπαιτήσεων καί τήν διατήρησι τῶν ἀρχῶν πού ἔχει θεσπίσει ὁ ἄνθρωπος καί οϊ όποῖες θά πρέπη νά διέπουν τήν
συμπεριφορά τῶν μελῶν τῆς κοινωνίας καί ἐκφράζει ὄλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς. Ο Συντηρητικός δέν εἶναι ὁ νομοθέτης πού θεσπίζει κανόνες, ἀλλά ὁ φορέας ἥ ὁ ἐκφραστής αυτῶν τῶν κανόνων καί τῶν ἀρχῶν πού ἔχουν θεσπισθῆ ἀπό τό ἀνθρώπινον πνεῦμα στήν ἰστορική πορεῖα τῆς κοινωνίας. Ἕνας ἀπό τούς διανούμενους στήν σύγχρονη ἐποχή ἤταν ο Ορτέγκα Γκασετ ΄Ὁ Ορτέγκα ἔξέφρασε τήν ἄποψιν ότι τα αἰσθητικά καί διανοητικά πρότυπα τῆς πολιτιστικῆς ζωῆς ὀφείλουν νά τά προσδιορίζουν οι μεγάλοι καλλιτέχνες καί οἱ πιίο
σημαντικοί στοχαστές, δηλαδή ἐκεῖνοι οἱ ὀποῖοι ἔχουν ἀνανεώσει τήνν παράδοσιν καί έχουν ἐδραιώσει νέες μορφές, εἰσάγοντας ἕναν ἄλλον τρόπον κατανοήσεως τῆς ζωῆς . Καί ὄτι, αν αύτό δέν συνέβαινε καί τίς αίσθητικές καί διανοητικές ἀναφορές τῆς κοινωνίας τίς καθόριζε το μέσο γοῦστο τῆς μάζας, τὀ ἀποτέλεσμα θά ἤταν ἕνα μεγάλο φτώχεμα τῆς πολιτιστικῆς ζωῆς, σχεδόν μια ἀσφυξία τῆς δημιουργικότητος.
.
Οί ιδέες πού ἐκπρόσωπησαν τήν ὑψίστη προσπάθεια γιά τήν οίκοδομήσιν μιᾶς πολιτισμένης καί ἐλευθέρας κοινωνίας στήν Ελλάδα εῖναι αὐτές πού ἐκφράζουν τήν Συντηρητική «φιλοσοφία». Ἡ σκέψις τῶν μεγάλων λογίων, τῶν ἀρχαίων προγόνων μας καί τῶν ἤρώων μας εῖναι αὐτές πού ανήγαγον σέ αξίες τῆς ζωῆς τίς ὑψήλότερες ἔννοιες. Αὐτοί ανακάλυψαν τήν ομορφιά στήν πολυμορφία τῆς ζωῆς καί τῶν ποιλκίλων εκφάνσεων τής σκέψεως.Πίστευαν στήν καλλίεργεια τῶν εὐγενών τάσεων τού ατόμου καί στήν χειραγώγησιν τῶν μή εὐγενῶν
τάσεων. Η φιλοσοφία τοῦ Πλάτωνος, τοῦ Αριστοτέλους, τοῦ Περικλέους καί τῶν Σπαρτιατῶν δικαιώθηκε σάν φιλοσοφιά τῆς ζωῆς περισσότερο ἀπό ὀποιαδήποτε ἄλλη φιλοσοφία. Οί αρχαίοι Αθηναίοι ετόνιζαν ότι ό άνθρωπος μπορούσε νά φιλοκαλή μετά εὐτελεῖας καί αὐτήν τήν αντίληψιν τήν εἶχαν ἀναγάγει σέ ἀξία. Η λειτουργία αύτῆς τῆς ἀξίας ἤταν νἀ ἐξαλείψη τίς μή καθαρῶς βιολογικές ἀνᾶγκες ώς γνώρισμα τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου. Στήν διαμόρφωσιν αύτῆς τῆς φιλοσοφικῆς ἀντιλήψεως ἀσφαλῶς εἶχε συμβάλλει ἡ κοινωνική
ἀνάγκη γιά τόν περιορισμό καί χειραγώγησιν τῶν ἀνθρωπίνων ἀναγκῶν καί τών τάσεων τοῦ ἀνθρώπου νά βρίσκη ίκανοποίησιν καί ἀπόλαυσιν σέ υλικά ἀντικείμενα. Αυτή ἡ φιλοσοφική ἀντίληψις δέν ἤταν ἀποτέλεσμα συνειδητῆς ἐπινοήσεως καί οὖτε ἀποσκοποῦσε στό να χρησιμοποιθῆ σάν ιδεολογικό ἐργαλεῖο. Κυοφορήθηκε ἀπό τήν φιλοσοφική τάσιν τῆς ἐποχῆς ποῦ εἶχε διαμορφωθῆ ἀπό τήν πνευματική καλλιέργεια τῆς κοινωνίας. Τά μέσα καί τά διανοητικά ἐργαλεῖα πού ἐπιστρατεύει ἡ κοινωνία κάθε ἐποχή ἐξαρτῶνται ἀπό το
πνευματικό ἐπίπεδο τῆς ἐποχῆς καί τίς πιθανότητες πού ἔχουν να τελεσφορήσουν.
Η ἐμπειρία ἔχει δείξει ὄτι ή ιστορία συντίθεται ἀπό ἄπειρες στιγμές ή κάθε μια τῆς ὀποῖας εἶναι ἀπροσδιόριστη σέ σχέσι μέ τήν προηγούμενη καί εἶναι αύτό πού καθιστᾶ τήν κάθε ἀπόφασιν τοῦ ἀνθρώπου ἀβέβαιη καί ρηξικέλευθη τήν επιλογή τῶν δυνατοτήτων. Εἶναι φυσικόν διά τόν ἄνθρωπον νά διστάζη νά δημιουργήση καταστάσεις πού θά ἀποτελοῦν μετάβασιν πρός κάποια νέα, ἀπαραδειγμάτιστη κοινωνική ή πολιτική ὀργάνωσιν. Ὅμως αὐτοί πού ἐξέφρασαν τό πνεῦμα τοῦ συντηρητισμοῦ δέν ἔκαναν καμία προσπάθεια νά θεμελιώσουν
τήν φιλοσοφική βάσι τῆς συντηρητικῆς ἰδεολογίας. Δέν ὑπῆρξαν γνήσιοι φορεῖς τοῦ συντηρητικοῦ πνεύματος πού θά επηρέαζε τά πολιτικά κόμματα καί τό κοινό πού εἶναι δεκτικό αύτού τοῦ πνεύματος καί τό ὀποῖον θά μποροῦσε νά παρωτρύνη τούς πολιτικούς νά δώσουν στήν πολιτική τους ἕνα υπεύθυνο περιέχομενο.
Πιστεύει ὄτι μέσα στήν κοινωνία ποῦ θά δημιουργήσωμε ἡ ἠθική διαπαιδαγώσις θά πρέπη νά ἀποτελῆ τό κύριο μέλημα της. Αὐτό πηγάζει άπό τήν ἀνάγκη ποῦ προκύπτει λόγω τοῦ περιορισμοῦ τῆς λειτουργίας τῆς ζωῆς. Ἐκτός ἀπό τήν ἔννοια ποῦ προσάπτει ἠ κοινωνία στήν ἠθική καί στήν ἀξία τήν ὀποῖα αυτή ἔχει, ἡ πεῖρα τῆς ζωῆς ἀποδεικνύει ὄτι ἡ οἰκονομική τῆς ἰστορίας ἐπιβάλλει ζωή σύμφωνη μέ τήν ἠθική, σάν τό πιό πρόσφορον τρόπο γιά τήν ἐπίτευξι τής ευτυχίας τής κοινωνίας. Τά μέλη τῆς κοινωνίας θά πρέπη νά
ἀξιολογοῦνται ἰεραρχικά, τό όποῖον πηγάζει ἀπό τήν πεποίθησιν ὄτι μέ αὐτόν τόν τρόπον προάγεται ἡ ἐνέργεια ποῦ ὡθεῖ τά ἄτομα νά ὑπερβοῦν τήν παροῦσα τους κατάστασιν.
Ο Συντηρητικός ἔχει μεγαλύτερη ἐπίγνωσι τῶν περιορισμένων δυνατοτήτων τῆς κοινωνίας ἀλλά καί τῆς περιορισμένης διανοητικῆς ἐμβέλειας τοῦ ανθρώπου, καί ἀπό αὐτήν τήν ἐπίγνωσι ἀπορρέει καί ὁ «συντηρητισμός του» γιά τόν ὁποῖον ἔχει κατηγορηθῆ συχνά. Η κοινωνία, άν καί δέν τό ἀναγνωρίζει πάντοτε, βρίσκεται διαρκῶς στήν ἀνάγκη νά περιορίση τήν δράσιν καί τίς ἀπαιτήσεις τῶν μελῶν της νἀ μήν ὑπερβοῦν τά ὄρια τοῦ ἐφικτοῦ. Τά μέλη τῆς κοινωνίας μποροῦν νά γίνουν ἔρμαιο τῶν θυμικῶν τους παρορμήσεων καί πολλῶν
ἄλλων ἐξωλογικῶν δυνάμεων καί να προβάλλουν ἀξιώσεις ποῦ δέν ἔχουν καμία πιθανότητα νά ἰκανοποιηθοῦν, ὄπως ἔγινε ἐπί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Γιαυτό ἡ κοινωνία πρέπει νά βρῆ τρόπους χειραγωγήσεως αύτῶν τών ἐπιθυμιῶν καί ἀξιώσεων. Ο Σοσιαλισμός ὄχι μόνον δέν προσπάθησε να χειραγωγήση τίς ἀξιώσεις τοῦ λαοῦ, ἀλλά τίς ὑποθάλψε.
Ο Συντηρητικός πιστεύει ὄτι ἡ σωστή κοινωνία δέν οίκοδομεῖται μέ ίδεολογικές συνταγές καί πολύ περισσότερο μέ ἰδεολογήματα. Ἡ σοσιαλδημοκρατία καί ὁ κομμουνισμός δέν εἶναι τίποτα περισσότερο από μιά σειρά ιδεολογημάτων. Ὁ ἄνθρωπος δέν θά πρέπη νά ἐκπονῆ σχέδια πάνω στά ὀποῖα θά οικοδομήση τήν τέλεια πολιτεῖα. Τό πῶς θά οικοδομηθῆ ή ὀρθή κοινωνία, ὁ ἄνθρωπος θά πρέπη να τό διδαχθή ἀπό τήν ἐμπειρία. Η οίκονομική πολιτική πού θά πρέπη νά εφαρμόση μιά χῶρα εἶναι ἐκείνη πού εἶναι πιό προσφορη γιά τόν λαό ἀλλά καί
ή πιό εφικτή. Τά κοινωνικά προγράμματα πρέπει νά αξιολογοῦνται μέ βασι τῶν αποτελεσμάτων πού θά ἔχουν καί τίς επιπτώσεις πού θά έχουν στήν οίκονομία.
O συντηρητικός θέλει νά διαφυλάξη τίς κεντρικές αξίες και τα θεσμικά επιτεύγματα τών προκατόχων του με κυρίαρχο τήν ουσιαστική ελευθερία έκφράσεως ὄλων τῶν πολιτῶν. Θέλει νά απελευθερώση τήν σκέψι τῶν νέων ἀπό θολές μηδενιστικές ἥ ὀλοκληρωτικές ιδεολογίες ποῦ δέν ἀντέχουν μιἀ δημοκρατική ἀντιπαράθεσιν ἀπόψεων καί γιά αὐτόν κυρίως τόν λόγο, τίς θεωρεῖ ἐμπόδιο στήν έπιβολή τοῦ μονολόγου τους καί τίς διαβάλλουν. Τότε οι νέοι, ἐλεύθεροι ἀπό ὀλοκληρωτικές ἀνελεύθερες προκαταλήψεις τοῦ πρόσφατου παρελθόντος, θα
ὀδηγηθοῦν πάλι στήν παγκόσμια πολιτιστική πρωτοπορία, ἐκεί ποῦ ὀφείλουν να ανήκουν.
O Συντηρητικός ἔχει σάν ϋπέρτατο ἀξιώμα τήν ἐλευθερία τῆς θελήσεως του ἔτσι ὤστε κάθε συμπεριφορά νά έκλέγεται συνειδητά ἀπό αύτόν.Θέλει μιά κοινωνία, μιά κοινωνική καί πολιτική ὀργανωσιν ποῦ νά τοῦ παρέχη τήν μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία προσωπικής ἀποφάσεως καί νά αποτελή εκδήλωσι τής καταφάσεως της ατομικής του ὑπάρξεως. Στηρίζει τίς διαγνώσεις σου σέ συγκεκριμένα καί προφανή δεδομένα καί προτιμᾶ τούς παραδοσιακούς δεσμούς τῆς δημόσίας ζωῆς.
Ο Σΰντηρητικός καταφάσκει στήν ιδέα ότι ή δημιουργική ζωή προϋποθέτει μιά κατάστασιν ὑψηλῆς πνευματικῆς ὑγεῖας, ὑψηλῆς ἀγωγῆς καί σταθερῶν κινήτρων ποῦ κρατοῦν ἐνεργό τήν συνείδησιν καί δέν αποδύοται σέ αναζητησεις ποῦ βοηθουν στήν οικοδόμησιν εξηγήσεων ποῦ δέν ἐρείδονται στήν δύναμιν τοῦ ανθρώπινου νοῦ. Επίσης πιστεύει ὄτι ή ὀρθή πολιτική καί κοινωνική ὀργάνωσις εῖναι ἔργο ἀνθρώπινον καί αντικείμενο τῆς ἀτομικῆς προσπάθειας ποῦ φωτίζεται ἀπό τίς δυνατότητες καί τίς αξιώσεις τῆς ἐποχής της. Επίσης
εἶναί ὀπαδός τῆς Αριστοτελικῆς λογικῆς ὁ ὀποὶος δέν ἀναζήτησε τὀ κοινωνικό καί πολιτικό ἰδεῶδες στόν ὑπερβατικόν κόσμο, καί δέν δέχεται λύσεις τῶν προβλημάτων εάν δέν προκύπτουν ἀπό τήν ἐπεξεργασία τῶν ἐμπειρικών δεδομένων. Ἑξετάζει προκαταβολικά πῶς θά ὑπερβῆ τά ὄρια τῆς ὑπαρχούσης καταστάσεως καί οί προσανατολισμοί τῆς δράσεως του διατηροῦν ἕναν σταθερόν, ἐνιαῖον πυρῆνα. Θέλει πρῶτα νά συλλάβη καί νά οἰκειοποιηθῆ γνωστικά ἐκεῖνο ποῦ θά προκύψη ἀπό τήν δράσιν του. Ο Συντηρητικός δέν ἐπιδίωκει νά
ἐρμηνεύση ὄλα τά πνευματικά, οίκονομικά, πολιτικά καί κοινωνικά φαινόμενα καί δέν προσπαθῆ νά τά άναγάγη σέ γενικές θεωρίες μέ τίς ὀποῖες θά ἐρμηνεύη ὄλα τά κοινωνικά καί πολιτικά φαινόμενα.
Κατά τήν γνώμη μου ἐκείνοι πού ἐξέφρασαν τήν συντηρητική φιλοσοφία καί συνέλαβαν τόν τρόπο μέ τόν όποῖον μπορεῖ νά οίκοδομηθῆ ἡ ὀρθή πολιτεῖα ἤταν οί αρχαῖοι Ἔλληνες. Κἀτά τὀν Πλάτωνα ἡ οἰκοδόμησις τῆς ὀρθῆς πολιτεῖας ἐρείδεται στήν ἐμπειρία, στίς ἰστορικές προϋποθέσεις καί στήν ἀναγκαιότητα τῆς πραγματικότητος.Ο Σωκράτης ἐδίδαξε, καί μέ τήν πράξιν του, ὄτι ὑπάρχει μιά περιοχή ὄπου οἰ ἐξωτερικές νομοτέλειες, ἡ κοινωνική ἐπιταγή, ὀ ὄποιος ίστορικός σχηματισμός, δέν ἔχουν καμία ἐξουσία. Εξουσία ἔχει
μόνον ἡ συνείδησις, ἡ λυτρωμένη ἀπό κἀθε ἐξωτερικόν προσδιορισμό καί φωτισμένη ἀπό τό φῶς τῆς γνώσεως. Κατά τόν Αριστοτέλη, ἡ ὀρθή πολιτεῖα οἰκοδομεῖται ἀπό τά ἄτομα πού τήν ἀπαρτίζουν.Τά ἄτομα θά πρέπη νά ἔχουν ἀναπτύξει αύτές τίς ἀρετές πού ἀποτελοῦν τήν ἀπαραίτητη προϋπόθεσιν γιά τήν ἀνάπτυξιν τῶν εύγενῶν ιδιοτήτων τοῦ ἀτόμου. Οι Έλληνες πολιτικοί στοχαστές και ο μεγαλύτερος όλων, ο Αριστοτέλης, ἤταν ἕνας ἐπιστήμων πού παρατηροῦσε τόν τρόπο με τον ὀποῖον οἱ ἄνθρωποι συμπεριφέροντο καί ζοῦσαν. Ὁ
Ἀριστοτέλης ἤταν ὁ πρῶτος ποῦ παρατήρησε μέ ἀκρίβεια πῶς ζοῦν οἰ ἄνθρωποι. Γιά τήν ἀρχαῖα πολιτική οἱ πιό σπουδαῖες πτυχές τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ἤταν ο γάμος, ἡ οίκογένεια, ἡ γειτνίασις, ἡ συγγένεια, ὁ πατριωτισμός ποῦ σήμερα εῖναι αὐτές οἱ ἀξίες πού συστηματικά καταστρέφονται ἀπό τά σύγχρονα κράτη πρόνοιας, ἀπό τίς Ἠνωμένες Πολιτεῖες καί τήν Ευρωπαϊκή Ένωσιν. Αὐτή εῖναι ἡ μεγάλη κρίσις ποῦ ἀντιμετωπίζουμε: ἡ καταστροφή τῶν θεμελιωδῶν θεσμῶν τῆς ζωῆς, ποῦ σημαίνει ὄτι σε μεγάλα τμήματα της Ευρωπαϊκής
Ένώσεως καί τῶν Ηνωμένων Πολιτειῶν, περισσότερα παιδιά γεννιούνται ἐκτός γάμου απ’ ό,τι ἐντός γάμου, ἐνῶ παρατηροῦνται πολλά κρούσματα παιδικῆς κακοποιήσεως καί κακοποιήσεως γυναικῶν. Αὐτό εἶναι τὀ ἄμεσο ἀποτέλεσμα τῆς καταστροφῆς τῶν θεμελιωδῶν μορφῶν τῆς κοινότητας, τῆς οίκογένειας, τῆς συγγένειας, τῆς γειτνίασης καί αὐτό εἶναι ποῦ πρέπει νἀ αναστυλώσουμε άμεσα.
Ο Αριστοτέλης ἐπίσης μᾶς λέγει ὄτι ὁ άνθρωπος είναι εκ φύσεως το ζώο εκείνο που κατασκευάζει γενικές έννοιες. Η κλίσις του αυτή εῖναι ἔνα ἐμπειρικό γεγονός, ασχέτως του ότι δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε τη βαθύτερη (οντολογική) αίτία τοῦ πράγματος. Από αὐτήν επήγασαν ὄλες οί καθολικές ἐνοράσεις πού νοηματοδότησαν τήν πορεῖα τοῦ ἀνθρώπινου εἴδους, μετατρέποντάς την σέ μιάν περιπέτεια πολιτισμοῦ. Σε μιάν προσπάθεια δηλαδή νά ὑπερνικηθῆ ἡ εξωτερική ἀνάγκη, ἡ «πρώτη φύσις» στήν ὀρολογία του Ἁριστοτέλη, με τήν
οίκοδόμησιν μιᾶς «φύσεως δευτέρας», ἑνός συστήματος ἔξεων ἠθικών καί διανοητικών, διά τῶν ὀποίων ὁ ἄνθρωπος ἀνυψώνεται σέ ἐκείνο τό ὀν ποῦ ὀφείλει, καί δύναται να γίνει, με πρότυπό μιάν είκόνα τοῦ ἐαυτοῦ του ποῦ ἀποκτᾶ μέσα ἀπό τήν αὐτογνωσία καί τήν αὐτοσυνείδησιν.
Πάντως οί κοινωνικές ἀνάγκες, οί περιορισμένες δυνατότητες τῆς κοινωνίας, ἡἀβέβαιηἔκβασις τῆς δράσεως τῶν ἀτόμων καί ἡ περιωρισμένη διανοητική εμβέλεια καλλιεργοῦν καί προάγουν τήν συντηρητική σκέψι καί στάσι ποῦ τηρεῖ κάποτε ο «δεξιός», μιά στάσεως καί σκέψεως πού δέν εφαρμόζονται ὄμως μέ τήν ἀντίδρασιν σέ κᾶθε ανάγκη ἀλλαγῆς. Ἡ ἐπεξεργασία καί ἡ διάδοσις τῆς «συντηρητικῆς» φιλοσοφίας καί ἡ χρησιμοποίησις της σάν διανοητικό και ίδεολογικό ἐργαλεῖο θά μποροῦσε νά βοηθήση στήν εξέτασιν τῶν κοινωνικῶν
φαινομένων ὑπό σωστές προϋποθέσεις.Ὄσοι επιμένουν στήν δημιουργία τῆς ἰδανικῆς κοινωνίας θά πρέπη νά δεχθοῦν ὄτι διά τήν συγκρότησιν αυτής τής κοινωνίας θά πρέπη νά ἐκκινήσουν ἀπό τήν ἐμπειρία, ἀπό τά ἀντικείμενα τά ὀποῖα μόνον εἶναι προσιτά πρός τόν άνθρωπον. Θά πρέπη νά πορευθοῦν πρός τήν ἀναγωγική θεώρησιν των, πρός τήν συγκεκριμένην πραγματικότητα. Ακόμα καί ο Πλάτων πού κυρήττει ὄτι ἐπνευστική πηγή τῶν φιλοσόφων γιά τήν οίκοδόμησιν τῆς ἀρίστης πολιτεῖας εἶναι ὑπερβατική, ἡ μέθοδος τῆς δράσεως εἶναι
ἐμπειρική. Μέ τίς ἀλληλοδιάδοχες θεωρήσεις τῶν Ιδεῶν (τῶν ὑπερβατικῶν Ιδεῶν) οί ἄριστοι πού εἶναι οί ἄρχοντες δέον νά κάνουν παρατηρήσεις τῆς ανθρωπίνης πραγματικότητος καί ἀπό τά πορίσματα αὐτῶν τῶν παρατηρήσεων νά ἀντλοῦν τά συμπεράσματα των. Οί φιλόσοφοι θά πρέπη νά εἶναι οί ἐνδιάμεσοι μεταξῦ τῆς ὑπερβατικῆς πηγῆς καί τῆς ἰστορικῆς πραγματικότητος.
Ο ρεαλισμός τού Πλάτωνος δέν περιορίζεται μόνον σέ ότι αφορά τήν επίτευξιτήςαρίστης πολιτείας, δηλαδή τό πώς θά επιτευχθή η αρίστη πολιτεία καί τό πώς θά πραγματοποιηθούν οί στόχοι καί οί σκοποί της. Ο Πλάτων είνα σαφής: η πολιτεία του χρησιμεύει κυρίως σάν αξιολογικός προσανατολισμός. Είναι μιά πηγή –παρακινήσεων καί κατευθύσεων γιά τήν οικοδόμησιν τής σωστής πολιτείας. Συγκεκριμένα στούς Νόμους του ο Πλάτων επεξεργάζεται σχέδιο γιά πολιτική δράσι, τό οποίον χαρακτηρίζεται από σεβασμό στούς παραδοσιακούς θεσμούς, από
μέριμνα προσαρμογής στήν αντοχή τής ιστορικής πραγματικότητος, σεβασμό πρός τούς νόμους τούς εκ πείρας πολλής κειμένους καί τίνων συμβόλων έκαστα χαριέντως συμβουλευσάντων καί πεισόντων θέσθαι τό πλήθος. Ετσι ο Πλάτων αναγνωρίζει εφ όσον η υπερβατική πολιτεία δέν είναι εφικτή-ότι τά κύρια χαρακτηρηστικά τής σωστής οργανώσεως θά πρέπη νά είναι ό σεβασμός πρός τούς κειμένους νόμους οίοποίοι όχι μόνον δέν θά έχουν θεσπισθή αυθαίρετα, αλλά δέν θά είναι προϊον τής σκέψεως ενός νομοθέτου. Θά πρέπη να είναι κανόνες εθιμικοί,
καθιερωμένοι από δοκιμή, πολυχρόνια χρήσι η νά εχουν θεσπισθή κατόπιν ευστόχου εισηγήσεως πεπειραμένων καί φρονήμων νομοθετών καί κατόπιν εγκρίσεως τών πολιτών. Δηλαδη ο Πλάτων εισηγείται τήν θέσπισι του εθιμικου δικαίου που εχει διαπλασθή απο τους νομικούς καί αντανακλά το περι δικαίου αίσθημα του λαου. Στήν Ελλαδα όμως σημερα επικρατει το θετικο δίκαιο που αντανακλα τήν νομική ιδεολογία τής αριστερας καί το οποίον δεν επιτρεπει στούς δικαστες να παίξουνοποιονδήποτε δικαιοπλαστικό ρόλο. Καίτοι γιά τόν Πλάτωνα η
επνευστική πηγή είναι οί υπερβατικές αξίες, στήν πράξι ερείδεται στήν εμπειρία, στίς ιστορικές προϋποθέσεις καί στήν αναγκαιότητα τής πραγματικότητος Επίσης η οικονομικη πολιτική πού εισηγείται ο Πλάτων είναι αυτή πού βρίσκεται εγγύτερα πρός τής δυνατόητες τής ιστορικής πραγματικότητος. Ειδικά η από κοινού παραγωγή στοιχείο τής αρίστης πολιτείας καί ο πυρήνας τής Μαρξιστικής θεωρίας, ειναι κατά μείζον ή κατά τήν νύν γένεσιν καί πεδεύσιν, δηλαδή ξεπερνά τήν αντοχήν καί τήν ανοχή τής ιστορικής πραγματικότητος.
Εἶναι πολλοί οἰ διανοούμενοι πού διατείνονται ὄτι ἡ συντηρητική πολιτική σκέψις πηγάζει ἀπό τήν ἀρχαιοελληνική γραμματεία.Π.χ., ὀ Εὐριπίδης μᾶς λέγει ὄτι «Εἶναι ἀνόητος αὐτός πού περιφρονεῖ τίς συνθῆκες ζωῆς τῆς πατρίδας του, ἐπαινεῖ τίς ξένες συνήθειες καί εὐχαριστιέται μέ τό νά μιμεῖται ξένους τρόπους ζωῆς» καί πράγματι αὐτο ἀποτελεῖ μία ἀπό τίς κυριώτερες πολιτικές ἐκφάνσεις τοῦ συντηρητισμοῦ. Ὅταν εξετάζωμε τήν ελληνική πολιτική φιλοσοφία, πρέπει να ἔχουμε ως δεδομένη την παράδοσιν, την συγγένεια,
τήν ἀφοσίωσιν καί τόν πατριωτισμό καί δέν ὑπάρχει το δόγμα της γενικής ὠφελιμότητας. Οἱ Ἔλληνες πίστευαν ὄτι ὁ Ελληνισμός ἤταν μοναδικός καί ἔκτακτος καί πίστευαν ὄτι εἶχαν τό δικαίωμα νά ξεχωρίζουν ἐαυτούς ἀπό τούς ὑπολοίπους.Οἰ Ἀρχαῖοι Ἕλληνες βάσισαν τά πάντα στήν συγγένεια, τήν οίκογένεια, στήν φυλή.Πίστευαν ὄτι ἡ ἐπιδίωξις τῆς ἀρίστευσης τῆς ἀρετῆς ἤταν ὁ ἀπώτερος σκοπός τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς.Δέν εἶχαν τήν παραίσθησιν, ὄπως συμβαίνει σήμερα, ὄτι τό νά τιμοῦν τήν ἀνεπάρκεια, τό ἐλάττωμα καί τήν
ἀποτυχία, ἤταν κάποιο εῖδος ἀρετῆς. Τιμοῦσαν τήν έπάρκεια, τήν ίκανότητα καί τήν ἐπιτυχία.
Η αρχαία πολιτική σκέψις, λαμβάνει ὑπ’όψιν της τίς πιό σπουδαῖες πτυχές τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς, πού εἶναι ὁ γάμος, η οικογένεια, ἡ συγγένεια, ὁ πατριωτισμός καί αὐτές εἶναι οἱ ἀξίες ποῦ σήμερα συστηματικά καταστρέφονται ἀπό τά σύγχρονα κράτη πρόνοιας, ἀπό τίς Ηνωμένες Πολιτεῖες καί τήν Εὐρωπαϊκήν Ἔνωσιν. Αὐτή είναι ἡ κρίσις πού ἀντιμετωπίζουμε: ἡ καταστροφή τῶν θεμελιωδῶν θεσμῶν τῆς ζωῆς, ὄπερ σημαίνει ὄτι σέ μεγάλα τμήματα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ένώσεως καί τῶν Ηνωμένων Πολιτειῶν, περισσότερα παιδιά γεννιοῦνται
ἐκτός γάμου απ’ ό,τι ἐντός γάμου, ἐνῶ παρατηροῦνται πολλά κρούσματα παιδικής κακοποιήσεως καί κακοποιήσεως γυναικῶν. Αυτό εἶναι τό ἄμεσο ἀποτέλεσμα τῆς καταστροφῆς τῶν θεμελιωδῶν μορφῶν τῆς κοινότητος, τῆς οικογένειας καί αὐτό εἶναι που πρέπει να ἀναστυλώσουμε ἄμεσα.
Για τόν Συντηρητισμό ἡ ἐθνότητα ἀποτελεῖ τήν κινητήριον δύναμιν μέσω τῆς ὀποῖας ἕνας συγκεκριμένος λαός, μιᾶς συγκεκριμένης ἐδαφικῆς ἐπικράτειας καί μέ μία συγκεκριμένην ἰστορικήν πορεῖα ἐνώνεται γιά νά χαράξη μίαν συγκεκριμένην διαδρομή. Τά ἄτομα τά ὀποῖα ενυπάρχουν στό ἔθνος ἐκτίθενται σέ ἕναν κοινόν ἐθνικόν πολιτισμόν, μετέχουν σέ κοινούς ἐκπαιδευτικούς καί πολιτικούς θεσμούς καί μιλοῦν τήν ἴδια γλῶσσα. Ἡ τελευταῖα ἀποτελεῖ το ἀπαύγασμα τοῦ πολιτισμοῦ ἑνός διακριτοῦ ἔθνους καί ἐμφιλοχωρεῖ τα
διαχρονικά νοήματα τἀ ὀποῖα συγκροτοῦν τήν ίδιοπροσωπεῖα τοῦ συγκεκριμένου λαοῦ. Τό τί εἴδους ταυτότητα εἶναι αὐτή ποῦ προαγάγεται σε κάθε ξεχωριστό ἔθνος εἶναι ζήτημα τοῦ ἴδιου τοῦ λαοῦ πού τό συγκροτεῖ. Στήν Ἑλλάδα φερ ειπεῖν ἡ ἀποδοχή τῆς Ορθοδὀξου παραδόσεως ἀποτελεῖ συστατικό στοιχεῖο τοῦ ἐλληνισμοῦ πού προσδίδει μίαν ξεχωριστή ἀνάγνωσιν γιά τό τί συγκροτεῖ τόν τελευταῖο. Ὁ πολίτης δηλαδή δέν ἀντιμετωπίζεται ὡς ἔνα ἀπλό νομικό πρόσκομμα, ἀλλά ὡς «Πρόσωπο» πού λογοδοτεῖ οίκειοθελῶς στήν
Κοινότητα. Αὐτή ἡ διατήρησις τῆς διαφορετικῆς ἀναγνώσεως τῆς ταυτότητος τοῦ κάθε ἔθνους ἀποτελεῖ συστατική ἀξία τῆς ίδεολογίας τοῦ Συντηρητισμοῦ.
Ο Συντηρητικός θέλει νά διαφυλάξη τίς κεντρικές ἀξίες καί τά θεασμικά ἐπιτεύγματα τῶν προκατόχων του μέ κυρίαρχο τήν ουσιαστική ἐλευθερία ἐκφράσεως ὄλων τῶν πολιτῶν. Θέλει νά ἀπελευθερώση τήν σκέψιν τῶν νέων ἀπό θολές μηδενιστικές ἥ ὀλοκληρωτικές ἰδεολογίες ποῦ δέν ἀντέχουν μιά δημοκρατική ἀντιπαράθεσι ἀπ΄πψεων, καί γιά αυτόν κυρίως τόν λόγο, τίς θεωρεῖ ἐμπόδιο στήν ἐπιβολή τοῦ μονολόγου τους καί τίς διαβάλλουν. Τότε οἱ νέοι, ἐλεύθεροι ἀπό ὀλοκληρωτικές, ἀνελέυθερες προκαταλήψεις τοῦ πρόσφατου
παρελθόντος, θά ὀδηγηθοῦν πάλι στήν παγκόσμια πολιτιστική πρωτοπωρεῖα.
Ο Συντηρητικός δέχεται τήν ὕπαρξιν μιᾶς ὑπερβατικῆς άρχῆς πού διέπει ὡς φυσικήμ τάξιςτα πράγματα καί ἡ ὀποῖα δέν μπορεῖ να διασαλεύεται ἐλαφρά τῆ καρδία χωρίς σοβαρές συνέπειες. Ενῶ ὁ Φιλελεύθερος εἶτε δέν εἶχε ποτέ εῖτε ἔχασε στήν πορεῖα τήν πίστιν του στήν ὕπαρξιν μιᾶς τέτοιας ἀρχῆς, ὀπότε αύτό πού τοῦ ἀπομένει εἶναι να προσπαθῆ ἀενάως να τήν ἀναδημιουργῆ, να τήν τροποποιῆ, να τήν καταστρέφη καί να τήν ξαναφτιάχνη ἀναζητῶντας συνεχῶς -καί ματαίως, σε τούτον τον πεπτωκότα κόσμο- την “τελείωσή” της. Μια
νοοτροπία χιλιαστικοῦ χαρακτῆρα, μέ ὅλον τόν ἰερό ζῆλο καί φανατισμό πού αύτή συνεπάγεται. Αύτός ο κοσμικός μεσσιανισμός εῖναι ἐμφανής σέ όλατά μαζικά κινήματα τῶν τελευταίων αίώνων, ἀπό τά κομμουνιστικά, τάφασιστικά μέχρι ἀκόμη καί τά ὑποτίθεται πιό μετριοπαθή φιλελεύθερα. Εξ ου καί οϊ σταθερές αναφορές τους στόν ἐκάστοτε ἐπιδιωκόμενο ἀπό τό καθένα κοινωνικό “μετασχηματισμό” (σοσιαλιστικό, φυλετικό, δημοκρατικό, οικολογικό κλπ ἐκτιμᾶ τήν σοφία του παρελθόντος και αντιτίθενται γενικώς στην πραγματοποίησιν
μεταρρυθμίσεων ὄταν οί θεσμοί λειτουργοῦν σωστά. Στην καλύτερη περίπτωση ο συντηρητισμός θα περιορίσει σε άνεκτά ὄρια τήν ὄποια πολιτική ἀλλαγή.Γιά αύτήν τήν ἐπιθυμία διατήρησεως τῆς ὑπαρχούσης τάξεως πραγμάτων καί τήν προσκόλησιν στήν παράδοσιν ὁ συντηρητικός ἔχει δεχθεῖ σφοδρές έπιθέσεις. Ὅμως μιά κοινωνία δέν μπορεῖ να πετύχη πρόοδον καί ἐκσυγχρονισμό, ἀν δἐν πατᾶ γερά στήν πεῖρα ποὐ κληροδοτεῖ το παρελθόν. Kαί εἶναι καταδικασμένη σε ἀφανισμό, ἀν δἐν ἔχει τήν τόλμη, ἀξιοποιῶντας τό παραδεδομένο, νά
ἀνοίγεται συνεχῶς στό καινούργιο, να δοκιμάζει, να προσλαμβάνη ἄφοβα τη δημιουργική καινοτομία.
Η παράδοσις εἶναι ὁ πιό ἀποτελεσματικός τρόπος χειραγωγήσεως τὦν ἀσχήμωνπροδιαθέσεων τοῦ ἀτόμου καί ἡ καλλιέργεια τῶν εὐγενῶν ἰδιοτήτων . Μέσα σέ μιά κοινωνία ποὐ ἀξιοποιεῖ τήν παράδοσιν τά ἄτομα ἔχουν περισσότερες πιθανότητες νά άναπτύξουν μιά λελογισμένη συμπεριφορά καί νά ἀναπτύξουν ἰδιότητες ὄπως τῆς ἀξἰας καί τῆς τιμῆς. Η παράδοσις συνιστᾶ διαρκή μαθητεῖα καί συμμετοχή ποῦ ἀναπαράγεται μέσω τῶν προσωπικῶν πρακτικῶν τοῦ του κοινωνικοῦ ὄλου.Οί παραδόσεις εῑναι φορεῖς γνώσεων ἀξιῶν καί
πρακτικῶν τοῦ παρελθόντος, Η δημοκρατία θά πρέπη νά ἔχη το στοιχείο της συνέχειας. Δέν θά πρέπη νά προωθῆ τόν ἀτομισμό, τόν ἀτομισμό τῆς μιᾶς ψήφου. Καί νά μήν συμπεριφέρεται στίς κοινωνίες ὡς μάζα ψηφοφόρων, ἀλλά ὡς ὄντα ποῦ αποτελούν ένα κρίκο σέ μίαν ἰστορικήν ἀλυσίδα ποῦ θά συνεχίση τήν ἐθνική παράδοσιν. Ὄμως, ἡ ἐμμονή στὴν παράδοσιν χωρὶς ἕνα πνευματικὸ παρὸν — ὅπως καλὴ ὥρα σ’ ἐμᾶς — εἶναι ἕνα ἐμβόλιμο ἰδεολογικὸ τέχνασμα. Ὁ Φιλελευθερισμός καί ὁ Σοσιαλισμός λατρεύουν τον ἠθικόν σχετικισμό, τήν
ἀνευθυνότητα, τόν ὑλισμό, τό παρόν, τήν λήθη, τήν ποσότητα, τήν ἰσοπέδωσιν καί συγχρόνως ἀπεχθάνονται τό πνεῦμα, το μέλλον, τήν ποιότητα, τό ήθικό ἀπόλυτο, τήν ὑπευθυνότητα, τήν συλλογική μνήμη, τήν ἰεραρχία.
Γιά νά τελεσφορήση ὀποιαδήποτε προσπάθεια ποῦ τείνει στήν πραγματοποίησιν ὑψηλῶν σκοπῶν ποῦ θά ἔχουν διάρκεια, θά πρέπη οί ιδέες ποῦ κατευθύνουν καί καθοδηγοῦν τήν προσπάθεια νά στηρίζωνται σέ βιωμένες ἐμπειρίες τῶν ἀνθρώπων. Οί ἰδέες πρέπει νά ἐκφράζουν τίς βιωμένες ἐμπειρίες τῶν ἀνθρώπων. Ο ἄνθρωπος χρειάζεται νά ἔχη άποκτήση ἓνα ἦθος ποῦ νά εἶναι πρόσφορο γιά τήν ἀφομοίωσιν τοῦ πνεύματος αὐτῶν τῶν ἰδεῶν καί αὐτό τό ἦθος ἀποκτᾶται ἀπό προηγούμενη ἐπαφή καί γνωριμία μέ τό πνεῦμα ποῦ περικλείουν οί
ἰδέες. Τίς ἐμπειρίες, ὄμως, μποροῦμε νά τίς ἀναγάγωμε σέ ὄλην τήν ἰστορική διαδρομή τοῦ λαοῦ, καί ὄχι μόνον στό παρόν ἤ στό ἄμεσο παρελθόν. Αυτό σημαίνει ὄτι ἀλλότριες (ἐντελῶς καινούριες) ἰδέες δέν μποροῦν νά βροῦν πρόσφορο ἔδαφος στήν σκέψιν τοῦ ἀτόμου. Ακόμα πιό δύσκολο εἶναι νά ἐγκολπωθῆ κανεῖς μιάν ἰδέα ποῦ ἔρχεται ἀντιμέτωπη μέ τήν συσσωρευμένη κληρονομιά τοῦ λαοῦ. Μιά καινούρια ἰδέα ἔχει πιθανότητες νά ἐπικρατήση μόνον ὄταν οί παληές ιδέες εἶχαν δημιουργήσει δυσάρεστες συνθῆκες, ἤ εἶχαν
ἀποδεχθῆ ἀτελέσφορες, καί, ἐφ’όσον τό παρελθόν δέν ἔχει νά προσφέρη τίποτα ἄλλο καλλίτερο ἀπό τίς ιδέες τοῦ παρόντος. Τό παρελθόν τοῦ Ἓλληνα, ὄμως, μπορεῖ νά τοῦ προμηθεύση ὀποιανδήποτε ἰδέα ἤθελε γιά νά συνθέση τήν εἰκόνα τῆς κοινωνικῆς καί πολιτικής ὀργανώσεως ποῦ ἐπιθυμεῖ.
Ο Συντηρητικός πιστεύει ὄτι ἡ κοινωνία θά πρέπη νά ἀναγνωρίζη τήν πολυμορφία τῆς ζωῆς. Νἀ ἀναγνωρίζη ὄτι ὄ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἐκφραστῆ μόνον μέ μερικές ἰδέες, μόνον μέ ἓναν τρόπο. Δέν μπορεῖ νά καταφάσκη μόνον σέ μιάν ἰδέα καί νά μήν προσπαθῆ νἀ συλλάβη τό νόημα τοῦ κόσμου μέσα ἀπό μίαν εἰκὀνα ὄπως ἔκανε ὄ μαρξισμός καί ἄλλες ἰδεολογίες. Ὄταν ὁ ἄνθρωπος καταφάσκει μόνον σέ μιάν ἀξία, καί ὄταν συλλαμβάνη τό νόημα τῆς ζωῆς μέσα ἀπό μιάν εἰκόνα μόνον, βρίσκεται διαρκῶς σέ σύγκρουσι μέ τό περιβάλλον του καί
τίς κοινωνικές ὀμάδες ποῦ δέν καταφάσκουν στίς δικές του ἀξίες καί δέν βλέπει τήν πραγματικότητα μέσα ἀπό τήν δική τους ὀπτική. Η ποικιλομορφία ὄμως μπορεῖ νά διασαλεύη τήν ἐνότητα τῆς κυριάρχου έθνικής κουλτούρας, πράγμα τό ὀποῖον θά συμβῆ στήν ἑλλάδα ἐαν ἐπιτραπῆ ἡ μόνιμη ἐγκατάστασις τῶν ἀλλοδαπῶν στήν χῶρα. Αλλά καί ἀπό τήν ἄλλη, στόν κᾶθε εἴδους «περφεξιονισμό» ποὐ ἀπαγορεύει στούς ἀνθρώπους νά πράττουν αὐτό πού τό κράτος θεωρεῖ κακή ἐπιλογή ὡς ἀκραῖα ἔκφανσι ἐνότητας πού έν τέλει συσσωρεύει τίς
ἐξουσίες στήν κυβέρνησιν. Ο Συντηρητισμός σέ τελικήν ἀνάλυσιν, «αποθεώνει» τήν Αριστοτελική «μεσότητα» ὡς συστατικό ἀρμονίας ἀλλά καί σταδιακῆς προόδου ἡ ὀποῖα θἀ ἐπιτυγχάνεται χωρίς ἀκραἰες ἀντιδράσεις. Αποτελεῖ τὀν θεματοφύλακα τῶν ἐπιτυχῶς δοκιμασμένων ἀξιών μιὰς κοινωνίας διατηρῶντας τά καλύτερά της στοιχεῖα καί μήν ἐπιδιώκοντας τήν πρόοδον γιά τήν πρόοδο. Η ἔννοια τῆς προόδου λογοδοτεῖ στίς ἀνάγκες τῆς Κοινότητας.
Η σκέψις τοῦ Συντηρητικοῦ θά μποροῦσε νά συμβάλη τά μέγιστα στήν εξεύρεσιν λύσεων γιά τά οικονομικά καί κοινωνικά προβλήματα διότι εῖναι ή ιδεολογία πού τονίζει περισσότερο τήνπρακτική τῆς ζωῆς καί έλάχιστα τίς δογματικές πεποιθήσεις καί βρίσκεται περισσότερο σέ συμφωνία μέ τήν ὀρθολογικήν ένάτένισιν τῆς ἀνθροπώτητος. Ὄμως, οί διανοούμενοι πού πρόσκεινται στόν ίδιον πολιτικόν χῶρο, οί ὀποίοι θά μποροῦσαν νά διαμορφώσουν μιά τεκμηριωμένην ἀντίληψιν τοῦ ἐλληνικοῦ συντηρητισμοῦ, προβάλλουν τίς ιδέες τους σάν
προσωπική κριτική γιά τήν υφιστάμενη κατάστασι καί άρνοῦνται νά συνδέσουν τήν δραστηριότητα τους μέ μία θεωρία μέσα στήν ὀποῖαν θά μποροῦσαν νά ενταχθοῦν οἰ διάσπαρτες ίδέες αὐτῆς τῆς παρατάξεως τοῦ λαοῦ. Η παιδεῖα δέν φρόντισε νά ἀναπτύξη στό ἄτομο τήν κριτική ἰκανότητα καί τό κριτήριο τῆς ἀξιολογήσεως τῆς πολιτικῆς νά παύση νά εἶναι μόνον προσωπική κατάστασις, αλλά ή γενική κατάστασις τής κοινωνίας καί τῶν θεσμῶν ἐπάνω στούς ὀποίους στηρίζεται. Νά μπορέση να βγῆ ἀπό τήν πνευματική στειρότητα καί νά μήν
θέλη νά τόν εκφράζουν ἄνθρωποι μέ λαϊκίστικη λογική καί νά ἔχει σεβασμό γιά τά άνώτερα ἄτομα καί νά θέλη νά ὑπηρετήση ἀνώτερους σκοπούς.
Παρ΄ολον ὄτι δέν βρέθηκε κανεῖς νά διατυπώση μία θεωρία μέσα στήν ὀποῖαν θά μποροῦσαν νά ἐνταχθοῦν οἱ διάσπαρτες ίδέες καί οἱ ἀξίες τοῦ συντηρητισμοῦ, ο συντηρητισμός βρῆκε συχνά ἔκφραση στήν στάσι καί στήν φιλοσοφία τοῦ ελληνικοῦ λαοῦ. Ὅπως λέει ὁ καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης Αυτός ο συντηρητισμός εἴχε ἀναγορεύσει σέ θεμέλια τῆς κοινωνικῆς ὀργανώσεως, συμπεριφορές ὄπως ἡ ἐργατικότητα, ἡ ἀποταμίευσις, ἡ πειθαρχία, ὁ σεβασμός στούς νόμους, ἡ ἐγκράτεια. Ιδιαίτερα, ἡ ἑλληνική ἐκπαίδευσις ἤταν γεμάτη ἀπό
τέτοιες ἀξίες, πού σήμερα τίς θεωροῦμε παλιομοδίτικες καί συχνά ἀντιδραστικές. «Μας αρέσει ή όχι, πάντως, αυτός ο συντηρητικός κόσμος ἄφησε τό στίγμα του στήν χῶρα. Συγκρότησε ἕναν συνεκτικό κώδικα ἀξιῶν καί συμπεριφορᾶς, ποῦ κοινωνικοποίησε γενιές ὀλόκληρες πρός συγκεκριμένα πρότυπα ζωῆς».
Χρόνια τῶρα στήν ἐλληνική κοινωνία ὁ Συντηρητικός χῶρος φορτίζεται μέ ἀρνητικό πρόσημο
σε μία κατ’ ἐξοχην Εθνική Κοινωνία. Ήρθε ἡ ὧρα να ἀρθοῦν οι παρεξηγήσεις. Μποροῦμε νά ἐλπίζωμε ὄτι αὐτό θά ἐπιτευχῆ; Θέλω νά ἐλπίζω πῶς ναί. Υπάρχουν μερικοί ἄνθρωποι πού ἔχουν τήν καθαρή σκέψι, τήν συγκρότησιν καί τίς ἰδέες ποῦ μποροῦν πραγματικά να βοηθήσουν τήν χῶρα νά βγῆ ἀπό τα σημερινά τηςς ἀδιέξοδα καί να ξαναβρῆ τόν δρόμο της.. Ἑάν οἰ ἕλληνες δέν εἶχαν ὑποστῆ αὐτήν τήν τρομερή πλύση ἐγκεφάλου ἀπό τόν ἀριστερόν λαϊκισμό, πού όνομάζει «νεοφιλελευθερισμό» ἡ φασισμό ὄτιδήποτε ἀγγίζει τό ἄρρωστο
νεοελληνικό κράτος τότε ἡ Ἑλλάδα δέν θά ἐβρίσκετο ἐδῶ πού εῑναι σήμερα.Εάν ὁ Ἕλληνας δέν ἐνστερνισθῆ αὐτα πού πρεσβεύει ὁ συντηρητισμός, ἐαν δέν μάθη νά φιλοκαλῆ μετά εὐτελεῖας, ἐαν δέν μάθη νά ίεραρχῆ τῆς προτεραιότητες του, εάν δέν μάθη νά κρίνη ἀξιοκρατικά, δέν θά μπορέση νά έξέλθη ἀπό τήν κρίσι.